Жұмыспен қамтуды трансформациялаудың жаһандық тенденцияларын талдау

Қазіргі экономика жағдайында еңбек нарығы қоғамның тұрақты дамуы мен әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Күрделі әлеуметтік-экономикалық жүйе ретінде еңбек нарығы жұмыс берушілер мен жұмысшылардың өзара әрекеттесуін көрсетеді, жалдау шарттарын, жалақы деңгейін анықтайды және сайып келгенде халықтың өмір сүру сапасына әсер етеді. Зерттеу тәсілдері жұмыс күші саласында болып жатқан процестерді анықтайтын факторларды зерттеуге және осы саланың трансформация ерекшеліктерін талдауға бағытталған. Мақалада цифрлық экономикаға көшу жағдайында жұмыс күші саласының трансформациясының негізгі элементтерін анықтау бойынша шетелдік және отандық авторлардың көзқарастары ұсынылған; екіншіден, Қазақстан Республикасының экономикасын цифрландыру жолындағы жұмыс күші саласының ерекшеліктері көрсетілген; үшіншіден, жұмыс күші мен еңбек нарығының факторларын жинақтау және жүйелеу қарастырылған. Өзектілігі қазіргі уақытта шаруашылық жүргізу жағдайында еңбек нарығы жүйесінің маңызды өзгерістерге ұшырауына байланысты, бұл өзгерістер қазіргі ҚР экономикасы үшін объективті маңызы бар бірқатар факторларға негізделген. Осы орайда, жүйенің детерминанттары тек экономиканы цифрландырумен шектелмей, көптеген басқа да жүйелі факторларға тәуелді. Бұл ғылыми пікірталастың және осы мәселені қарастырудың маңыздылығын анықтайды.

1. Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі ұлттық даму жоспары 2021 жылғы 26 ақпандағы № 636. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1800000636#z1712 (өтініш берілген күн: 28.10.2024)

2. «Қазақстан–2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. – Астана: Ақорда, 2012. URL: https://primeminister.kz/assets/media/strategiya-kazakhstan-2050.pdf (өтініш берілген күн: 28.10.2023)

3. Еңбек нарығын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы. – 2023. URL: https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=14759013#_Toc147167560 (өтініш берілген күн: 28.10.2024)

4. Ералина Э.М., Алшанов Р.А. Тенденции развития рынка труда Казахстана в условиях трансформации экономики // Вестник университета «Туран». – 2023. – № 1(97). – С. 36–48. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-1-36-48

5. Жаңа Қазақстан: жаңарту және жаңғырту жолы. Мемлекет басшысының 2022 жылғы 16 наурыз дағы Қазақстан халқына жолдауы // URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstvakasymzhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-1623953 (өтініш берілген күн: 22.10.2024)

6. Кулекеев Ж.А. Қазақстандағы еңбек нарығы және жұмыспен қамту. – Алматы: Қазстатинформ, 2016. – 120 б.

7. Дюсегалиева С.Б. SWOT – Қазақстан Республикасының еңбек нарығын талдау // «Тұран» универс итетінің хабаршысы. – 2018. – № 4(244). – 56–61 бб. URL: https://vestnik.turan-edu.kz/jour/article/view/1289 (өтініш берілген күн: 22.10.2024)

8. Смағұлова Ш., Жақыпова С., Тастанбекова М. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының қазіргі жағдайы және жұмыспен қамту құрылымы // ҚазҰУ Хабаршысы. Халықаралық қатынастар және халықаралық құқық сериясы. – 2018. – № 1(149). – 132–139 бб. URL: https://bulletin-ir-law.kaznu.kz/index.php/1-mo/article/view/772/751 (өтініш берілген күн: 22.10.2024)

9. Aghion P., Howitt P. Growth and Unemployment // The Review of Economic Studies. 1994. No. 61(3). P. 477–494.

10. Castells M. The Information Age: Economy, Society and Culture. The Rise of the Network Society. Oxford: Wiley Blackwell. 2010, vol. 1.

11. Piore M.J., Sabel Ch.F. The Second industrial Divide: Possibilities for Prosperity. New York: Basic Books, 1994.

12. Brynjolfsson E., McAfee A. Race against the machine: how the digital revolution is accelerating innovation, driving productivity, and irreversibly transforming employment and the economy. Digital Frontier Press Lexington, MA. 2011.

13. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT104801

14. Kalinina S., Kushnarenko O. Transformation of the World Labor Market in the Context of Globalization // Public Security and Public Order. 2022. No. 29. P. 105–115. URL: https://doi.org/10.13165/PSPO-22-29-23

15. Morozova N.N. The Impact Of The Digital Economy on the Tansformation of the Labor Market // Сыктывкар мемлекеттік университетінің корпоративтік құқық, басқару және венчурлік инвестициялау ғылыми-зерттеу орталығының хабаршысы. – 2021. – № 4. – 436–433 бб.