Туристік кластерлерді қалыптастыру мен дамытудың шетелдік тәжірибесі

Бүгінгі күні әлемдік тәжірибе туристік кластерлерді қалыптастыру аумақты туристік мақсатта игерудің ғана емес, ұзақ мерзімді уақытта өңірлік туризмді тұрақты дамытудың бірегей жағдайларын жасаудың неғұрлым тиімді тәсілдерінің бірі екенін көрсетіп отыр. Алайда, кластерлерді құру процесі өте күрделі және туристік кәсіпорындар мен кластер құрылымына тартылған мемлекеттік, білім беру, ғылыми және басқа да қоғамдық ұйымдар арасындағы қызметті интеграциялаудың нақты тетіктерін анықтау қажеттілігін сипаттайды. Сондықтан, туризм саласын кластерлеу саясатын жүзеге асыратын әрбір ел осы салада өз тәжірибесін қалыптастырған және кластерлерді құру жұмыстарын жергілікті бизнес-қоғамдастық пен мемлекет арасында қалыптасқан қатынастардың ерекшелігіне қарай құрады. Осыған байланысты, осы мақаланы жазудың негізгі мақсаты туризм саласын кластерлеудің шетелдік тәжірибесін зерттеу және туристік кластерлердің әртүрлі модельдерінің өзіндік ерекшеліктерін айқындау болып табылады. Туристік кластерлердің айрықша қасиеттерін анықтау арқылы демалушылар үшін жергілікті орынның тартымдылығын арттыруға ықпал ету ұсынылған жұмыстың ғылыми және практикалық тұрғыдан маңыздылығын айқындайды. Еуропа, АҚШ және Азия елдерінде туристік кластерлердің қалыптасу және даму ерекшеліктерін зерттеу шеңберінде салыстырмалы талдау, ұқсастық және теориялық жалпылау әдістері қолданылды. Зерттеу жұмысының құндылығы зерттеу нәтижелерінің отандық практикада туристік кластерлерді дамыту басымдықтарын айқындау барысында ақпараттық база ретінде пайдаланылуу мүмкіндігі болып табылады.

1. Концепция развития туристской отрасли Республики Казахстан до 2023 года. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1700000406 (дата обращения: 15.07.2022)

2. Государственная программа развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2019–2025 годы. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1900000360#z1525 (дата обращения: 15.07.2022)

3. Capone F. Tourist clusters, destinations and competitiveness: theoretical issues and empirical evidences. Routledge: Taylor & Francis Group, 2016, 203 p.

4. Odinokova T. Tourism cluster as a form of innovation activity // Economics. Ecology. Socium. 2019, no. 2(3), pp. 15–26.

5. Кропинова Е.Г. Теория и практика формирования и развития трансграничных туристскорекреационных районов: автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора географических наук. / Е.Г Кропинова. – СПб.: СПбГУ, 2017. – 42 с.

6. Goodwin H. The challenge of overtourism // Responsible Tourism Partnership. 2017, no. 4, pp. 1–19.

7. Кощеев Д.А., Исопескуль О.Ю. Социокультурная среда в функционировании туристского кластера // Географический вестник. – 2020. – № 2(53). – С. 141–157.

8. Жансагимова А.Е. Формирование туристского кластера в условиях развития инновационных процессов в экономике: диссертация на соискание ученой степени доктора философии (PhD) / А.Е. Жансагимова. – Астана: ЕНУ им. Л.Н. Гумилева, 2013. – 133 с.

9. Зиядин С.Т., Молдажанов М.Б. Совершенствование управления туристским кластером региона // Вестник АГАУ. – 2015. – № 3(125). – С. 39–46.

10. Kachniewska M. Towards the definition of a tourism cluster, Journal of Entrepreneurship, Management and Innovation. 2013, no. 1(9), pp. 33–56.

11. Yalçinkaya T., Güzel T.Ageneral overview of tourism clusters, Journal of Tourism Theory and Research. 2019, no. 1(5), pp. 27–39.

12. Колодий Н.А. Маркетинговые технологии в туризме: экономика ощущений и впечатлений: учебное пособие для СПО. – М.: Изд-во Юрайт, 2019. – 326 с.

13. Бенидзе К.С. Кластерный подход в развитии сферы туризма // Российское предпринимательство: научно-практический журнал. – 2017. – № 6(18). – С. 895–908.

14. Кицис В.М., Елисеева А.В. Опыт зарубежных стран развития туристских кластеров // Экономические исследования и разработки: научно-исследовательский электронный журнал. – 2020. – № 6(24). – С. 68–73.

15. Буга А.В., Кудряшев В.С. Международный опыт создания и развития туристских кластеров // Juvenis scientia. – 2018. – № 10. – С. 37–40.

16. Нагорная М.С., Шевцова В.В. Зарубежный опыт кластерной модели управления в сфере туризма // Управление в современных системах. – 2019. – №1(21). – С. 7–13.

17. Бурук А.Ф., Убоженко Е.В. Опыт кластерной политики Азии и США // Инновации и инвестиции. – 2019. – № 9. – С. 69–75.

18. Solazzo G., Maruccia Y., Lorenzo G., Ndou V., Del Vecchio P., Elia G. Extracting insights from big social data for smarter tourism destination management, Measuring Business Excellence. 2022, no. 1(26), pp. 122–140.

19. Валеева С.В. Развитие концепции кластерного подхода в туризме // Национальные интересы: приоритеты и безопасность. – 2016. – № 1. – С. 116–130.

20. Nowak J.-J., Petit S. A reconsideration of tourism specialization in Europe, Tourism Economics. 2021, no. 8(27), pp. 1833–1838.

21. Шаяхметова Л.М. Экономическая эффективность инвестиции в индустрию туризма Республики Казахстан // Вестник Университета «Туран». – 2021. – № 3. – С. 187–193.

22. Yusuf Sh., Nabeshima K., Yamashita Sh. Growing Industrial Clusters in Asia: Serendipity and Science. Washington: The World Bank, 2008, 306 p.

23. Гришин С.Ю. Управление региональными туристскими кластерами: монография. – СПб.: Издво СПбГЭУ, 2016. – 209 с.