Қазақстанға IТ аудитті енгізу және жетілдіру жолдары

Аудит экономикалық субъектінің тұрақтылығын қамтамасыз етудің элементі болып табылады, бухгалтерлік есеп құрылымы мен функцияларының күрделілігін ескере отырып, оның ақпараттық тәуекелдерін азайтады. Мақалада COBIT және ITIL сияқты арнайы халықаралық стандарттарды пайдалана отырып, IТ-аудит (IТ-ақпараттық технология) жүргізудің шетелдік тәжірибесі қарастырылады, Қазақстандағы IТ-аудиттің рөлі мен даму бағытына сипаттама беріледі. IТ-аудитті апараттық және бағдарламалық қамтамасыз етуді жаңарту мерзімдері, оның қажеттілігін негіздеу және АЖ мониторингінің бірыңғай басқару жүйесін құру туралы сұрақтарға жауап береді. Пайдаланылатын ақпараттық жүйелер мен технологиялардың бизнестің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкестігі, АЖ мен бизнестің орны мен арақатынасы, инвестицияларды оңтайландыру жолдары, ҚР аудит жүйесін халықаралық тәжірибеге бейімдеу мәселелері қаралды. Зерттеу аясында IТ-ны оңтайлы басқаруға талдау жасалды, қолданыстағы АЖ-ны зерттеудің алдын-ала кезеңі ретінде IТ-аудиттің негізгі түрлері мен формалары қарастырылды.

1. Морозович Л.К., Голенда Б.А., Зелечко А.Н. Компьютерные информационные технологии. – Минск: BGEU, 2003. – С. 56–63.

2. Брусокова Л.А., Шертовский И.Д. Информационные системы и технологии в экономике. – Mосква: Финансы и статистика, 2007. – С. 152–153.

3. Трофимова В.В. Информационные системы и технологии в экономике и в управлении. – Mосква: Юрайт, 2013. – С. 71–73.

4. Козиненко Н.С., Фризен И.Ж. Информационные системы и технологии в экономике. – Mосква: Дашков и К°, 2012. – С. 204–206.

5. Ситнов А.А., Уринцов А.И. Аудит информационных систем. – Mосква: ЮНИТИ-ДАНА, 2014. – С. 140–144.

6. Баранова О.В. Методологические подходы к аудиту информационных систем // Аудит и финансовый анализ. – 2013. – № 3. – С. 84–87.

7. ITGI. 2007. CobiT 4.1 – Framework, Control Objectives, Management Guidlines and Maturiy Models, USA: IT Governance Institute. Global Information Security Survey. 2009. URL: http://www.ey.com/Publication/annual_GISS/$FILE/12th_annual_GISS.

8. U.S. Government’s 2017 and 2016 Consolidated Financial Statements // Financial Audit Manual. June 2018. Vol. 3.

9. Chow D.S., Humphrey C., Moll J. Whole of government accounting in the UK Project Report // Association of Chartered Certified Accountants. London, 2008.

10. Huh B.G., Lee S., Kim W. The impact of the input level of information system audit on the audit quality: Korean evidence // International Journal of Accounting Information Systems. 2021. No. 43. P. 1–24.

11. Huang F., Gyun N.W., Vasarhelyi M.A., Yan Z. Audit data analytics, machine learning, and full population testing // The Journal of Finance and Data Science. 2022. No. 8. P. 38–144. URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

12. Tumwebaze Z., Bananuka J., Kaawaase T.K., Bonareri C.T., Mutesasira F. Audit committee effectiveness, internal audit function and sustainability reporting practices // Asian Journal of Accounting Research. 2022. No. 2. P. 163–181. DOI: 10.1108/AJAR-03-2021-0036.

13. Deepal A.G., Jayamaha A. Audit expectation gap: a comprehensive literature review // Asian Journal of Accounting Research. 2022. Vol. 7. No. 3. P. 308–319. DOI: 10.1108/AJAR-10-2021-0202.

14. Otia J.E., Bracci E. Digital transformation and the public sector auditing: The SAI’s perspective // Financial Accountability &Management. 2022. Vol. 38. P. 252–280. URL: https://doi.org/10.1111/faam.12317 DOI: 10.1111/faam.12317.

15. Fiscal sustainability report. January 2017. URL: https://cdn.obr.uk/FSR_Jan17.pdf