Қазақстандағы автокөлік өнеркәсібіндегі роботтық шешімдерге деген нарықтық сұранысты зерттеу және әлеуетті нарық сегменттерін анықтау

Мақала Қазақстандағы автомобиль өнеркәсібінде роботтандыру шешімдеріне деген нарықтық сұранысты зерттеуге арналған. Авторлар автокөлік өндірісінің ел индустриялануындағы маңызын қарастырып, саланың технологиялық жетілуіндегі негізгі шектеулерді анықтайды. Индустрия 4.0 жағдайында цифрландыру мен автоматтандыруға ғаламдық бетбұрыс аясында роботтандырудың сұраныс әлеуетін талдауға және оны енгізудің басым сегменттерін айқындауға ерекше назар аударылады. Эмпирикалық база ретінде жетекші отандық кәсіпорын – «СарыаркаАвтоПром» ЖШС алынды. Зерттеу әдістемесі сараптамалық сұхбаттарды, жаппай сауалнама жүргізуді (n = 520) және статистикалық, салалық деректерді талдауды қам тиды. Талдау нәтижелері бойынша ең жоғары әлеуетке ие сегменттер ретінде дәнекерлеу және бояу желілері, зауытішілік логистика және сапаны бақылау жүйелері айқындалды. Дегенмен, жоғары жасырын сұраныс бірқатар факторлармен шектелуде: енгізудің қымбаттығы, білікті кадрлардың тапшылығы және сервистік инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы. Сонымен қатар, роботтандырудың таралуына ықпал ететін драйверлер анықталды. Олардың қатарына өндіріс көлемінің өсуі, CKD-жинақтауға көшу және мемлекеттік индустриялық бағдарламалар жатады. Мақаланың ғылыми жаңалығы – қазақстандық автокөлік өнеркәсібінің өндірістік ерекшеліктерін және халықаралық үрдістерді ескере отырып, роботтандыруға сұранысты кешенді эмпирикалық тұрғыдан бағалауында. Жұмыстың практикалық маңыздылығы – алынған нәтижелерді инвестициялық және білім беру бағдарламаларын қалыптастыруда, сондай-ақ өнеркәсіпті цифрландырудың мемлекеттік саясаты аясында қолдану мүмкіндігінде. Авторлар анықталған сегменттерді автомобиль өнеркәсібін роботтандыру стратегиясын әзірлеуде басым бағыттар ретінде қарастыруды ұсынады

1. International Federation of Robotics. World Robotics 2023 – Industrial Robots. Frankfurt: IFR, 2023. URL: https://ifr.org/img/worldrobotics/Executive_Summary_WR_Industrial_Robots_2023.pdf (accessed: 25.06.2025)

2. Acemoglu D., Restrepo P. Robots and Jobs: Evidence from US Labor Markets // Journal of Political Economy. 2020. Vol. 128. No. 6. P. 2188–2244.

3. Pfeiffer S. Robots, Industry 4.0 and Humans, or Why Assembly Work Is More Than Routine Work // Societies. 2016. Vol. 6. No. 2. С. 16.

4. Bughin J., Hazan E., Lund S., et al. Skill Shift: Automation and the Future of the Workforce. McKinsey Global Institute, 2018. URL: https://www.mckinsey.com/mgi/overview (accessed: 25.06.2025).

5. OECD. Institutional Barriers to Industry 4.0 Adoption in Central and Eastern Europe. OECD STI Policy Papers, 2021. URL: https://www.oecd.org/industry/institutional-barriers-industry-4-0.pdf (accessed: 25.06.2025).

6. Орынбет П.Ж., Разакова Д.И. Development and Potential of Robotisation and Automation in Kazakhstan’s Automobile Industry: A Bibliographical and Analytical Review // Вестник университета «Туран». – 2024. – Т. 1. – № 3. – С. 35–68.

7. Serikkaliyeva A., Makarova I., Gabsalikhova L. Prospects for the Development of Vehicle Assembly Plants in Kazakhstan // Sustainability. 2024. Vol. 16. No. 7. P. 2662.

8. World Bank. Kazakhstan Monthly Economic Update – June 2024. Washington: World Bank, 2024. URL: https://thedocs.worldbank.org/en/doc/dabc715e0329bcbe0d0aceb65e54748d-0080062024/original/Kazakhstan-Monthly-Economic-Update-June-2024.pdf (accessed: 25.06.2025)

9. ТОО «СарыаркаАвтоПром». История успеха. Инвестиционный портал Костанайской области. URL: https://kostanay.invest.gov.kz/ru/about-kazakhstan/success-story/977/ (дата обращения: 25.06.2025)

10. Министерство индустрии и инфраструктурного развития РК. Промышленная политика Казахстана до 2029 года. – Астана: МИИР РК, 2024. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/miid/activities/industry (дата обращения: 25.06.2025)

11. Бюро национальной статистики Республики Казахстан. Промышленная статистика. – Астана: БНС РК, 2024. URL: https://stat.gov.kz/ (дата обращения: 25.06.2025)

12. Союз предприятий автомобильной отрасли Казахстана (KAZAUTO). Официальные данные о производстве автотранспортных средств. URL: https://afk.kz/ (дата обращения: 25.06.2025)

13. International Federation of Robotics. World Robotics 2022 – Industrial Robots. Frankfurt: IFR, 2022. URL: https://ifr.org/downloads/press2018/Executive_Summary_WR_2022_Industrial_Robots.pdf (accessed: 25.06.2025)

14. World Bank. Human Capital Index for Kazakhstan. Washington: World Bank, 2023. URL: https://databankfiles.worldbank.org/public/ddpext_download/hci/data/HCI_Country_Report_KAZ.pdf (accessed: 25.06.2025)

15. Курманбаева Д. Barriers to the Adoption of Industry 4.0 in Kazakhstan // Journal of Eurasian Studies. 2023. Vol. 14. No. 3. P. 211–225.

16. Deloitte. 2023 Global Robotics Survey: Driving Automation Forward. London: Deloitte, 2023. URL: https://www2.deloitte.com/global/en/pages/about-deloitte/articles/global-robotics-survey.html (accessed: 25.06.2025)

17. OECD. Enhancing SME Productivity in Kazakhstan. Paris: OECD, 2023. URL: https://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/central-asia/kazakhstan/Enhancing-SME-Productivity-in-Kazakhstan- EN.pdf (accessed: 25.06.2025)

18. McKinsey & Company. The Future of Work after COVID-19. McKinsey Global Institute, 2023. URL: https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/the-future-of-work-after-covid-19 (accessed: 25.06.2025)

19. World Economic Forum. The Future of Jobs Report 2023. Geneva: WEF, 2023. URL: https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2023 (accessed: 25.06.2025)

20. UNIDO. Industrial Development Report 2022: The Future of Industrialization in a Post-Pandemic World. Vienna: UNIDO, 2022. URL: https://www.unido.org/resources-publications-flagship-publicationsindustrial-development-report-series (accessed: 25.06.2025)

21. European Commission. Robotics and Artificial Intelligence Strategic Plan 2023–2027. Brussels: EC, 2023. URL: https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/robotics (accessed: 25.06.2025)

22. Тулегенова А., Мухамадиева З. Kazakhstan’s Industrial Modernization: Challenges and Prospects // Central Asian Journal of Social Sciences and Humanities. 2022. Vol. 3. No. 2. P. 113–128.

23. Жапарова Р. Цифровая трансформация в обрабатывающем секторе Казахстана. – Алматы: Экономический исследовательский институт, 2023. URL: https://eri.kz/media/upload/Digital_Transformation_KZ_2023.pdf (дата обращения: 25.06.2025)

24. Informburo.kz. Как роботизация влияет на рынок труда Казахстана. 2023. URL: https://informburo.kz/stati/kak-robotizaciya-vliyaet-na-rynok-truda-kazakhstana (accessed: 25.06.2025)