Мемлекеттік аппаратты қалыптастыру үрдісінің ашықтығы мен сапасын арттырудың заманауи әдістері

Кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру ел басшылығы қойған негізгі міндеттердің бірі болып табылады. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттік қызметке іріктеуді реформалау осы үрдістің ашықтығын тиісті қамтамасыз етпей объективті және сапалы рекрутингті қамтамасыз ете алмайды. Тиісті құзыреттері бар және уәждемесі жоғары үміткерлерді іздеп, қабылдау, сондай-ақ жұмыс істеп жүрген қызметшілердің уәждемесін жоғарылату мәселесі бүгінгі күні ерекше өзектілікке ие. Жұмыстың басты мақсаты – қолданыстағы жүйені зерттеу негізінде, мемлекеттік қызметке персоналды іріктеу үрдісінің ашықтығы мен сапасын арттыру бойынша ұсыныстарды әзірлеу болып табылады. Авторлардың болжамы бойынша бақылаушылар институтының рөлін арттыру және іріктеу барысында коуч-технологияларын қол-дану кадрларды іріктеудің сапасы мен ашықтығын арттыруға көмектеседі. Мақалада авторлар мемлекеттік аппаратты қалыптастырудың проблемалық мәселелерін қарастырады, оның ашықтығына ерекше назар аударады. Зерттеу барысында авторлар мемлекеттік қызмет саласындағы саясатты қалыптастыратын сарап-шылармен де, оны жүзеге асырумен айналысатын мемлекеттік қызметшілермен де сұхбат жүргізді. Сонымен қатар, нормативтік құқықтық актілерге талдау өткізілді. Жүргізілген жұмыстың қорытындысы бойынша мемлекеттік қызметке іріктеудің транспаренттілігін жақсарту бойынша ұсынымдар әзірленді, сондай-ақ қа-зіргі заманғы технологияларды қолдану арқылы уәждемесі жоғары қызметкерлерді анықтау және іріктеу тетігі қаралды.

1. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy-181416 (өтініш беріл ген күн: 06.11.2022)

2. «Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжы-рымдамасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 26 ақпандағы № 522 Жарлығы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U2100000522 (өтініш берілген күн: 06.11.2022)

3. Кармыс Г.С., Бастаубаева А.Ж. Процедура объявления конкурсов о приеме на госслужбу Казахстана в условиях цифровизации // Вопросы государственного и муниципального управления. – 2018. – № 1. – С. 140–163.

4. Рышкина Я.Ю., Кулумбетова Д.Б. Проблемы отбора и найма персонала в Республике Казахстан // Вестник Омского регионального института. – 2014. – № 1. – С. 109–111.

5. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің 2020–2024 жылдарға ар налған стратегиялық жоспары. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/qyzmet/documents/details/63309?lang=kk (өтініш берілген күн: 06.11.2022)

6. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы ісқимыл агенттігі Төрағасының «Мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасудың кейбір мәселелері тура-лы» 2017 жылғы 21 ақпандағы №40 бұйрығы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1700014939 (өтініш берілген күн: 06.11.2022)

7. Уитмор Д. Коучинг высокой эффективности. – 2008.

8. Du Toit A. Making sense through coaching // Journal of Management development. – 2007.

9. Чернышова В.С., Лымарева О.А. Роль коучинга в системе найма персонала // Символ науки. – 2017. – Т. 1. – № 3. – С. 149–151.

10. Воробьёва М.А., Скурихина А. Технология коучинга при отборе и наборе персонала // Когнитивные исследования в образовании. – 2019. – С. 321–326.

11. Connors R., Smith T., Hickman C. Getting results through individual and organization accountability: The Oz principle. – 2004.

12. Боброва И. и др. Проблемы коучинга // Новые рынки. – 2010. – № 4. – С. 10.

13. Сейткапаров А.Ж. Коучинг как инновационный инструмент формирования мотивации персонала современных компании // Молодой ученый. – 2014. – № 7. – С. 409–412.

14. Хусаинов У. Ш. Некоторые вопросы отбора кадров на государственную службу // Право. Журнал Высшей школы экономики. – 2016. – № 3. – С. 139–147.

15. Нурбекова Р.Б., Илеуова Г.Т. Рекрутмент в государственном секторе Казахстана // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 2. – С. 246–253.

16. Staronova K., Rybář M. Personal or party roots of civil service patronage? Ministerial change effects on the appointments of top civil servants // Administration & Society. – 2021. – Т. 53. – № 5. – С. 651–679.

17. Čehovin M., Haček M. Critical analysis of civil service politicization in Slovenia // World Political Science. – 2015. – Т. 11. – № 1. – С. 133–155.

18. Baimenov A., Liebert S. Governance in the post-Soviet era: Challenges and opportunities // Public Administration Review. – 2019. – Т. 79. – № 2. – С. 281–285.

19. Bertram I., Bouwman R., Tummers L. Socioeconomic Status and Public Sector Worker Stereotypes: Results from a Representative Survey // Public Administration Review. – 2022. – Т. 82. – № 2. – С. 237–255.

20. Staronova K. Civil-service reforms and communist legacy: The case of Slovakia // NISPAcee Journal of Public Administration and Policy. – 2017. – Т. 10. – № 1. – С. 177–199.

21. Liebert S. Challenges of reforming the civil service in the post-Soviet era: The case of Kyrgyzstan // Review of Public Personnel Administration. – 2014. – Т. 34. – № 4. – С. 403–420.

22. Gadowska K. Constitutional values and civil servant recruitment: The principles for filling revenue service positions in Poland // Communist and Post-Communist Studies. – 2018. – Т. 51. – № 3. – С. 257–271.

23. Nieto-Morales F., Ríos V. Human resource management as a tool to control corruption: Evidence from Mexican municipal governments // Public Administration. – 2021.

24. Cooper C.A. Encouraging bureaucrats to report corruption: human resource management and whistleblowing //Asia Pacific Journal of Public Administration. – 2022. – Т. 44. – № 2. – С. 106–130.

25. Meyer-Sahling J., Mikkelsen K.S., Schuster C. Merit recruitment, tenure protections and public service motivation: Evidence from a conjoint experiment with 7,300 public servants in Latin America, Africa and Eastern Europe // Public Administration. – 2021. – Т. 99. – № 4. – С. 740–757.

26. Bright L. Does public service motivation really make a difference on the job satisfaction and turnover intentions of public employees? // The American review of public administration. – 2008. – Т. 38. – № 2. – С. 149–166.

27. Ниязбаева Ә., Кушеров Н. Әлемдік тәжірибеде ұрпақтар теориясының мемлекеттік қызмет және бизнес саласындағы қолданысы // Мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызмет. – 2021. – № 4. – 4–15 б.

28. Есберген Р. Мемлекеттік басқару жүйесін бюрократиядан арылту тетіктері. // Мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызмет. – 2022. – № 3 – 163–170 б.

29. Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметі кадрлары жай-күйінің мониторингі. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/qyzmet/documents/details/283193?lang=kk (өтініш берілген күн: 06.11.2022)

30. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексi. Қазақстан Республикасының Кодексі 1994 жылғы 27 желтоқсандағы № 268-ХIII. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K940001000_(өтініш берілген күн: 06.11.2022)

31. Қазақстан Республикасының Конституциясы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K950001000_ (өтініш берілген күн: 06.11.2022)

32. «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 28 қыр күйектегі N 2464 Конституциялық заңы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z950002464_ (өтініш берілген күн: 06.11.2022)