Жоғары білім сапасын басқару жүйелері (АҚШ, Ұлыбритания, Норвегия және Финляндия мысалында)

Қазақстан қазіргі кезеңде өсіп келе жатқан жаһанданудан туындаған жаңа әлеуметтік-саяси, экономикалық және халықаралық жағдайларда тұр. Бұл, бір жағынан, Қазақстанның білім беру жүйесінің дамуына әлемдік білім беру үрдістерінің елеулі әсерін негіздейді, екінші жағынан, ұлттық экономиканың нарықтық сипаты білімнің, білім беру қызметтерінің, атап айтқанда, білімді капиталдандыру арқылы ел экономикасы мен оның дамуына әсерінің сөзсіздігін айқындайды. Қазіргі уақытта қазақстандық жоғары оқу орындары әлемдік және отандық экономикада қалыптасқан үрдістерге сәйкес дамуда, олардың арасында жаһандану ерекше орын алады. Қазіргі заманғы қазақстандық жоғары білім беру үшін әлемдік білім беру кеңістігіне интеграциялануға ұмтылу тән. Бұл мақаланың мақсаты – кейбір Еуропа елдері мен АҚШ мысалында жоғары білім сапасын басқарудағы халықаралық тәжірибені зерттеу. Әлемдік білім беру кеңістігіндегі жоғары білім сапасын басқарудың заманауи екі моделі сипатталып, Қазақстандағы жоғары білім сапасын бағалау моделі айқындалды. Мемлекеттік бақылау және жоғары білім сапасын бағалау саласындағы қазақстандық заңнамаға талдау жүргізілді. Қарастырылып отырған шет мемлекеттердің үлгісі бойынша, қазақстандық жоғары білім беру жүйесі үшін жоғары білім сапасын бағалаудың ең жақсы тәсілдері анықталды. Мақаланы жазу үшін құқықтық актілер мен құжаттарды талдау, кейс-стади, дедукция және жалпылау сияқты зерттеу әдістері пайдаланылды.

1. Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы. Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы: 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 бекітілді. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000636

2. Шестакова М.В. Зарубежные модели оценки качества высшего образования // Экология человека. – 2008. – № 11. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zarubezhnye-modeli-otsenki-kachestva-vysshegoobrazovaniya

3. Гривенная Е.Н. Сравнительный анализ международного и российского опыта управления качеством высшего профессионального образования // Вестник ВИ МВД России. – 2011. – № 1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sravnitelnyy-analiz-mezhdunarodnogo-i-rossiyskogo-opyta-upravleniyakachestvom-vysshego-professionalnogo-obrazovaniya.

4. Қазақстан Республикасының Заңы. Білім туралы: 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III. URL: http://https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z070000319_

5. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 719 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 843 бірлескен бұйрығы. Білім беру жүйесіне тексеру жүргізу бойынша тәуекел дәрежесін бағалау өлшемшарттары мен тексеру парақтарын бекіту туралы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1500012777

6. Қазақстан Республикасының Заңы. Рұқсаттар және хабарламалар туралы: 2014 жылғы 16 мамырдағы № 202-V. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1400000202

7. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің бұйрығы. Аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану және танылған аккредиттеу органдарының, аккредиттелген білім беру ұйымдарының және білім беру бағдарламаларының тізілімдерін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы: 2016 жылғы 1 қарашадағы № 629. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1600014438

8. Реестр признанных аккредитационных органов. URL: https://enic-kazakhstan.kz/ru/accreditation/accredited_organizations

9. https://www.chea.org/about-chea

10. https://aspa-usa.org/code-of-good-practice/

11. Найзабеков А.Б. Оценка качества высшего образования / А.Б. Найзабеков, О.В. Чалая // Вест. Караганд. у-та. Педагогика. – 2012. – № 2(66). – С. 15-19.

12. Werner D. Higher Education Accreditation: An Overview // Final Draft, LORC Presentation, Kyoto, Japan. November. – 2004. – Т. 23.

13. https://karvi.fi/en/fineec/

14. Пчелинцев В.С. Государственная политика в области высшего образования в Финляндии: приоритеты и механизмы регулирования / В.С. Пчелинцев // Актуальные проблемы Европы. – 2013. – № 2. – С. 83–113.

15. Каракчиева И.В., Южакова Т.А. Лицензирование и аккредитация особенности государственного регулирования в странах организации экономического сотрудничества и развития // Проблемы науки. – 2015. – № 3(33).

16. Kalpazidou Schmidt E. Quality assurance policies and practices in Scandinavian higher education systems: convergence or different paths? // Journal of Higher Education Policy and Management. 2017. V. 39. No. 3. P. 247–265.