Қазақстанда азаматтық бірегейліктің қалыптасуындағы экономикалық фактор

Бірегейліктің, оның ішінде азаматтық бірегейліктің әр елде өзіндік ерекшеліктері бар. Азаматтық бірегейліктің мазмұны, құрамдас бөліктері, индикаторлары қоғамның тұтастығын қамтамасыз етуде әртүрлі мәнге ие. Сондықтан мемлекет өз қоғамының азаматтық бірегейлігін қалыптастыру кезінде өзінің ішкі тарихисаяси, әлеуметтік-экономикалық жағдайын ескеруі керек. Бір мемлекеттің қоғамдастығында қалыптасқан азаматтық бірегейлік моделін екінші мемлекеттің қоғам бірлестігінде пайдалану өзінің тиімсіздігі мен нәтижеге жетпеуімен сипатталады. Мақалада азаматтық бірегейлік деңгейіне экономикалық фактордың әсері көрсетілді. Ол үшін әр жылдары жарық жүргізілген әдіснамалық тұрғыда негізделген жалпыхалықтық әлеуметтік сауалнамалардың қорытындылары мен сол зерттеу жүргізілген жылдардағы мемлекеттегі экономикалық өсімнің негізгі көрсеткіштеріне салыстырмалы талдау жүргізілді. Бүгінде елдегі экономикалық жағдай азаматтардың азаматтық бірегейлігіне айтарлықтай әсер етеді деген пікір кеңінен таралуда. Ондағы айқын байланыс экономикалық жағдайдың нашарлауының азаматтық бірегейлік деңгейінің төмендеуімен сәйкес келуі. Ұлттық экономиканың жағдайы азаматтық бірегейлікке әсер етуде маңызды рөл атқарады. Яғни, ғылымда экономикалық жағдайдың нашарлауы азаматтық бірегейліктің қалыптасуын баяулатады және азаматтықты қалыптастырмайды. Күрделі экономикалық жағдайлар азаматтық бірегейлікке теріс әсер етеді. Сондықтан елімізде азаматтардың көші-қонға байланысты ниеттері қалыптасуда. Бұл мәселенің алдын алу мақсатында бірінші кезекте елдегі экономикалық жағдайды түзету қажеттілігі анықталды. Шынында да, экономикалық, материалдық жағдайсыз азаматтарда азаматтық сезімі болмайды.

1. Чуриков А. Случайные и неслучайные выборки в социологических исследованиях // Социальная реальность. – 2007. – № 4. – С. 89–109.

2. Кисилев И.Ю., Смирнова А.Г. Формирование идентичности в российской провинции. – Москва: ИП РАН, 2001. – 1050 с.

3. Тишков В.А. Старые и новые идентичности. URL: http://valerytishkov.ru/cntnt/nauchnaya_/obrazy_rossii/starie-i-novie-i.html

4. Vosylis R., Erentaitė R., Klimstra T. The Material Context of Adolescent Identity Formation: A Family Economic Stress Approach // Identity, 2021, volume 21, issue 3.

5. Davies R. Afrikaners in the New South Africa: Identity Politics in a Globalised Economy // International Library of African Studies, 2009.

6. Shulman S. National Identity and Public Support for Political and Economic Reform in Ukraine // Slavic Review, 2015, vol. 64, no. 1.

7. Snower D., Bosworth S. Economic, social and political fragmentation: Linking knowledge-biased growth, identity, populism and protectionism // European journal of political economy, 2021.

8. Kwon H., Does E. National Identity Collide with Economic Interest? // Public Support for Northeast Asian Economic Integration in South Korea, 2010, no. 41.

9. Jimenez C., Portillo D. The Decline of the Spanish National Identity during the Economic Crisis Enriquez // Revista Espanola de investigations sociologicas, 2020, no. 170.

10. Jimenez A., Llinares N., Fuentevilla E. National Identities in Troubled Times: Germany and Southern European Countries after the Great Recession // Genealogy, 2021, no. 5(2).

11. Campbell S., National identity among economic and non-economic immigrants // Review of economics of the household, 2019, no. 17(2).

12. Ovcharenko I., Semenenko I. National Identity and Economic Activity of Ukrainian Population: Relationship and Differences in the Regions // Contemporary economics, 2022, no. 16(1).

13. Берендеев М.В. Дискурс Европейской идентичности в условиях кризиса в ЕС // Вестник Балтийского федерального университета им. И. Канта, 2012. – № 12. – С. 146–154.

14. Казахстан в глобальном мире: вызовы и сохранение идентичности / Под. ред. А.Н. Нысанбаева. – Алматы: Институт философии и политологии КГ МОН РК, 2011. – 355 с.

15. Бейсенова Г.А. Проблемы глобализации и идентичности / Учебное пособие. – Алматы: Print-S, 2009. – 204 с.

16. Проблемы государственной и национальной идентичности в Казахстане / Под. общ. ред. Д. Сатпаева. – Алматы: Центральноазиатское агентство политических исследований Фонда им. Ф. Эберта в Казахстане, 2001. – 203 с.