Жоғары білім беруді мемлекеттік қаржыландырудың рөлі мен критерийлері
https://doi.org/10.46914/1562-2959-2020-1-4-286-293
Аңдатпа
Бұл мақалада халықаралық тәжірибені ескере отырып, жоғары білім беруді мемлекеттік қаржыланды - ру процестері қарастырылады. Жоғары білім мазмұны теориялық тұрғыдан қарастырылады. Жоғары білімнің қоғамдық және жеке пайдасы оны квазимемлекеттік игілік ретінде анықтайды. Әлемдік тәжірибе жоғары білім беруді мемлекеттік қаржыландырудың айғағы. Әлем елдерінде мемлекет жоғары білімді толығымен немесе ішінара қаржыландырады. Адами капиталды анықтайтын фактор – жоғары білім. Жоғары білімге арналған мемлекеттік гранттар ваучер формасы болып табылады және «студенттің соңынан ақша түседі» қағидаты бойынша қолданылады. Бірақ қағидатты іске асырудың бір қазақстандықтардың ерекшелігі бар, ол талапкер таңдаған ЖОО-ға мемлекеттік білім беру грантын беруден тұрады. Сонымен бірге, мемлекеттік гранттар бағдарламасын және тұтастай алғанда білім беру жүйесін COVID 19-дан кейін «қайта жүктеу» қажеттілігін туғызатын әлеуметтік қатерлер мен үміткерлер, оның ішінде психологиялық, стресстік ауыртпалықтар анықталды. Білім беруде курсты академиялық білімді есте сақтаудан ойлау логикасына, кәсіби құзыреттілікке ие болуға және жоғары білімді мемлекеттік қаржыландыруға ауыстыру қажеттілігі негізделеді. Қазақстандықтардың PISA, PIAAC, ICILS халықаралық салыстырмалы зерттеулеріне қатысуының салыстырмалы түрде төмен нәтижелері келтірілген. Қазақстандық жастардың білім деңгейінің салыстырмалы түрде төмен болуы жүйелі сипатқа ие. Жоғары білім беруді мемлекеттік қаржыландыру бірінші кезекте тұрмысы төмен және кедей отбасылардан шыққан орта мектеп түлектері үшін қажет.
Кілт сөздер
абитуриент,
студент,
мемлекеттік қаржыландыру,
жоғары білім,
университет,
грант,
тест,
ваучер,
табыс
Авторлар туралы
С. О. Читанова
Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті
Қазақстан
э.ғ.к., қауымдастырылған профессор
Қазақстан
э.ғ.к., қауымдастырылған профессор
М. Д. Каримова
Каспий қоғамдық университеті
Қазақстан
PhD, қауымдастырылған профессор
Қазақстан
PhD, қауымдастырылған профессор
Ә. Қ. Қажмұратова
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қазақстан
э.ғ.к., қауымдастырылған профессор
Қазақстан
э.ғ.к., қауымдастырылған профессор
А. А. Рамазанов
Алматы технологиялық университеті
Қазақстан
э.ғ.д., профессор
Қазақстан
э.ғ.д., профессор
Әдебиет тізімі
1. База данных ЮНЕСКО / Разработка стратегических направлений реформирования образования Республики Казахстан на 2015–2020 гг. – Астана, 2014.
2. Приложение 1 к приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 18 мая 2020 г. № 210. Государственный образовательный заказ на подготовку кадров с высшим образованием на 2020– 2021 учебный год в разрезе групп образовательных программ: //http://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000020661.
3. В Казахстане завершилось ЕНТ–2020: /https://theworldnews.net/kz-news/v-kazakhstane-zavershilosent-2020.
4. Дискуссии об образовании. Опыт социологических исследований: колл. монография / Г.С. Абдирайымова, Д.К. Бурханова, А.В. Веревкин, Г.А. Кенжакимова, С.С. Серикжанова, Н.Д. Сейдаханова, А.А. Мырзабекова / под науч. ред. Г.С. Абдирайымовой. – Алматы: Казак университет, 2018. – 222 с.
5. Экономика интеллектуальной собственности / под науч. ред. А. Рамазанова. – Алматы: Издательский дом «Альманах», 2019. – 315 с.
6. Мы будто перекрываем какие-то дыры и пробелы. Главные события в системе образования в 2019 году: //https://informburo.kz/stati/my-budto-perekryvaem-kakie-to-dyry-i-probely-glavnye-sobytiya-vsisteme-obrazovaniya-v-2019-godu.html.
7. Как пережить ЕНТ?: / https://www.ktk.kz/ru/blog/article/2017/05/16/78349/.
8. Запретить выдавать госгранты детям из богатых семей предложили в Казахстане: / https://www.zakon.kz/5024485-zapretit-vydavat-gosgranty-detyam-iz.html.
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Читанова С.О., Каримова М.Д., Қажмұратова Ә.Қ., Рамазанов А.А. Жоғары білім беруді мемлекеттік қаржыландырудың рөлі мен критерийлері. «Тұран» университетінің хабаршысы. 2020;(4):286-293. https://doi.org/10.46914/1562-2959-2020-1-4-286-293
For citation:
Chitanova S.O., Karimova M.D., Kazhmuratova A.K., Ramazanov A.A. The role and criteria of public financing of higher education. Bulletin of "Turan" University. 2020;(4):286-293. (In Kazakh) https://doi.org/10.46914/1562-2959-2020-1-4-286-293
Қараулар: 482
Мақаланы эл. пошта арқылы жіберу 