Қазақстанда шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мәселелері

Кәсіпкерліктің ұлттық экономикадағы маңызы мен рөлі талас тудырмайды. Әсіресе, шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту басымдыққа ие екендігі белгілі. Себебі, ең алдымен елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының кепілі болып табылады. Бірақ қазіргі кезге дейін мемлекет тарапынан барлық жағдайлар жасалғанымен көзделген нақты нәтижелерге қол жеткізілмеді. Бұл жағдай осы бағытта зерттеулер жүргізудің қажеттілігін көрсетеді. Зерттеу жұмысының мақсаты шағын және орта кәсіпкерліктің қалыптасуы мен даму жағдайын, мемлекеттік қолдау жүйесінің ықпалын бағалау және оны жетілдіру бойынша ұсыныстар дайындау. Еліміз тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап қазіргі кезге дейін кәсіпкерлікті қолдаудың түрлі құралдары қолданылып келеді. Бірнеше мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылды. Бірақ нақты нәтижелері төмен. Осы бағытта сыни талдау, жүйелеу, бағалау бойынша ізденістер жасалды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, елімізде шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекет тарапынан қолдау бойынша қабылданып, іске асырылған бағдарламалар оның қарқынды дамуына, көрсеткіштерінің жақсаруына айтарлықтай оң әсер ете алмаған. Тіпті кейбір бағдарламалар жүзеге асыру кезеңі аяқталмастан, тоқ татылған немесе күшін жойған. Мемлекеттің кәсіпкерлікті дамыту бойынша бастамалары соңына дейін жеткізілмеген, сәйкесінше нақты нәтижелер болмаған. Осы мәселеге қатысты авторлық тұжырымдар мен ұсыныстар жасалған. Мұның барлығы ғылыми және практикалық маңызы жоғары екендігін көрсетеді. Зерттеу жұмысының құндылығы, ең алдымен, елімізде кәсіпкерлікті, соның ішінде шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін мемлекет тарапынан жасалған қолдауларды жүйелеу, нәтижелерін бағалау және оны жетілдіру бойынша ғылыми негізделген ұсыныстар мен тұжырымдар жасаумен сипатталады. Зерттеу нәтижелері шағын және орта бизнес субъектілерінің дамуына, қызмет тиімділігін жоғарылатуға оң әсер етеді. Сондықтан тек теориялық қана емес, тәжірибелік маңызы да жоғары.

1. Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған жолдауы: Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары. 01.09.2023 ж. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleketbasshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-adiletti-kazakstannyn-ekonomikalyk-bagdary-atty-kazakstan-halkynazholdauy-18333

2. Сабден О.С. Модернизация общественного развития и новая парадигма управления государством // Век глобализации. – 2018. – № 2. – С. 43–56.

3. Дарибаева А.К., Курманкулова Н.Ж., Карбетова Ш.Р. Развитие массового предпринимательства в Казахстане // Вестник Карагандинского университета. Серия Экономика. – 2018. – № 3 (91). – С. 173–179.

4. Дюсембаева Л.К. Роль малого предпринимательства в экономическом развитии РК // International Journal of Professional Science. 2020. No. 10.2. P. 16–21.

5. Сабирова Р.К., Мусаева А.А., Тажиденова А.Р. Жастар жұмыссыздығын төмендетудегі шағын кәсіпкерліктің рөлі // Экономика: стратегия и практика. – 2021. – № 1(16). – Б. 117–129.

6. Краковецкая И.В., Воробьева Е.С., Вотякова И.В., Черняк М.Э., Макаров И.В. Тенденции развития малого и среднего бизнеса в Российской Федерации в кризисных условиях: вызовы и перспективы // Экономика, предпринимательство и право. – 2021. – № 1. – Т. 13. – С. 113–124.

7. Мызрова К.А., Спектор А.А., Заводцков А.С. Малый бизнес: тенденции, перспективы, условия развития // Экономика, предпринимательство и право. – 2024. – № 5. – Т. 14. – С. 2141–2157.

8. Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің 1993–1995 жылдарға арналған (II -кезең) Ұлттық бағдарламасы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 жылғы 5 наурыздағы №1135 Жарлығы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U930001135_

9. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 168 Қаулысымен бекітілген «Бизнестің жол картасы–2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1500000168

10. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 24 желтоқсандағы № 968 қаулысымен «Бизнестің жол картасы–2025» бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900000968

11. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының ресми сайты. URL: https://stat.gov.kz/upload/iblock/297/5druxk3xts64m4z9gvg0cao31h7c6wiv/%D0%9C%D0%A1%D0%9F%20(%D0%BA%D0%B0%D0%B7).pdf

12. Насколько эффективна господдержка бизнеса в РК в период пандемии. URL: https://forbes.kz/articles/effektivnost_mer_gospodderjki_biznesa_v_kazahstane_v_period_pandemii_koronavirusa

13. An Analysis of Government Support Programs for Small Business Development and Growth // Scholedge International Journal of Business Policy & Governance. 2023. Vol. 10. Issue 02.

14. «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017–2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1800000746

15. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 728 қаулысымен бекітілген 2021–2025жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі Ұлттық жоба. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000728

16. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 27 сәуірдегі № 250 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2200000250

17. Government financial support and financial performance of SMEs: A dual sequential mediator approach // Heliyon. 2022. No. 8. P. 11351. URL: https://doi.org/10https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e11351.1016/j.heliyon.2022.e11351

18. Kookueva V., Tsertseil J. The role of state support for small and medium-sized businesses in the context of innovative economic development // E3S Web of Conferences. 2020. No. 220. P. 1031. URL: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202022001031

19. Версоцкий Р.Р. Зарубежный опыт поддержки малого и среднего предпринимательства и возможности его применения в современной России // Управленческое консультирование. – 2019. – № 7. – С. 108–114. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zarubezhnyi-opyt-podderzhki-malogo-i-srednegopredprinimatelstva-i-vozmozhnosti-ego-primeneniya-v-sovremennoi-rossii