«Жасыл экономикаға» көшу жағдайында Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенін цифрландыру

Экономикалық дамудың дәстүрлі моделінен «жасыл экономикаға» көшу жекелеген ұлттық экономикалардың ғана емес, тұтастай алғанда бүкіл планетаның дамуының тұрақтылығын айқындайтын заманауи қажеттілік болып табылады. Сондықтан Қазақстанда «жасыл экономиканы» ілгерілету – дамудың негізгі және жалғыз дұрыс жолы. Мақаланың мақсаты – талдау негізінде «жасыл экономикаға» көшу жағдайында кәсіпорындарда цифрландыруды енгізу мен Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің (АӨК) өндірісін дамыту арасындағы байланысты зерттеу арқылы елдегі агроөнеркәсіп кешенінің қазіргі жағдайы мен оның даму болжамы. «Жасыл» өсім көрсеткіштері мен жаңа цифрлық технологияларды енгізу арасындағы байланысты бағалау үшін экологияға байланысты технологиялардағы инновацияларды дамыту деректеріне экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (ЭЫДҰ) 2014–2018 жылдардағы деректері бойынша, Қазақстанның статистика бюросы және форсайттық зерттеулер негізінде болжамды есептеулер бойынша тікелей «жасыл» өсім индикаторларының өзімен талдау жүргізілді. Сонымен қатар, Қазақстанның 2014–2020 жылдар аралығындағы кезеңге арналған өсімдік және мал шаруашылығы бөдінісінде регрессиялық талдауды пайдалана отырып, «Қазақстанның ауыл шаруашылығының жалпы өнімі» көрсеткішінің математикалық моделі әзірленіп, осы көрсеткіштің 2025 жылға дейінгі болжамдық есептеулері келтірілген. Осылайша, осы зерттеудің әдіснамасы Қазақстанның АӨК, цифрландыру және энергия тұтыну (оның ішінде жаңартылатын энергия) дамуының халықаралық және мемлекеттік деректеріне салыстырмалы, статистикалық, математикалық және форсайт-талдау жүргізуге негізделеді. Зерттеу нәтижелері Қазақстанда экотехнологиялар дамуының және жаңартылатын энергия көздерін пайдаланудың тұрақты төмен көрсеткіштеріне қарамастан, зерттелген кезеңде ауыл шаруашылығы ЖІӨ-нің жоғары өсуі болжанып отырғанын көрсетті. Мемлекеттік бағдарламалардың нысаналы көрсеткіштерін талдау, сондай-ақ АӨК проблемаларын және цифрландыруды енгізуден ықтимал әсерді талдау нәтижелері бойынша АӨК-нің барлық секторларында цифрландырудың белсенді дамуы «жасыл» өсімге алып келуі мүмкін.

1. Шевченко Е., Стукач В., Третьяк В. Форсайт: методология, практика исследований // Монография. – 2016. – № 1. – С. 5–8.

2. Masuda Y. The information society as Post Industrial Society. World Printing Society. Washington D.C. 1980, no. 2, pp. 3–12.

3. Кристенсен К.М. Дилемма инноватора. – 2004. – № 3. – С. 239.

4. Бабкин А., Буркальцева Д., Костень Д., Воробьев Ю. Формирование цифровой экономики в России: сущность, особенности, техническая нормализация, проблемы развития // Научно-технические ведомости СПбГПУ. Экономические науки. – 2017. – № 3. – С. 9–25. DOI: 10.18721/JE.10301

5. McFadden J., Casalini F., Griffin T., Antón J. The digitalisation of agriculture. 2022. no. 176. Р. 56. URL: https://doi.org/10.1787/18156797.

6. Ким Н. Рынок ВИЭ в Казахстане: потенциал, вызовы и перспективы. Обзор, цели и выводы исследования. – 2021. – слайд 5. URL: https://www.pwc.com/kz/en/publications/esg/may-2021-rus.pdf

7. Hall A., Dorai K. The greening of agriculture: Agricultural innovation and sustainable growth. Paper prepared for the OECD Synthesis Report on Agriculture and Green Growth. 2011. Р. 58.

8. Trading Economics. URL: https://ru.tradingeconomics.com/kazakhstan/gdp-from-agriculture/ (дата обращения: 28.10.2021)

9. Kasztelan А. Green growth, green economy and sustainable development: terminological and relational discourse. Prague Economic papers. 2017, no. 26(4), рр. 487–499. DOI: 10.18267/j.pep.626.

10. Федосеев В., Гармаш А., Дайитбегов Д. и др. Экономико-математические методы и прикладные модели: Учеб. пособие для вузов. ЮНИТИ. – 2000. – № 6. – С. 391.

11. Pearce D.W., Markandya A., Barbier E.B., Barbier E. Blueprint for a Green Economy. 1989. Р. 193. DOI: 10.4324/9780203097298.

12. Родионова И., Липина С. Зеленая экономика в России: модель и прогнозы развития. Фундаментальные исследования. – 2015. – №5. – С. 5462–5466. URL: https://fundamental-research.ru/ru/article/view?id=38369 (дата обращения: 28.10.2021).

13. Лопатников А. Нулевой углеродный след: риски и возможности для нефтегазовой отрасли, нефтегазовая вертикаль. Национальный отраслевой журнал. – 2020. – № 19. – C. 69–80.

14. MacPherson J., Voglhuber-Slavinsky A., Olbrisch M., Schöbel P., Dönitz E., Mouratiadou I., Helming K. Future agricultural systems and the role of digitalization for achieving sustainability goals. A review. Agronomy for Sustainable Development. 2022, no. 70, p. 42. URL: https://doi.org/10.1007/s13593-022-00792-6.

15. Birner R., Daum T., Pray C. Who drives the digital revolution in agriculture, A review of supply-side trends, players and challenges. Applied Economic Perspectives and Policy published by Wiley Periodicals LLC on behalf of Agricultural & Applied Economics Association. 2021, no. 43, pp. 1260–1285. URL: https://doi.org/10.1002/aepp.13145.