Халықаралық туризмінің даму тенденциялары мен әсер етуші факторлары (Қазақстан Республикасы мысалында)

Мақаланың мақсаты – халықаралық туризмді дамытудың заманауи үрдістерін және Қазақстан Республикасында туризмді дамытуға әсер ететін факторлар арқылы өндірілген инвестициялардың қайтарымын анықтау. Мақсаттарға қол жеткізу үшін аймақта қызмет көрсетілген келушілердің саны орналастыру орындарымен қаралды, туристік салаға инвестицияларға талдау, республика аймағы үшін үлестірілген артта қалған модельдер және үлестірілген артта қалған динамикалық модельді құру нәтижелері алынды. Туризмді дамыту қазір өзекті тақырыптардың біріне айналды, осы салада әлем бойынша жұмыспен қамтылған, миллиондаған адамдардың табыс көзі болып табылады. Сондықтан туризм саласының даму қарқынын арттыру халықаралық ұйымдардың Күн тәртібінде және мемлекет Басшысының Қазақстан Республикасының халқына жыл сайынғы Жолдауларында талқыланып отыр. Туристік қызметтер нарығын дамыту стратегиясын анықтау үшін оған әсер ететін факторлар анықталып, статистикалық талдау жүргізілді. Бірнеше корреляциялық-регрессиялық талдау бір айнымалының бірнеше айнымалы факторларға тәуелділігін зерттеуге болатын әдістердің бірі. Осы мақсатта маңызды факторлар таңдалды, сонымен қатар сызықтық регрессия теңдеуі құрылды. Айнымалыларды сандық түсіндіру кезінде параметрлер әсер етуші фактордың жалғыз өзгеруімен және басқа тәуелсіз факторлардың өзгермейтін мәндерімен айнымалы нәтиженің орташа өзгеруі ретінде түсіндіріледі. Авторлар аймақ мысалында корреляциялық-регрессиялық, сонымен қатар бірнеше сызықтық регрессия теңдеуінен алынған параметрлерге талдаулар жасады. Алынған регрессия теңдеулері тұтастай алғанда және коэффициенттер тиісті маңыздылық деңгейінде статистикалық маңызды және сенімді болып отыр, бұл республика бойынша бірнеше сызықтық регрессия теңдеуінің алынған параметрлерін талдау бойынша қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

1. Электронный ресурс. URL: www.strategy2050.kz. (дата обращения: 30.10.2022)

2. ҚР-ң туризм саласын 2019–2025 жылдары дамытуға бағытталған мемлекттік бағдарлама. 2019 жыл 31 мамыр № 360 Қаулысы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900000360 (өтініш берілген күн: 21.06.2019)

3. Об утверждении Концепции развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2023–2029 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года, № 262. URL: https://www.gov.kz/legalacts/details/P2300000262?lang= (дата обращения: 14.05.2021)

4. Кабылтаева А.К., Титова. М.А. Перспективы развития гастрономического туризма в Казахстане // Архивариус. – 2020. – № 8(53). – С. 25.

5. Каирова Ш.Г, Есимова Д.Д., Маликова Ф.М. Устойчивый экологический туризм в Казахстане // Наука и туризм: стратегии взаимодействия. – 2018. – Выпуск 8. – С. 22.

6. Adedoyin F. The effect of energy consumption on the environment in the OECD countries: economic policy uncertainty perspectives // Environ Sci Pollut Res. 2021, no. 28, pp. 5229–5230.

7. Рахимова М.Ю, Панченко О.Л. Глобальная цифровая экономика и ее влияние на международный туризм // Казанский вестник молодых ученых. – 2022. – Т. 6. – № 1. – С. 129.

8. Chen Ji, Fengming Cui, Balezentis Tomas, Streimikiene Dalia, Jin Huanhuan. What drives international tourism development in the Belt and Road Initiative? // Journal of Destination Marketing & Management. 2021, vol. 19.

9. Tsung-Pao Wu, Hung-Che Wu, George Ye, Xian Wu, Baoyuan Pan. The contribution of international tourism development to economic growth in Chinese economy // Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events. 2022. P. 295.

10. Rosselló Jaume, Becken Santana-Gallego Maria. The effects of natural disasters on international tourism // A global analysis, Tourism Management. 2020. Vol. 79.

11. UN Tourism conducted a global survey among its UN Tourism Panel of Tourism Experts on the impact of COVID-19 on tourism and the expected time of recovery. Data as collected by UN Tourism, 2023, December. URL: https://www.unwto.org/un-tourism-world-tourism-barometer-data (accessed: 06.09.2023)

12. Данные Бюро национальной статистики Агентства стратегического планирования и развития РК за 2004–2023 гг. URL: http://www.stat.gov.kz (дата обращения: 20.08.2022)

13. Ташенова Б. Доход от туризма в Казахстане. Центр отраслевого анализа АО «Институт экономических исследований». URL: https://24.kz/ru/news/economyc/item/632051-dokhod-ot-turizma-prinjos-kazakhstanu (дата обращения: 22.12.2023)

14. Туристік саладағы инвестициялар 2012–2023 жж. URL: http://www.stat.gov.kz (өтініш берілген күні: 25.02.2022)

15. Cultural heritage, promotion of a healthy lifestyle, support for domestic tourism - how the sphere of culture and sports of the Republic of Kazakhstan developed in 2020. https://doi.org/10.32523/2789-4320-2023-4-339-352 (accessed:19.02.2021)

16. Закон Республики Казахстан «О туристской деятельности в Республике Казахстан» от 13 июня 2001г. №211-II (с изменениями и дополнениями по состоянию на 08.06.2024). URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1023618 (дата обращения: 10.06.2024)

17. Развитие массового спорта, внутреннего туризма. Отчет Министерства культуры и спорта РК. URL: https://716.kz/news/8576-razvitie-massovogo-sporta-vnutrennego-turizma-kakuyu-rabotu-providit-ministerstvo-kultury-i-spo.html#google_vignette. (дата обращения: 14.05.2021)