Қазақстан туризмінің дамуы мен ковидтік кезеңнен кейінгі жағдай

Қазақстандық туризм нарығы экспортқа бағдарланған қызметтерді дамытудың перспективалық бағыты ретінде қарастырылады. Халықаралық бағалаулар бойынша Қазақстандағы туризм жас және жеткілікті дамымағанына қарамастан, Қазақстан халықаралық нарықта тартымды салалық өнімді ұсынудың барлық қажетті алғышарттарына ие. Мақалада Қазақстан туризмінің ағымдағы жай-күйіне шолу жасалынды, онда мынадай негізгі көрсеткіштер қарастырылды: туристік ағынның құрылымы, орналастыру орындарында қызмет көрсетілген келушілер саны, олардың сапарларының мақсаттары және республикалық жалпы ішкі өнімге туризмнің жалпы қосылған құнының салымының үлесі. Зерттеудің мақсаты – әлемдегі және Қазақстандағы ковид індетіне дейінгі және одан кейінгі, туризмдегі ағымдағы жағдайды көрсету. Жұмыста ақпарат жинаудың, салыстырмалы талдаудың, жалпылау, талдау және синтездеудің кабинеттік әдістері қолданылды. Зерттеудің негізі – қайталама деректер, автордың соңғы 5 жылдағы дереккөздер мен ғылыми жұмыстарды талдау нәтижелері, статистикалық ақпарат, аналитикалық есептер, салалық басылымдардың мамандандырылған мақалалары болды. Зерттеу нәтижелері Қазақстандағы туристік қызметтер нарығының қазіргі жай-күйінің көрінісін және оның 2017–2021 жж. дамуын көрсетеді. Жүргізілген зерттеу нәтижелері туристік саланың жай-күйі туралы оның одан әрі дамуының бастапқы нүктесі, оның қызметінің болашақ жоспарларын әзірлеу туралы кешенді түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді. Нәтижелер мен қалыптасқан қорытындылар зерттеушілердің одан арғы жұмыстарында қолданылуы мүмкін, сондай-ақ қазақстандық туроператорлар өздерінің тәжірибелік қызметінде пайдалана алады.

1. International Tourism Highlights // Туристическая библиотека. URL: https://tourlib.net/wto/WTO_highlights_2019.pdf?ysclid=lcp2b4u0vu212952496 (дата обращения: 31.01.2023)

2. International tourism and covid-19 // The World Tourism Organization (UNWTO) библиотека. URL: https://www.unwto.org/tourism-data/international-tourism-and-covid-19 (дата обращения: 03.01.2023)

3. Стратегический план развития Республики Казахстан до 2025 года // Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан. URL: https://primeminister.kz/ru/documents/gosprograms/stratplan-2025?ysclid=lcuhcz05ek965297642 (дата обращения: 03.01.2023)

4. Концепция развития туристской отрасли Республики Казахстан до 2026. Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 02 марта 2022 г. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/mcs/documents/details/276598?lang=ru (дата обращения: 03.01.2023)

5. Manzoor F. et al. The contribution of sustainable tourism to economic growth and employment in Pakistan // International journal of environmental research and public health. 2019. V. 16. No. 19. P. 3785.

6. Khan A. et al. Tourism and development in developing economies: A policy implication perspective // Sustainability. 2020. V. 12. No. 4. P. 1618.

7. Khalid U., Okafor L.E., Burzynska K. Does the size of the tourism sector influence the economic policy response to the COVID-19 pandemic? // Current Issues in Tourism. 2021. V. 24. No. 19. P. 2801–2820.

8. Келлер П. Влияние мировых кризисов на туризм // Вестник РМАТ. – 2013. – №. 3(9). – С. 17–20.

9. Moreno-Luna L. et al. Tourism and sustainability in times of COVID-19: The case of Spain // International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021. V. 18. No. 4. P. 1859.

10. Gössling S., Scott D., Hall C.M. Pandemics, tourism and global change: a rapid assessment of COVID-19 // Journal of sustainable tourism. 2020. V. 29. No. 1. P. 1–20.

11. Nunan D., Malhotra N.K., Birks D.F. Marketing research: Applied insight // Pearson UK, 2020. 951 p.

12. Чернышева А., Якубова Т. Маркетинговые исследования и ситуационный анализ в 2 ч. Часть 1. Учебник и практикум для академического бакалавриата. – М.: Litres, 2022. – 244 с.

13. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан // Статистический сборник Туризм Казахстана 2017–2021. URL: https://stat.gov.kz/official/industry/22/statistic/6 (дата обращения: 05.01.2023)

14. Hussain A., Fusté-Forné F. Post-pandemic recovery: A case of domestic tourism in Akaroa (South Island, New Zealand) // World. 2021. V. 2. No. 1. P. 127–138.

15. Dias Á.L. et al. Revisiting small-and medium-sized enterprises’ innovation and resilience during COVID-19: the tourism sector // Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. 2022. – V. 8. No. 1. P. 11.

16. Mutaliyeva L., Kurmanov N., Akisheva A. Analysis of tourism potential and ecological tourism development in Kazakhstan // E3S Web of Conferences. EDP Sciences, 2020. V. 159. P. 4031.

17. Aktymbayeva B. et al. Tourism industry development and governance: a comparative stage review of Kazakhstan’s experience for the years of independence, 1991–2020 // GeoJournal of Tourism and Geosites. 2020. V. 34. No. 1. P. 69–76.

18. U.S. News & World Report – Kazakhstan #82 in Overall Rankings. URL: https://www.usnews.com/news/best-countries/kazakhstan (дата обращения: 07.01.2023)

19. Закон Республики Казахстан от 13 июня 2001 года № 211 «О туристской деятельности в Республике Казахстан» // Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z010000211_ (дата обращения: 18.01.2023)

20. Постановление Правительства Республики Казахстан от 7 июля 2022 года № 464 «О внесении изменений и дополнения в постановление Правительства Республики Казахстан от 21 января 2012 года № 148 «Об утверждении Правил въезда и пребывания иммигрантов в Республике Казахстан, а также их выезда из Республики Казахстан и Правил осуществления миграционного контроля, а также учета иностранцев и лиц без гражданства, незаконно пересекающих Государственную границу Республики Казахстан, незаконно пребывающих на территории Республики Казахстан, а также лиц, которым запрещен въезд на территорию Республики Казахстан». URL: https://primeminister.kz/ru/decisions/07072022?ysclid=ldld2dvnc1579495033 (дата обращения: 07.01.2023)

21. Travel & Tourism Development Index 2021: Rebuilding for a Sustainable and Resilient Future. URL: https://www.weforum.org/reports/travel-and-tourism-development-index-2021 (дата обращения: 10.01.2023)

22. The Travel & Tourism Competitiveness Report 2019: Travel and Tourism at a Tipping Point. URL: https://www3.weforum.org/docs/WEF_TTCR_2019.pdf (дата обращения: 10.01.2023)

23. Arbulú I. et al. Can domestic tourism relieve the COVID-19 tourist industry crisis? The case of Spain // Journal of Destination Marketing & Management. 2021. V. 20. P. 100568.

24. Walia S. et al. COVID-19 and the bleisure travellers: an investigation on the aftermaths and future consequences // Tourism Recreation Research. 2021. P. 1–11.

25. Chung J.Y. et al. Bleisure tourism experience chain: implications for destination marketing //Asia Pacific Journal of Tourism Research. 2020. V. 25. No. 3. P. 300–310.

26. Bonneau C., Aroles J. Digital nomads: A new form of leisure class? // Cambridge University Press,

27.

28. Hensellek S., Puchala N. The emergence of the digital nomad: A review and analysis of the opportunities and risks of digital nomadism // The flexible workplace: Coworking and other modern workplace transformations. 2021. P. 195–214.

29. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Бюллетень «О расходах домашних хозяйств на поездки в Республике Казахстан за 2021 год». URL: https://stat.gov.kz/ (дата обращения: 12.01.2023)

30. Euromonitor, International Top Countries for Sustainable Tourism. URL: https://www.euromonitor.com/article/scandinavia-leads-ranking-for-global-sustainable-tourism (дата обращения: 17.01.2023)

31. Methodology: How the 2022 Best Countries Were Ranked. URL: https://www.usnews.com/news/bestcountries/articles/methodology (дата обращения: 17.01.2023)