COVID-19 пандемиясы мысалында төтенше жағдай кезіндегі бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі

Коронавирустық инфекцияның алғашқы жағдайлары 2019 ж. желтоқсан айында анықталды. 2020 ж. наурыз айында Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы вирусты пандемия деп жариялады. Коронавирустық пандемия әл-ауқаттың төмендеуіне, үлкен қаржылық шығындарға, экономикалық залалға, саяси салдарға әкеліп соқты және адамдардың өмір сүру сапасын күрт нашарлатты. Бұл зерттеудің мақсаты – төтенше жағдайларда және олардың салдарымен күресу кезеңдерінде бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің рөлін зерттеу. Мақалада COVID-19 коронавирустық инфекциясының өршуіне байланысты төтенше жағдайдың салдары қарастырылып, пандемия жағдайында бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің отандық және әлемдік тәжірибесіне шолу мен талдау жасалды. Қойылған мақсатты іске асыру үшін мақалада бірқатар елдер бөлінісінде 2019–2021 жж. ЖІӨ көрсеткіштеріне талдау жүргізілді, Қазақстанның бірнеше компанияларында пандемия кезеңінде бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің негізгі бағыттары, атап айтқанда, қызметкерлерге қамқорлық, клиенттер алдындағы жауапкершілік, әріптестерді қолдау, халыққа көмек қарастырылды. Төтенше жағдайлар кезінде және олардың салдарын жоюда жеке компаниялар – ірі, шағын және орта бизнес субъектілері де мемлекеттік көздермен қатар қаржы көздері бола алады. Пандемия кезіндегі бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің әлемдік тәжірибесінің мысалдары да қарастырылған. Авторлар коронавирустық пандемия кезінде брендтерге деген сенім дәрежесінің пайыздық үлесінің диаграммасын жасады, бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің резервтік қорларын құруды ұсынды.

1. Горфинкель В.Я. [и др.] Корпоративная социальная ответственность: учебник и практикум для академического бакалавриата; отв. ред. В.Я. Горфинкель, Н.В. Родионова. – Москва: Издательство Юрайт, 2019. – 438 с.

2. Корпоративная социальная ответственность: управленческий аспект. Монография / под общ. ред. И.Ю. Беляевой, М.А. Эскиндарова. – М.: КноРус, 2008. – С. 23.

3. Закон Республики Казахстан «О чрезвычайном положении» (с изменениями и дополнениями. По состоянию на 11.09.2022 г.).

4. Интернет-ресурс: Большая российская энциклопедия (БРЭ) – универсальная энциклопедия международного уровня БРЭ 2005–2019. URL: https://bigenc.ru/medicine/text/2702146

5. Материалы сетевого издания «Толк»: tolknews. ru Мир изменился: два года назад, 11 марта, началась пандемия коронавируса // Общество, 6:21, 11.03.2022. URL: https://tolknews.ru/obsestvo/118986-den-kogda-nachalas-pandemiya-koronavirusa-data-god-hronika-pandemii#:~:text=Когда%20объявили%20пандемию%20коронавируса.%2011,перевод%20сотрудников%20на%20удаленную%20работу

6. URL: https://tengrinews.kz/world_news/voz-obyyavila-koronavirus-pandemiey-394270/

7. Материалы сетевого издания «РИА Новости». URL: https://ria.ru/20200501/1570873343.html

8. Отчет Всемирного банка (МБРР и МАР). Перспективы мировой экономики: Европа и Центральная Азия, 2021. URL: https://thedocs.worldbank.org/en/doc/600223300a3685fe68016a484ee867fb-0350012021/related/Global-Economic-Prospects-June-2021-Regional-Overview-ECA-RU.pdf

9. Цели в области устойчивого развития // Новости ООН. 25.03.2021. URL: https://news.un.org/ru/story/2021/03/1399642

10. Lopez B., Rangel C., Fernandez M. The impact of corporate social responsibility strategy on the management and governance axis for sustainable growth // Journal of Business Research 150, 2022. Р. 690–698. URL: www.elsevier.com/locate/jbusres

11. Delios A., Perchthold G., Cohesion A.C. COVID-19 and contemporary challenges to globalization // Journal of World Business 56, 2021. Р. 101–197. URL: www.elsevier.com/locate/jwb

12. Jonathan J.B. Mijs, Willem de Koster, Jeroen van der Waal. Belief change in times of crisis: Providing facts about COVID-19-induced inequalities closes the partisan divide but fuels intra-partisan polarization about inequality // Social Science Research 104, 2022. Р. 102–692. URL: www.elsevier.com/locate/ssresearch

13. Интернет ресурс «Курсив». URL: https://kz.kursiv.media/2022-01-14/kak-kazakhstan-perezhilkoronavirus-v-2021-godu/ , 2022

14. URL: https://time.kz/articles/zloba/2021/05/05/finansovye-posledstviya-pandemii, 2021

15. Отчет Всемирного банка (МБРР и МАР). Перспективы мировой экономики: Европа и Центральная Азия, 2022. URL: https://thedocs.worldbank.org/en/doc/cb15f6d7442eadedf75bb95c4fdec1b3-0350012022/related/Global-Economic-Prospects-January-2022-Regional-Overview-ECA-RU.pdf

16. Информация интернет-портала «Informburo». URL: https://informburo.kz/stati/kak-biznespomogaet-kazahstancam-v-borbe-s-koronavirusom.html

17. Информация интернет-портала «Нур». Социальная ответственность и поддержка: как казахстанский бизнес помогает стране и людям во время пандемии Сovid-19. – 2020. URL: https://special.nur.kz/socialnaya-ovetstvennost-i-podderjka

18. URL: https://kapital.kz/economic/86853/sotsial-naya-otvet-stvennost-biznesa-v-period-karantina.html

19. Сапронова Ю., Антипова А. Миллиарды на вирус: как бизнесмены помогают бороться с пандемией. URL: https://www.rbc.ru/photoreport/09/04/2020/5e8dc6c69a79471cf0ba6916

20. Материалы маркетингового исследования www.sostav.ru: Edelman Trust Barometer: 71% потребителей откажутся от бренда, работающего только ради денег. URL: //www.sostav.ru/publication/edelman-trust-barometer-2020-42790.html

21. Thridchai Sattayapanich, Piyapong Janmaimool, Jaruwan Chontanawat. Factors Affecting Community Participation in Environmental Corporate Social Responsibility Projects: Evidence from Mangrove Forest Management Project. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. J. Open Innov. Technol. Mark. Complex. 2022, 8, 209. URL: https://doi.org/10.3390/joitmc8040209https://www.mdpi.com/journal/joitmc

22. URL: https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tragicheskiy-yanvar-ozvuchena-hronologiya-besporyadkov-459304/

23. Журнал Forbes Kazakhstan 24.02.2022 г. URL: https://forbes.kz/finances/insurance/sk_evraziya_osuschestvila_samuyu_krupnuyu_vyiplatu_po_itogam_yanvarskih_sobyitiy

24. Многим странам будет трудно избежать рецессии – Всемирный банк // Материалы сайта: tengrinews.kz URL: https://tengrinews.kz/economic/mnogim-stranam-trudno-izbejat-retsessii-vsemirnyiy-bank-470475/