Қазақстан Республикасының микроқаржы секторын дамыту драйверлерi

Мемлекеттің әлеуметтік мәселелерін шешудегі шағын несиенің маңыздылығы Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі қаржы секторын дамыту тұжырымдамасының стратегиялық міндеттері мен нысаналы индикаторларында көрсетілген. Мақалада реттеушінің жария есептілік материалдары негізінде жеке тұлғаларға да, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне де микрокредит беруді жүзеге асыратын микроқаржы ұйымдарының қызметі талданады. Микрокредиттер нарығына қатысушылардың қызметін реттейтін нормативтік құқықтық базаға бағалау жүргізілді, микрокредиттерді электронды түрде беру қағидаларына және қарыз алушының борыштық жүктеме коэффициентіне қатысты қазіргі өзгерістер қарастырылды. Қаржы секторында жүйелі реформаларды жүзеге асыруға бағытталған микрокредитті дамытудың стратегиялық бағыттарына баға берілді. Авторлар Еуропаның, Африканың, Аустралияның және Азияның әртүрлі елдеріндегі микрокредит беру шарттарының әлемдік тәжірибесін зерттеп, микроқаржы ұйымдарының ең табысты әлемдік тәжірибесін, Қазақстандағы микрокредит нарығының тиімділігін арттыруға көмектесетін инновациялық өнімдер мен технологияларды атап көрсетті. Кәсіпкерлік субъектілерінің несиелік ресурстарға және қаржылық қызметтерге қолжетімділігін арттыру бойынша ұсыныстар негізделген. Микроқаржы ұйымдары көрсететін қызметтер аясын кеңейту және олардың сапасын арттыру бойынша ұсыныстар ұсынылды. Микроқаржы ұйымдарын қаржыландыру көздерін кеңейту және кредиттік ресурстардың құнын төмендету мүмкіндіктері айқындалды, бұл кейіннен жалпы ішкі өнім құрылымындағы кәсіпорындардың үлесін ұлғайтуға, нақты еңбек өнімділігінің өсуіне және бақыланбайтын экономика үлесінің төмендеуіне қызмет етеді.

1. Research and markets: Microfinance Market Research Report by Service (Group & Individual Micro Credit, Insurance, and Leasing), Providers, Region – Cumulative Impact of COVID-19, Russia Ukraine Conflict, and High Inflation – Global Forecast 2023–2030. March 2023. P. 238. URL: https://www.reportlinker.com/p06401218/

2. Агентство Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка. Отчет Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка за 2022 год. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/documents/details/501699?lang=ru

3. Указ Президента Республики Казахстан от 26 сентября 2022 года № 1021 «Об утверждении Концепции развития финансового сектора Республики Казахстан до 2030 года». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U2200001021

4. Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 апреля 2022 года № 250 «Об утверждении Концепции развития малого и среднего предпринимательства в Республике Казахстан до 2030 года» (с изменениями от 04.04.2023 г.) URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=35588464

5. Сарсенова М. Рынок МФО выдержал «идеальный шторм». URL: https://kapital.kz/finance/101476/rynok-mfo-vyderzhal-ideal-nyy-htorm.html

6. Видянова А. МФО в тисках: какие изменения ожидаются на рынке микрокредитования? URL: https://kapital.kz/finance/100022/mfo-v-tiskakh-kakiye-izmeneniya-ozhidayut-sya-na-rynke-mikrokreditovaniya.html

7. Бекишева Д.М. Деятельность микрокредитных организаций в республике Казахстан. URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37268201&pos=15;-39#pos=15;-39

8. Терентьев А. Касательно механизма урегулирования проблемной задолженности. 10 июня 2022. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/press/news/details/386487?lang=ru

9. Microfinance paper WRAP-UP: Microcredit Regulation in Europe: An Overview; by Cristina Ruesta, Nicola Benaglio; Published by European Microfinance Network. by the MicroCapital Team – Eastern Europe and Central Asia, Regulation, Trends/Challenges. February 1, 2021 URL: https://www.microcapital.org/microfinance-paper-wrap-up-microcredit-regulation-in-europe-an-overview-by-cristina-ruesta-nicola-benaglio-published-by-european-microfinance-network/

10. Microfinance in Europe: Survey Report 2016–2017 Executive Summary. Damla Diriker, Paolo Landoni, Nicola Benaglio. 2018. URL: https://www.european-microfinance.org/sites/default/files/document/file/en_0.pdf

11. Creating jobs in europe legal and regulatory frameworks of microenterprises and microcredit in Europe. September Non-banking financial institutions Law. Parliament of Romania. 2011. URL: https://www.trust.org/contentAsset/raw-data/ac56cbae-2724-4226-bbfe-1903c01bb68b/file

12. Microfinance institutions’ operational self-sufficiency in sub-Saharan Africa: empirical evidence. Laxmi Remer & Hanna Kattilakoski. 2021. URL: https://jcsr.springeropen.com/articles/10.1186/s40991-021-00059-5

13. The Central Bank of Kenya (Amendment) Act. 2021. No. 15. URL: http://kenyalaw.org/kl/fileadmin/pdfdownloads/Acts/2021/TheCentralBankofKenya__Amendment_Act_2021.pdf

14. American Chamber of Commerce in Egypt // Research Note: Mapping Egypt’s Legislative Environment for Financial Inclusion. February 2021. URL: http://217.52.80.46/publications/business-study/131/research-note-mapping-egypts-legislative-environment-for-financial-inclusion-february-2021

15. Сарсенова М. Что происходило на рынке микрокредитования в 2022 году. URL: https://kapital.kz/experts/111727/chto-proiskhodilo-na-rynke-mikrokreditovaniya-v-2022-godu.html

16. Закон Республики Казахстан от 26 ноября 2012 года № 56-V «О микрофинансовой деятельности» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 03.03.2023 г.). URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31300092

17. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 14 ноября 2019 года № 192. «Об утверждении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, норм и лимитов, методики их расчетов». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019629

18. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 26 ноября 2019 года № 208 «Об утверждении Правил расчета годовой эффективной ставки вознаграждения по предоставляемым микрокредитам». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019677

19. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 26 ноября 2019 года № 209 «Об установлении предельного значения вознаграждения по договору о предоставлении микрокредита». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019715

20. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 ноября 2019 года № 217 «Об утверждении Правил предоставления микрокредитов электронным способом». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019714

21. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 ноября 2019 года № 215 «Об утверждении Правил расчета и предельного значения коэффициента долговой нагрузки заемщика организации, осуществляющей микрофинансовую деятельность». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019670

22. Сведения о микрофинансовых организациях. URL: https://nationalbank.kz/ru/news/svedeniya-o-mikrofinansovyh-organizaciyah/rubrics/1755

23. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/

24. Первое кредитное бюро. URL: https://www.1cb.kz/