Көлік саласындағы логистикалық процестерді дамытуға жасанды интеллекттік технологияларының әсері: тәуекелдердің және автоматтандырудың болашағын экспертік бағалау

Заманауи цифрлық технологияларды логистикалық процестерге біріктіру әлемдік нарықтағы компаниялардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Логистикалық қызмет провайдерлері (PL провайдерлері) көлік бағыттарын оңтайландыру, логистикалық операцияларды басқару, қауіпсіздікті жақсарту және көлік жүйесінің жалпы тиімділігін арттыру үшін қолданылатын жасанды интеллект технологияларын белсенді түрде енгізуде. Жасанды интеллектті пайдалану ресурстарды басқару және шығындарды оңтайландыру саласында айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін логистиканың кең перспективаларын ашады. Бүгінгі бесінші деңгейлі логистикалық (5PL) операторлары табыстың тұрақты өсуіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін AI негізіндегі технологияларды сәтті меңгеруде. Бүгінгі таңда алтыншы деңгейлі провайдерлердің (6PL) пайда болуы үшін жағдайлар қалыптасуда, олардың ерекшелігі логистикалық процестерді толық автоматтандыруға және адам еңбегінің минималды қатысуына ұмтылу болып табылады. Бұл зерттеудің мақсаты – жасанды интеллекттің логистикалық индустрияның дамуына әсерін талдау және цифрландыру жағдайында логистикалық компаниялардың одан әрі трансформациясы үшін оның мүмкіндіктерін зерттеу. Зерттеу аясында логистикалық компаниялардың әртүрлі бағыттарына AI технологияларының әсерін жан-жақты талдау үшін сауалнама әзірленді. Зерттеу жұмысында жасанды интеллекттің мүмкіндіктерін адами ресурстармен кәсіби сарапшылық және аналитикалық икемділік тұрғысынан салыстыруға ерекше назар аударылады, сонымен қатар шығармашылық ойлау, моральдық-этикалық нұсқаулар және дәстүрлі емес шешімдер қабылдау қабілеті сияқты қасиеттерді ескеру. Бұдан басқа, зерттеу мамандардың көлік-логистикалық кәсіпорындардың бизнес-процестеріне АИ енгізумен байланысты ықтимал тәуекелдерге қатынасын талдауды қамтиды, бұл цифрлық трансформация салдарын бағалау кезінде маңызды аспект болып табылады. Зерттеу нәтижелері логистикалық тізбекті басқаруда AI технологияларын қолдану перспективаларын тереңірек түсінуге ықпал ете отырып, логистика саласындағы ғылыми білімді дамытуға елеулі үлес қосады. Алынған мәліметтер одан әрі ғылыми зерттеулерге, сондай-ақ заманауи цифрлық экономика талаптарына жауап беретін жаңа логистикалық үлгілерді әзірлеуге негіз бола алады. Зерттеудің практикалық маңыздылығы оны тәуекелдерді талдау және жасанды интеллект енгізу салдарын бағалау үшін қолдану мүмкіндігінде жатыр, бұл әсіресе логистикалық процестерді автоматтандыру деңгейін арттыруға және басқаруға адамның қатысу үлесін азайтуға ұмтылатын компаниялар үшін өзекті болып табылады.

1. Крылатков П.П., Прилуцкая М.А. Управление цепью поставок (SCM): учеб.пособие. – Екатеринбург: Изд-во Урал.ун-та, 2018. – 140 с.

2. Бибоев М.Х., Григорьев Е.М. Применение технологий искусственного интеллекта в логистике // Молодой ученый. – 2024. – № 18(517). – С. 455–459. URL: https://moluch.ru/archive/517/113656/ (дата обращения: 21.05.2025)

3. Молдабекова А.Т., Филипп Р., Ахметова З.Б., Асанова Т.А. Роль цифровых технологий в развитии логистики в Казахстане в формировании Индустрии 4.0 // Экономика: стратегия и практика. – 2021. – № 2(16). – С. 164–177.

4. Дашков А.А., Нестерова Ю.О. Исследование влияния искусственного интеллекта на бизнес-модель организации // E-Management. – 2020. – Т. 3. – № 4. – С. 26–36.

5. Шаран К.Н. Искусственный интеллект в логистике // Интерэкспо Гео-Сибирь. – 2018. – № 8.

6. Moldabekova A. Advanced technologies in improving the management of logistics services: Bibliometric network analysis // Polish Journal of Management Studies. 2020. Vol. 21. № 1. P. 211–223.

7. PL-операторы. Кто они такие? URL: https://www.lobanov-logist.ru/library/all_articles/54271 (дата обращения: 24.02.2025)

8. Мамаев Э.А., Чеботарева Е.А., Ковалева Н.А. Логистические провайдеры в транспортных системах: учеб. пособие. – Ростов н/Д: ФГБОУ ВО РГУПС, 2017. – 130 с.

9. Visser J., van Goor A.B. Logistics: Principles and Practice. Deventer: Kluwer, 2019. 488 p.

10. Wang Y., Han J., Zhang R. Research on the Development Trend of Intelligent Logistics System Based on Artificial Intelligence Technology // Journal of Intelligent & Fuzzy Systems. 2020. Vol. 39. № 2. P. 2561– 2572.

11. АО “KTZ Express”. URL: https://kffanek.kz/ao-ktz-express (дата обращения: 24.02.2025)

12. Дрозд Т., Мусалиева Р., Төлепекова А., Карсыбаев Е., Изтелеуова М. Реинжиниринг процессов коммерческой функции компании как путь к переходу на blockchain технологии в логистике // Вестник КазАТК. – 2023. – № 125(2). – С. 97–109.

13. На уровне 4PL. URL: https://www.asstra.kz/kz/news/novosti-kompanii/2020/11/na-urovne-4pl (дата обращения: 24.02.2025)

14. Управление цепочками поставок 3.5PL и 4PL. URL: https://www.logisticsplus.com/services/3-5pl4pl-supply-chain-technology-solutions/4pl-supply-chain-solutions/ (дата обращения: 24.02.2025)

15. О Кюне Нагель. URL: https://pl.kuehne-nagel.com/en/company/about (дата обращения: 24.02.2025)

16. DHL. Artificial Intelligence in Logistics. DHL Trend Research, 2018. URL: https://www.dhl.com/global-en/home/insights-and-innovation/thought-leadership/white-papers/artificial-intelligence-in-logistics. html (дата обращения: 21.05.2025)

17. Топ-5PL поставщиков логистических услуг. URL: https://supplychaindigital.com/logistics/fifthparty-logistics-providers (дата обращения: 24.02.2025)

18. 45 крупнейших торговых интернет-площадок Казахстана. – 2023. URL: https://forbes.kz/leader/45_krupneyshih_torgovyih_internet-ploschadok_-_2023_1694398734 (дата обращения: 24.02.2025)

19. McKinsey & Company. Artificial Intelligence: The Next Digital Frontier? McKinsey Global Institute, 2019. 80 p. URL: https://www.mckinsey.com (дата обращения: 21.05.2025)

20. PwC. Artificial Intelligence in Logistics. PricewaterhouseCoopers, 2020. 42 p. URL: https://www.pwc.com (дата обращения: 21.05.2025)

21. Дьяков Д.В. Цифровизация логистики: риски и вызовы цифровой трансформации // Вестник логистики. – 2021. – № 2(34). – С. 15–22.

22. Коновалов А.Б., Малышев П.В. Влияние ИИ на управление логистическими процессами // Современные научные исследования. – 2022. – № 3. – С. 88–93.

23. Accenture. Преобразование цепочек поставок в эпоху цифровых технологий: аналитический отчет. – М.: Accenture, 2020. – 28 с. URL: https://www.accenture.com (дата обращения: 21.05.2025)