Ұйымдастырушылық амбидекстрия және оның экономикасы дамушы елдердегі кәсіпорындардың тиімділігіне әсері: Қазақстандағы эмпирикалық зерттеу

Қазақстандық кәсіпорындар үнемі ішкі және сыртқы нарықтарда бәсекеге қабілетті болу, нарықтағы өсіп келе жатқан өзгерістерге барабар жауап беру және осылайша инновациялар мен тиімділік арасында таңдау жасау міндетін қояды. Бұрынғы зерттеулер бұл қиындықты жеңу құралы ретінде екіжақты стратегияны ұсынды. Алайда алдыңғы ғылыми еңбектер дамыған елдердің деректеріне негізделген. Амбидекстрияның дамушы экономикалы соның ішінде Қазақстандық компаниялардың тиімділігіне әсері қосымша зерттеуді талап етеді. Осылайша, зерттеудің мақсаты – амбидекстрияның ұйымдық тиімділік пен тұрақтылыққа әсерін эмпирикалық түрде бағалау. Сандық әдіспен және көп тармақты сауалнама құралын пайдалана отырып, Қазақстандағы 80 түрлі ұйым арасында барлығы 323 сауалнама таратылды. Құрылымдық теңдеулерді модельдеу (SEM) бағаларын зерттеу үшін SmartPLS 3 пайдаланылды. Нәтижелер ұйымның әмбебаптығы және фирманың өнімділігі мен тұрақтылығы арасындағы статистикалық маңызды қатынастарды ұсынады. Бұл жұмыстың құндылығы келесі аспектілерде жатыр. Біріншіден, ол ұйымдық әмбебаптылықтың фирманың өнімділігіне әсері және осы қатынастың дамушы экономикаларға қатыстылығы туралы зерттеулерді кеңейтеді. Екіншіден, бұл зерттеу, біздің білуімізше, дамушы елдерде, атап айтқанда, Қазақстанда екі жақтылық-өнімділік және екі жақтылық-тұрақтылық байланысының алғашқы эмпирикалық сараптамасы. Осы зерттеудің маңызды практикалық салдары қазіргі қазақстандық фирмалар жұмыс істейтін турбулентті жағдайларда ұйымдық екіұштылықты іске асыру нарықтық белгісіздікке уақытында жауап беру және бәсекеге қабілетті болу үшін ұйымдардың өзгеруіне ықпал етуі мүмкін деген қорытынды.

1. Official information source of the Prime Minister of the Republic of Kazakhstan. URL: https://primeminister.kz/en/documents/gosprograms/industrial

2. Кенжебаева Г. Экономическая оценка деятельности и конкурентоспособности предприятия // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 2(94). – С. 143–152. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-2-143-152

3. Moradi E., Jafari S., Doorbash Z., Mirzaei A. Impact of organizational inertia on business model innovation, open innovation and corporate performance // Asia Pacific Management Review. 2021, no. 26(4), pp. 171–179.

4. Tushman M., O’Reilly C. Ambidextrous organizations: managing evolutionary and revolutionary change // California management review. 1996, no. 38(4), pp. 8–29. URL: https://doi.org/10.2307%2F41165852

5. Lubatkin M., Simsek Z., Ling Y., Veiga J. Ambidexterity and performance in small-to medium-sized firms: The pivotal role of top management team behavioral integration // Journal of management. 2006, no. 32(5), pp. 646–672.

6. Hughes M. Organizational ambidexterity and firm performance: burning research questions for marketing scholars // Journal of Marketing Management. 2018, no. 34(1–2), pp. 178–229. URL: https://doi.org/10.1080/0267257X.2018.1441175

7. Fan L., Mahmood M., Uddin M. Supportive Chinese supervisor, innovative international students: A social exchange theory perspective // Asia Pacific Education Review. 2019, no. 20(1), pp. 101–115.

8. Tomaskovic-Devey D., Leiter J., Thompson S. Organizational survey nonresponse // Administrative science quarterly. 1994, no. Sep 1, pp. 439–457. URL: https://www.jstor.org/stable/2393298

9. Brown T., Moore M. Confirmatory factor analysis. Handbook of structural equation modeling. 2012, pp. 361–379.

10. Hair J., Hollingsworth C., Randolph A., Chong A. An updated and expanded assessment of PLS-SEM in information systems research // Industrial management & data systems. 2017, no. Apr 10. URL: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/IMDS-04-2016-0130/full/html?casa_token=2Sz_1wuSxZEAAAAA:wTm1GWquIdRYLwU6VqPgl5LrTZC4jHij8opMH1XnvYC0SLwPQ22m8UJ7QjZLoLFYmPkmU_-Z0H7I_HP_gC5HLUB1bzbywL8EoPmNh5kbS-MaS6pKqic

11. Бактымбет С., Оспанов М., Бакирбекова А., Бактымбет Ә. Повышение конкурентоспособности национальной экономики в условиях глобализации // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 1(??). – С. 51–57. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-1-51-57

12. Yarashevich V. Competitiveness through new industrialization in the EAEU // Post-Communist Economies. 2021, no. 33(2–3), pp. 305–330.

13. Lin S., Si S. The influence of exploration and exploitation on born globals’speed of internationalization // Management Decision. 2018, no. Aug 7. URL: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/MD-08-2017-0735/full/html?casa_token=eFKLI4hGKzMAAAAA:lVxMTDzpTneDQl7wUvrgZkX8oexOpo-gkL1DWIkQH_t8FFYRLvnSCg95rFmrBY1m9-WuMRHPrWI_EXOccp14AkXJVb4INnOLJV5JETY2QfwsXe6MTaI Может, сократить ссылку?

14. Yoo J., Kim J. The effects of entrepreneurial orientation and environmental uncertainty on Korean technology firms’ R&D investment // Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. 2019, no. 5(2), p. 29.

15. March J. Exploration and exploitation in organizational learning // Organization science. 1991, no. 2(1), pp. 71–87.

16. Raisch S., Birkinshaw J. Organizational ambidexterity: Antecedents, outcomes, and moderators // Journal of management. 2008, no. 34(3), pp. 375–409.

17. Duncan R. The ambidextrous organization: Designing dual structures for innovation. The management of organization. 1976, no. 1(1), pp. 167–188.

18. He Z., Wong P. Exploration vs. exploitation: An empirical test of the ambidexterity hypothesis // Organization science. 2004, no. 15(4), pp. 481–94.

19. Geerts A., Blindenbach-Driessen F., Gemmel P. Achieving a balance between exploration and exploitation in service firms: longitudinal study // InAcademy of Management Proceedings. 2010, no. 1, pp. 1–6. URL: https://journals.aom.org/doi/abs/10.5465/ambpp.2010.54493894

20. Laplume A., Dass P. Exploration and exploitation for various stages of firm growth through diversification. In Annual meetings of the Academy of Management. 2012. URL: https://journals.aom.org/doi/abs/10.5465/AMBPP.2012.11420abstract

21. House C., Price R. The HP phenomenon. Stanford University Press. 2009.

22. Cutter S., Barnes L., Berry M., Burton C., Evans E., Tate E., Webb J. A place-based model for understanding community resilience to natural disasters // Global environmental change. 2008, no. 18(4), pp. 598–606. URL: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013

23. Manyena B., O’Brien G., O’Keefe P., Rose J. Disaster resilience: a bounce back or bounce forward ability? Local Environment: The International Journal of Justice and Sustainability. 2011, no. 16(5), pp. 417–424.

24. Pricewater house Coopers. Key success factors for operational resilience. 2020. URL: https://www.pwc.com.au/assurance/digital-trust/July-COVID19-Operational-resilience.pdf

25. Clauss T., Kraus S., Kallinger F., Bican P., Brem A., & Kailer N. Organizational ambidexterity and competitive advantage: The role of strategic agility in the exploration-exploitation paradox // Journal of Innovation & Knowledge. 2021, no. 6(4), pp. 203–213.

26. Kumkale İ. Organizational Ambidexterity. In Organizational Mastery: The Impact of Strategic Leadership and Organizational Ambidexterity on Organizational Agility. Singapore: Springer Nature Singapore. 2022, pp. 1–22.

27. Hwang B., Lai Y., Wang C. Open innovation and organizational ambidexterity // European Journal of Innovation Management. 2023, no. 26(3), pp. 862–884.

28. Zhang H. Does combining different types of innovation always improve SME performance? An analysis of innovation complementarity // Journal of Innovation & Knowledge. 2022, no. 7(3), pp. 100–192.

29. Aslam H., Syed T., Blome C., Ramish A., Ayaz K. The multifaceted role of social capital for achieving organizational ambidexterity and supply chain resilience. IEEE Transactions on Engineering Management. 2022.

30. Alshwayat D., Elrehail H., Shehadeh E., Alsalhi N., Shamout M., Rehman S. An exploratory examination of the barriers to innovation and change as perceived by senior management // International Journal of Innovation Studies. 2023, no. 7(2), pp. 159–170.