Технологиялық ілгерілеудің еңбек нарығына әсері

Мақалада технологиялық ілгерілеудің дамыған елдер мен Қазақстанның еңбек нарығына әсері, жаппай жұмыссыздықтың болжамдары қаншалықты ақталады және еңбекпен қамтушы мемлекеттік органдар тарапынан еңбек нарығындағы трансформациялық тәуекелдерді жеңілдету үшін қандай шаралар қолданылады деген мәселелер қарастырылады. Еңбекті автоматтандыру мен алмастырудың сандық бағалауларына арналған еңбектер даулы әдіснамаға ие. Мақалада автоматтандырудың еңбек нарығына ықпалын бағалауға арналған түрлі көзқарастар мен әдіснамалар талдауының нәтижелері келтірілген; автоматтандырудың жұмыс орындары мен мамандықтарға әсерін анықтауда экономикалық модельдерді қолдану, сұраныс деңгейінің нақты дағдылар түріне әсері қаралады; ауқымды сауалнамалар нәтижелерінің талдауы ұсынылады, сабаққа қосылған міндеттер негізінде сабақтардың бірсарындылығын өлшеу тәсілдері қарастырылды. Автоматтандыру қаупін бағалау әдіснамасы негізінде Қазақстанның жұмыспен қамту құрылымындағы қайсыбір кәсіптердің белгілі дәрежеде автоматтандыру қаупіне ұшырайтыны анықталды. Қазақстанның еңбек нарығында автоматтандыру, роботтандыру және жаңа цифрлық шешімдердің пайда болуына байланысты жұмыссыздық деңгейі дамыған елдерге қарағанда төмен деген тұжырым жасалды. Жаңа технологиялардың еңбек нарығына ықпалы салыстырмалы түрде үлкен емес, демек ол жұмыс орындарының қысқаруына да, ұлғаюына да септігін тигізуі мүмкін. Авторлар пессимистік болжамдар негізсіз деген тұжырымға келеді. Алайда, бұл бағытта қалыптасып келе жатқан трендтер барған сайын нақты сипат алуда, бұл жұмыс орындарын жоғалтудың алдын алуға бағытталған озық шараларды ертерек қабылдауды талап етеді. Цифрландыру бар кәсіп түрлерін трансформациялайды, жұмысшылардан жаңа міндеттерді орындау үшін жаңа дағдыларды талап етеді. Сондықтан ілгерідегі инновациялар мен экономикалық өрлеу адами капиталдың даму деңгейіне байланысты.

1. Lyashok V.Yu., Maleva T.M. Impact of New Technologies on the Labor Market: Past Lessons and New Challenges // Economic Policy. Russian Presidential Academy of National Economy and Public Administration. 2020. Vol. 4. Р. 62–87.

2. Frey C., Osborne M. The Future of Employment: How Susceptible Are Jobs to Computerisation? Oxford: Oxford Martin School. 2013. 72 p.

3. Stern A. Raising the Floor: How a Universal Basic Income Can Renew Our Economy and Rebuild the American Dream // European Journal of Risk Regulation. 2017. Vol. 8. Special Issue 4. P. 811–813.

4. Summers L.H. Economic Possibilities for Our Children // NBER Reporter. 2013. Vol. 4. P. 1–6.

5. Morgan J. Will we work in twenty-first century capitalism? A critique of the fourth industrial revolution literature // Economy and Society. 2019. Vol. 48. P. 371.

6. Graetz G., Michaels G. Robots and Work. Bonn: IZA. IZA Discussion Paper 8938. 2015.

7. Acemoglu D., Robinson James A. Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty. М.: АСТ. 2016. 693 р.

8. David H., Dorn D. The Growth of Low-Skill Service Jobs and the Polarization of the US Labor Market // American economic review. 2013. Vol.103(5). Р. 1553-97. URL: https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/aer.103.5.1553 (accessed: 8.04.2023)

9. Keynes J.M. Economic possibilities for our grandchildren. New York: W.W. Norton & Co. 1930. Р. 358–373.

10. Arntz M., Gregory T., Zierahn U. The Risk of Automation for Jobs in OECD Countries: A Comparative Analysis // OECD Social, Employment and Migration Working Papers. 2016. № 189. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/5jlz9h56dvq7-en.pdf?expires=1680880946&id=id&accname=guest&checksum=7B9A12BEB3387B6AE44697344E424431(accessed 8.04.2023)

11. A future that works: AI, automation, employment, and productivity // McKinsey Global Institute. January 2017. URL: https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured%20insights/digital%20disruption/harnessing%20automation%20for%20a%20future%20that%20works/a-future-that-works-full-report-mgi-january-2017.ashx (accessed: 8.04.2023)

12. Nedelkoska L., Quintini G. Automation, skills use and training // OECD Social, Employment and Migration Working. 2018. № 202. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/2e2f4eea-en.pdf?expires=1680880472&id=id&accname=guest&checksum=322E89BD21A66B5E21C9B27275E9A83A (accessed: 8.04.2023)

13. Pouliakas Konstantinos. Determinants of Automation Risk in the EU Labour Market: A Skills-Needs Approach // IZA Discussion Paper. № 11829. Institute of Labor Economics (IZA). URL: https://ideas.repec.org/p/iza/izadps/dp11829.html (accessed: 8.04.2023)

14. Investing in a 4IR ecosystem of connected and intelligent things... and people // PWC. 2018. URL: https://www.pwc.com/us/en/library/4ir-ready/investment.html (accessed: 7.04.2023)

15. How Robots Change the World. Thought Leadership and Economic Consulting Teams // Oxford Economics. 2019. URL: https://www.oxfordeconomics.com/resource/how-robots-change-the-world/ (accessed: 8.04.2023)

16. Labour market of Kazakhstan 2022. On the way to digital reality // Workforce Development Center JSC. URL: https://iac.enbek.kz/sites/default/files/WDC.%20Labour%20market%20in%20Kazakhstan%2C%20November%202022.pdf (accessed: 8.04.2023)

17. Carbonero F., Ernst E., Weber E. Robots worldwide: The impact of automation on employment and trade // Research Department Working Paper No. 36. 2018. Р.1–12. URL: https://www.bollettinoadapt.it/wpcontent/uploads/wcms_648063.pdf (accessed: 9.04.2023)

18. Reshoring Initiative 2022 Data Report. URL: https://reshorenow.org/content/pdf/2022_Data_Report. pdf (accessed: 9.04.2023)

19. IFR presents World Robotics 2021 reports // International Federation of Robotics 2021. URL: https://ifr.org/ifr-press-releases/news/robot-sales-rise-again (accessed: 8.04.2023)

20. Industrial development report 2022. Overview. The future of industrialization in a post-pandemic world URL: https://www.unido.org/sites/default/files/files/2021-11/IDR%202022%20-%20EBOOK.pdf (accessed: 9.04.2023)

21. Report Linker URL: https://ai.reportlinker.com/platform (accessed: 10.04.2023)

22. Digitally-enabled automation and artificial intelligence: Shaping the future of work in Europe’s digital front-runners // McKinsey & Company. 2017. URL: https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured%20insights/europe/shaping%20the%20future%20of%20work%20in%20europes%20nine%20digital%20front%20runner%20countries/shaping-the-future-of-work-in-europes-digital-front-runners.ashx (accessed: 9.04.2023)

23. The future of work after COVID-19 // McKinsey Global Institute. February 18. 2021 Report. URL: https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/the-future-of-work-after-covid-19 (accessed: 8.04.2023)