Білім елдердің экономикасының дамуына инвестиция ретінде

Зерттеу тақырыбы білім беру жүйесінің елдерді тұрақты дамыту мен жетілдірудің негізгі және маңызды салаларының біріне жататындығына байланысты өзекті болып табылады. Зерттеу тақырыбының мақсаты – жеке кәсіпорындардың да, жалпы қоғамның да тұрақты экономикалық өсуі мен дамуының негізгі факторларының бірі ретінде білім берудегі рөлді көрсету және инвестицияларды тарту. Мақалада оқытудың барлық сатыларында халыққа сапалы білім берудің маңыздылығы мен құндылығы көрсетілген. Зерттеу барысында білім беру сапасын арттыру үшін инвестициялар түрінде инвестициялар тарту қажет екендігі анықталды және атап өтілді. Зерттеу барысында әртүрлі әдістер мен әдістемелер қолданылды, олардың негізгілері: талдау және синтез, дедукция және индукция, экономикалық және статистикалық талдау және т. б. Ғылыми зерттеудің зерттеу материалдары Еуразиялық экономикалық одақтың 2017–2021 жж. статистикалық деректері болды. Зерттеу нәтижелері. Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бойынша адами капиталдың сапасын арттыруға әсер ететін білім деңгейін арттырудың негізгі жолдары көрсетілген: Еуразиялық кеңістікте бірыңғай еңбек нарығын қалыптастыру, білікті және бәсекеге қабілетті кадрлардың өсуіне ықпал ететін білімге инвестиция тарту. Экономиканы дамытудың негізі ретінде білімге инвестиция тарту мәселелері көптеген ғалым-экономистердің еңбектерінде қарастырылғанына қарамастан, бұл мәселе әлі де өзекті болып қала береді.

1. Макаров П.Ю. Интеллектуальный капитал в понятийно-категориальном аппарате экономической науки: критическое осмысление и систематизация // Вопросы экономики. – 2022. – № 4. – С. 5–25. URL: https://doi.org/10.32609/0042-8736-2022-4-5-25

2. Аветисян П.С., Геворкян Н.М. Свободная образовательная среда – основа человеческого капита- ла и взаимосвязи основных социальных сфер // Экономика региона. – 2020. – Т. 16. – № 2. – С. 494–506.

3. Diebolt C., Hippe R. The long-run impact of human capital on innovation and economic development in the regions of Europe // Applied Economics. 2018, no. 51(5), рр. 542–563.

4. Еримпашева А.Т., Мырзахметова А.М., Закирова А.А. Развитие человеческого капитала: иннова- ционное обучение в постпандемическую эпоху // Economics: the strategy and practice. – 2021. – № 16(4). – С. 130–142. URL: https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-4-130-142.

5. Schulz T. Investment in Human Capital // The American Economic Review. 1961, no. 1., рр. 32–49.

6. Becker G.S. Human Capital. New York: Columbia University Press, 1964. 534 p.

7. Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс. Учебник. Издательство: ИНФРА-М, 2003. – 983 с.

8. Алтунина В.В., Алтунина А.И. Роль образования в экономическом развитии страны // Креатив- ная экономика. – 2019. – Том 13. – № 11. – С. 2159–2168. DOI: 10.18334/ce.13.11.4136

9. Анисимова Н.Ю. Организация подготовки кадров в цифровой экономике // Креативная экономика. – 2021. – № 3. – С. 735–748. DOI: 10.18334/ce.15.3.111846.

10. Кибаева А.Б., Тусупова Л.А., Гизе Р. Влияние человеческого капитала на развитие экономики // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 4. – С. 184–199. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-4-184-199

11. Рахметулина Ж.Б., Урекешова А.Б., Айдарова А.Б. Рынок труда в условиях цифровизации // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 4(96). – С. 130–142. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-4-130-142

12. Евразийский экономический союз в цифрах: краткий статистический сборник. Евразийская экономическая комиссия. – Москва, 2022. – 189 с. URL: https://eaeu.economy.gov.ru. (дата обращения 12.12.2022)

13. Shapiro A.F., Mandelman F.S. Digital adoption, automation, and labor markets in developing countries // Journal of Development Economics. 2021, рр. 151.

14. Benneworth P., Fitjar R.D. Contextualizing the role of universities to regional development: introduction to the special issue // Journal Regional Studies, Regional Science. 2019, no. 6(1), рр. 331–338.

15. Fonseca L., Salomaa M. Entrepreneurial Universities and Regional Innovation: Matching Smart Specialisation Strategies to Regional Needs? // Examining the Role of Entrepreneurial Universities in Regional Development, Hershey, PA: IGI Global. 2020, рр. 260–285. doi:10.4018/978–1-7998–0174–0.ch014.

16. Flynn S., Linden P., Gouëdard R. Education Policy Outlook: Norway. OЕСD, 2020. URL: www.oecd.org/edu/policyoutlook.htm (accessed: 10.12.2022)

17. Пишняк А.И., Горяйнова А.Р., Назарбаева Е.А., Халина Н.В. Инвестиции среднего класса в че- ловеческий капитал: потребление платных услуг в области образования и медицины // Вопросы эконо- мики. – 2020. – № 11. – С. 9–85. URL: https://doi.org/10.32609/0042-8736-2020-11-69-85.

18. Гимпельсон В.Е. Зарплата и потоки на российском рынке труда в условиях коронакризиса // Во- просы экономики. – 2022. – № 2. – С. 69–94. URL: https://doi.org/10.32609/0042-8736-2022-2-69-94

19. Шульгин С.Г., Зинкина Ю.В. Оценка человеческого капитала в макрорегионах России // Экономи- ка региона. – 2021. – № 17. – С. 888–901. URL: https://economyofregion.ru/wp-content/uploads/2021/09/12_shulgin.pdf

20. Peng H., Tan H., Zhang Y. Human capital, financial constraints, and innovation investment persistence // Asian Journal of Technology Innovation. 2020, no. 28(3), рр. 453–475.

21. Рахматуллина А.Т., Ермекбаева Д.Д., Хайек П. Динамика развития рынка труда и занятости в странах ЕАЭС // Вестник университета «Туран». –2021. – № 1. – С. 172–178. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2021-1-1-172-178.

22. Официальный интернет-ресурс Национального бюро статистики Агентства Республики Казах- стан по стратегическому планированию и реформам. Stat.gov.kz. (дата обращения: 16.05.2023)