Азық-түлік қауіпсіздігі жағдайындағы блокчейнге негізделген жеткізілім тізбегінің инновациялық моделі

Азық-түлік қауіпсіздігі мәселесі көптеген өнімдердің бұрмалануы мен әлеуметтік маңызы бар азық-түлік бағасының өсуіне, сондай-ақ соңғы жылдары жеткізу тізбегі желісінің жалпы өсуіне, сол арқылы азық-түлік қалдықтарының деңгейінің артуына байланысты шиеленісіп отыр. Блокчейн технологиясының соңғы эволюциясынан бері ол өнімдердің түпнұсқалығына кепілдік беру және қадағалау, сондай-ақ жеткізу тізбегін тиімді басқару сияқты жоғары әлеуетті мүмкіндітерге уәде береді. Сонымен қатар, блокчейн дұрыс бағытта қоғам мен елдердің экономикасында пайдаланылған жағдайда, өмірімізді өзгерте алатын сегіз негізгі технологияның бірі ретінде танылды. Қазақстанда азық-түлікпен қамтамасыз етуді қамтамасыз ететін инфрақұрылым жоқ, сондай-ақ бағаны мемлекеттік бақылауды күшейтуге қатысты бірқатар мәселелер шешілген жоқ. Бұл зерттеудің мақсаты – азық-түлік жеткізу тізбегін тиімді басқаруға, барлық мүдделі тараптардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік беретін блокчейннің артықшылықтарын анықтау және оны дәстүрлі жеткізу тізбегінің жүйесімен салыстыру. Мақалада экономикалық, саяси, әлеуметтік, технологиялық мүдделерді ескеретін факторлық талдау қолданылып, оның көмегімен қазіргі уақытта бар мәселелер айқындалды. Нәтижелер блокчейнді азық-түлік жеткізу тізбегінде қолдану мемлекеттің, өндірушілердің және соңғы тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратынын көрсетеді. Жұмыстың құндылығы дүние жүзіндегі соңғы зерттеушілердің тәжірибесіне сүйене отырып, блокчейн технологиясын Қазақстанға бейімдеуге және азық-түлік қауіпсіздігі жағдайында қолдану мүмкіндігіне негізделген теориялық зерттеулер болып табылады. Бұл жұмыс көптеген экономикалық аспектілерді қамтиды және алдағы зерттеулерге негіз бола алады.

1. Определение управления цепочками поставок. – 2015. URL: http://www.apics.org/sites/apics-blog/thinking-supply-chain-topic-search-result/thinking-supply-chain/2015/03/11/the-total-scope-of-supply-chainmanagement (дата обращения: 01.10.2022)

2. Анализ управления отходами. НАО «Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов». – 2021. URL: https://www.igtipc.org/images/docs/2021/analiz-upravleniya-otkhodami.pdf (дата обращения: 01.10.2022)

3. URL:https://ru.wikipedia.org/wiki/PEST-анализ (дата обращения: 01.10.2022)

4. Ликенс С. Восемь новых технологий и шесть тем конвергенции, о которых вам нужно знать. URL: https://www.pwc.com/us/en/tech-effect/emerging-tech/essential-eight-technologies.html

5. Kshetri N. Blockchain’s roles in meeting key supply chain management objectives // International Journal of information management. 2018. V. 39. P. 80–89.

6. Abeyratne S.A., Monfared R.P. Blockchain ready manufacturing supply chain using distributed ledger // International journal of research in engineering and technology. 2017. V. 5. No. 9. P. 1–10.

7. Tian F. A supply chain traceability system for food safety based on HACCP, blockchain & Internet of things // International conference on service systems and service management. IEEE, 2017, рр. 1–6.

8. Reyna A. et al. On blockchain and its integration with IoT. Challenges and opportunities // Future generation computer systems. 2018. V. 88. Р. 173–190.

9. Saberi S. et al. Blockchain technology and its relationships to sustainable supply chain management // International Journal of Production Research. 2019. V. 57. No. 7. Р. 2117–2135.

10. Barnard J. The Missing Link in the Food Chain: Blockchain // White Paper. 2017.

11. Закон Республики Казахстан от 21 июля 2007 года № 301 «О безопасности пищевой продукции, официальная страница». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z070000301 (дата обращения: 20.10.2022)

12. Balcerzak A.P., Nica E., Rogalska E., Poliak M., Klieštik T., Sabie O.-M. Blockchain Technology and Smart Contracts in Decentralized Governance Systems. Adm. Sci, 2022, no. 12, p. 96.

13. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ (дата обращения: 20.10.2022)

14. Предпринимательский Кодекс РК с изменениями и дополнениями по состоянию на 12.09.2022. URL: https://adilet.zan.kz/ (дата обращения: 20.10.2022)

15. Duan J., Zhang C., Gong Y., Brown S., Li Z. A Content-Analysis Based Literature Review in Blockchain Adoption within Food Supply Chain // Int. J. Environ. Res. Public Health, 2020, no. 17, pp. 1784. URL: https://doi.org/10.3390/ijerph1705178.