Өсімдік майлары сегментіндегі Қазақстан мен Өзбекстанның экономикалық ынтымақтастығының перспективалық бағыттары

Мақаланың негізгі мақсаты өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және осы елдердің өсімдік майларының әлемдік нарығындағы позицияларын жақсарту мақсатында Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы ынтымақтастықтың өзара тиімділігінің негіздемесі. Зерттеу барысында өсімдік майлары сегментіндегі Қазақстан мен Өзбекстан ынтымақтастығының факторлары мен шарттары қаралды; жаңғыртуға байланысты тұжырымдамалық ұғымдар талданды; Өзбекстанға одан әрі экспорттау үшін Қазақстанда ауыл шаруашылығы дақылдарын бірлесіп өсіру саласындағы инвестициялық ынтымақтастық мүмкіндіктері пысықталуда, көкөністердің, көк және картоптың ерте сорттарын Қазақстанға өткізу үшін форвардтық келісімшарттар жасасу; ұсыныстар берілді Өзбекстан аумағында қазақстандық астықты терең өңдеу бойынша астық өңдеу кластерін құру бойынша; осы ынтымақтастықтың өзара тиімді сипаты, құн жасаудың технологиялық тізбегінің барлық кезеңдерінде экономикалық қатынастарды жаңғыртудың маңыздылығы негізделген; өзіндік құнын төмендетуді, өнім сапасын арттыруды, ассортиментті кеңейту мен жаңартуды қамтамасыз ететін маймай саласын ғылыми, технологиялық және инновациялық жаңғыртудың негізгі бағыттары айқындалған; мемлекетаралық деңгейде өсімдік майлары кластерлерін құру негізінде күш-жігерді біріктіру тетігі ұсынылған. Кластерлерді қалыптастыру екі елдің саласы мен экономикасының бірқатар жүйелік проблемаларын шешуге мүмкіндік береді, нәтижесінде өнімнің экспорты мен локализация деңгейінің ұлғаюына, шикізат пен өнімді сақтау, тасымалдау инфрақұрылымын жақсартуға, тауар қозғалысы мен логистика процестерін оңтайландыруға, серіктес елдер халқының өмір сүру сапасын жақсартуға қол жеткізіледі. Кластерлер құру жаңа өнеркәсіптік әлеуетті қалыптастыруға, май өнеркәсібі салаларындағы инновацияларды жаңғыртуға және дамытуға, екі ел халқының өмір сүру сапасын арттыруға ықпал етеді.

1. Шоки цен на продовольствие и энергоносители, вызванные войной на территории Украины, могут сохраняться на протяжении ряда лет. URL: https://www.vsemirnyjbank.org/ru/news/press-release/2022/04/26/food-and-energy-price-shocks-from-ukraine-war (дата обращения: 26.11.2023)

2. Хатнянский В.И. История селекции подсолнечника в России на устойчивость к заразихе (обзор) // Масличные культуры. – 2020. – № 3(183). – С. 147–156.

3. Sunflower. The Canadian Encyclopedia URL: https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/sunflower (eccessed: 23.10.2023)

4. Fernando D. Castaño. The sunflower crop in Argentina: past, present and potential future // OCL. 2018. Vol. 25. No. 1. P. 105.

5. Chew S.C., Nyam K.L. Refining of edible oils // Lipids and edible oils. Academic Press. 2020. P. 213–241.

6. Echegaray N., Pateiro M., Nieto G., Rosmini M.R., Eduardo P., Munekata S., Sosa-Morales M.-E., Lorenzo J.M. Lipid oxidation of vegetable oils // Food Lipids: Sources, Health Implications, and FutureTrends. 2022. Chapter 7. P. 127–152. URL: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-823371-9.00009-5

7. Wen C., Shen M., Liu G., Liu X., Liang L., Li Y., Zhang J. Edible vegetable oils from oil crops: Preparation, refining, authenticity identification and application // Process Biochemistry. 2023. Vol. 124, P. 168– 179. URL: https://doi.org/10.1016/j.procbio.2022.11.017

8. Long Y. Export competitiveness of agricultural products and agricultural sustainability in China. Regional Sustainability. 2021. Vol. 2. Nо. 3. P. 203–210. URL: https://orcid.org/10.1016/j.regsus.2021.09.001

9. Kantarbayeva S., Kaiyrbayeva A., Rakhimzhanova G., Mykhybayev M. On the Development Perspectives of the Kazakhstan Agro-sector // Journal Of Advanced Research In Law And Economics. 2020. Vol. 11. No. 2. P. 410 – 419. URL: https://orcid.org/10.14505/jarle.v11.2(48).14

10. Пардаев М.К., Мамасоатов Т.Х., Пардаев О.М. Модернизация, диверсификация, инновация – иқтисодий ўсишнинг муҳим омиллари. Монография. – Т.: “Навруз”, 2014. – 104 б.

11. Хакимова Н., Низамов А., Мухаммадиева Л. Ёғ-мой саноатини илмий-технологик модернизациялаш омиллари ва йўналишлари // Развитие науки и технологий. Научно – технический журнал. – 2023. – № 1. – C. 248–257.

12. Сабиров A. Узбекистан и Казахстан: перспективы развития сотрудничества в области сельского хозяйства // Uzdaily.uz. Новости Узбекистана: бизнес, финансы. URL: https://www.uzdaily.uz/ru/post/74352 (дата обращения: 15.11.2023)

13. Узбекистан продолжает наращивать импорт продовольствия. URL: https://www.gazeta.uz/uz/2022/06/06/import/ (дата обращения: 06.06.2023)

14. В $8 млн оценили контрабанду масла из Казахстана // Официальный сайт медиа холдинга «Atameken Bussiness». URL: https://inbusiness.kz/ru/last/v-8-mln-ocenili-kontrabandu-masla-iz-kazahstana/ (дата обращения: 28.09.2023)

15. Карабанов Е. Узбекистан сократил закупки растительного масла из Казахстана // Spot.uz. URL: https://www.spot.uz/ru/2022/03/28/oil-kazakhstan/ (дата обращения: 28.03.2023)

16. Узбекистан в 2022 году намерен импортировать 324,5 тыс. тонн растительных масел // Официальный сайт компании «Uzbekistan Newsline». URL: https://newslineuz.com/ru/article/1074484/ (дата обращения: 21.07.2023)

17. Без дефицита и резкого роста цен. Как Узбекистан намерен обеспечить стабильные поставки продовольствия при помощи ШОС. URL: https://podrobno.uz/cat/politic/bez-defitsita-i-rezkogo-rosta-tsen-kak-uzbekistan-nameren-obespechit-stabilnye-postavki-prodovolstvi/ (дата обращения: 12.09.2023)

18. Перспективы сотрудничества масложировой промышленности Республики Узбекистан со странами СНГ и ближнего зарубежья // Официальная страница сайта «Все масла мира». URL: https://www.oilworld.ru/news/cat26/319482 (дата обращения: 19.01.2023)

19. McLaren S. and et al. Integration of environment and nutrition in life cycle assessment of food items: opportunities and challenges. Rome, 2021. 164 p. URL: https://helda.helsinki.fi/server/api/core/bitstreams/b22921a8-80f0-4817-8576-fcd453ead403/content (eccessed: 18.01.2023)

20. Анализ размера и доли рынка растительных масел – тенденции роста и прогнозы (2023–2028 гг.) // Официальный сайт компании «Mordor Intelligence». URL: https://www.mordorintelligence.com/ru/industry-reports/vegetable-oil-market (дата обращения: 05.12.2023)

21. Промышленный спрос на пальмовое масло, вероятно, останется неизменным – прогноз // Официальная страница сайта «Все масла мира». URL: https://www.oilworld.ru/balance/09/02/2024 (дата обращения: 10.02.2024)

22. Рынок растительных масел в Казахстане: анализ производства и спроса // Официальный сайт международного информационного агентства «DKNews». URL: https://dknews.kz/ru/biznes/289546-rynok-rastitelnyh-masel-v-kazahstane-analiz19/05/2023 (дата обращения: 20.06.2023).