Шығыс Қазақстан облысының ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың тиімділігін қамтамасыз ету мәселелері

Бүгінгі таңда ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың тиімділігін қамтамасыз ету мәселелері ерекше маңызды, өйткені олар елдің азық-түлік қауіпсіздігінің жай-күйіне тікелей әсер етеді. Қазақстанда мемлекеттік реттеудің түрлі шаралары қолданылады, бірақ олардың көлемі саланың тиімді жұмыс істеуі үшін жеткіліксіз. Белсенді мемлекеттік қолдау, тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды және аграрлық сектордың бәсекеге қабілеттілігінің жоғары деңгейін қамтамасыз етуге қабілетті. Шығыс Қазақстан облысының экономикалық қызметті жүргізуді қиындататын континенталды климатын ескерсек, өңірдің аграрлық секторы үшін мемлекетті қолдау ерекше маңызды болып табылады. Мақалада ШҚО аграрлық секторын мемлекеттік қолдау деңгейін талдау және бағалау ұсынылған. Ғылыми мақаланың мақсаты – мемлекеттік қолдауды жүзеге асырудағы негізгі мәселелерді және оларды шешу жолдарын анықтау. Зерттеу нысаны ретінде ауыл шаруашылығын басқарудың өңірлік органдарының қызметі, ШҚО ауыл шаруашылығы басқармасының есептерінің деректері қаралды. Өңірдің АӨК дамытудың 2017–2021 жж. мемлекеттік бағдарламаны орындаудың нысаналы индикаторларын бағалау негізінде аграрлық секторды қолдаудың мемлекеттік шараларын іске асырудың тиімділігіне талдау жүргізілді. Нәтижесінде Шығыс Қазақстан облысының АӨК-нің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға кедергі келтіретін негізгі мәселелер мен себептер анықталды. Мәселен, ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау саласында сезімталдықтың төмендігінен кейбір субсидиялардың тиімсіздігін ерекше атап өтуге болады; барлық ауыл шаруашылық өнімдердің 30%-дан азын құрайтын ірі ауыл шаруашылық құрылымдарға артықшылық беретін субсидиялардың теңгерілмеген жүйесі; шағын ауылшаруашылық құрылымдарын субсидиялауға қойылатын шектен тыс талаптар саланың дамуына кедергі келтіреді; мал шаруашылығы саласын қаржыландыруға көңіл бөлу; мемлекеттік қолдау шараларын жүзеге асырудағы қалдықтық қағидасы.

1. Доля сельского хозяйства в ВВП. Cтатистическая база данных ЕЭК ООН. URL: https://w3.unece.org/PXWeb/ru/Table?IndicatorCode=6/ (дата обращения: 18.10.2022)

2. Государственная программа развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017–2021 годы: утв. Постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 июля 2018 года, № 423. URL: // http://adilet.zan.kz/ (дата обращения: 15.10.2022)

3. Закон Республики Казахстан. О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий: принят 8 июля 2005 года, № 66-III ЗРК. URL: // http://adilet.zan.kz/(дата обращения: 15.10.2022)

4. Итоги развития сферы сельского хозяйства за 2021 год и планы на предстоящий период. URL: //https://primeminister.kz/ru/news/reviews/itogi-razvitiya-sfery-selskogo-hozyaystva-za-2021-god-i-plany-napredstoyashchiy-period-22422 (дата обращения: 17.10.2022)

5. Szerb A.B., Csonka A., Fertő I. Regional trade agreements, globalization, and global maize exports // Agricultural Economics, 2022, no. 68, pp. 371–379.

6. Staniszewski J., Borychowski M. The impact of the subsidies on efficiency of different sized farms. Case study of the Common Agricultural Policy of the European Union // Agricultural Economics, 2020, no. 66, pp. 373–380.

7. Молдашев А.Б., Никитина Г.А., Гусева Г.Я. Повышение роли агропромышленного производства Казахстана на общем рынке стран-участниц ЕАЭС: рекомендации. – Алматы, 2017. – 35 с.

8. Султанова Г.Т. Проблемы и перспективы развития аграрного производства в Республике Казахстан в современных условиях: дис. … на соискание степени доктора философии (PhD): 6D050600. – Нур-Султан, 2020. – 18 с.

9. Алтухов А.И. Совершенствование организационно-экономического механизма устойчивого развития агропромышленного производства // Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. – 2016. – № 7. – С. 15–17.

10. Моисеенко Ж.Н. Направления государственной поддержки малых форм pхозяйствования: монография / Ж.Н. Моисеенко; Донской ГАУ. – Персиановский: Донской ГАУ, 2021. – 175 с.

11. В рейтинге конкурентоспособности Казахстан занял 55-е место. URL: //https://kapital.kz/economic/81795/v-reytinge-konkurentosposobnosti-kazakhstan-zanyal-55-ye-mesto.html (дата обращения: 15.10.2022)

12. Информационно-аналитический обзор к проекту Закона Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам регулирования агропромышленного комплекса». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1900000268 (дата обращения: 15.10.2022)

13. Отчеты управления сельского хозяйства ВКО за 2019–2021 годы.

14. Chunyan H., Funing Z., Jun H. Income vs price subsidy: policy options to help the urban poor facing food price surge / China Agricultural Economic Review, 2013, no. 5(1), pp. 89–99.

15. Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан 2021: стат. сб. URL: https://stat.gov.kz/official/industry/14/publication/ (дата обращения: 16.10.2022)

16. Kossymbayeva S., Atkociuniene V., Nukesheva A., Balkibayeva A. Peculiarities of rural social infrastructure management // Research for Rural Development, 2019, vol. 2, pp. 139–145.