Қазақстандағы шағын және орта бизнесті несиелендіру мәселелері: қаржыландыруға қолжетімділікке әсер ететін факторлар

Мақалада Қазақстандағы шағын және орта бизнес (ШОБ) кәсіпорындарының сыртқы қаржыландыруға қолжетімділікке әсер ететін факторлар қарастырылады. Талдауға арналған деректер 2019 ж. Қазақстан кәсіпорындарының арасында Дүниежүзілік Банктің (Business Environment and Enterprise Performance Surveys (BEEPS) «Іскерлік және кәсіпкерлік ортаның сипаттамасы» зерттеуінің аясында өткізілген сауалнамалардың нәтижелерінен алынды. Талдау нәтижелері түсім, кепілдік қамтамасыз етудің болуы, бұрын алынған несиелер сияқты факторлардың қаржы институттарының несие беру туралы шешімге оң әсер ететінін көрсетті. Алайда, талдау нәтижелері басқа елдердегі бірқатар зерттеулермен дәлелденген кәсіпорынның көлемі мен жасының несиеге қол жеткізуге статистикалық маңызды әсерін көрсетпеді. Талдау нәтижелері сонымен қатар, инновациялық өнімдерді немесе қызметтерді енгізетін кәсіпорындар үшін сыртқы қаржыландыруға қол жетімділік айтарлықтай шектеулі екенін көрсетті, бұл несие берушілердің көзқарасы бойынша осы кәсіпорындардың қауіптілігімен түсіндіріледі. Бір қызығы, талдау несиеге қолжетімділік пен әйел-басшы арасындағы статистикалық маңызды оң байланысты көрсетті, бұл Қазақстанда қарыз беру туралы шешім қабылдау кезінде гендерлік белгілер бойынша кемсітушіліктің жоқтығын дәлелдейді. Алынған нәтижелерді ШОБ үшін неғұрлым тиімді несиелендіру шарттарын әзірлеу, сондай-ақ ШОБ үшін скорингтік модельдерді жетілдіруге қолдануға болады, мұнда негізгі өлшемшарттар ағымдағы қаржылық жағдай мен кепілзаттық қамтамасыз ету емес, компанияның тарихы мен әлеуеті болуы мүмкін.

1. Beck T., Demirguc-KuntA. Small and medium-size enterprises: access to finance as a growth constraint // Journal of Banking and Finance. – 2006. – Vol. 30. – No. 11. – P. 2931–2943.

2. Organisation for Economic Cooperation and Development. Synthesis Report. Globalisation and small and medium enterprises. – 1997.

3. Аскар Мамин поручил расширить доступ МСБ к кредитованию. kapital.kz. URL: https://kapital.kz/business/94263/askar-mamin-poruchil-rasshirit-dostup-msb-k-kreditovaniyu.html

4. Klapper L., Laeven L., Rajan R. Barriers to entrepreneurship // Journal of Financial Economics. – 2006. – Vol. 82. – No. 3. – P. 591–629.

5. Organisation for Economic Cooperation and Development. Synthesis Report. Improving Access to Finance for SMEs in Central Asia through Credit Guarantee Schemes. – 2013.

6. Опыт в потребительском кредитовании поможет банкам с МСБ. kapital.kz. URL: https://kapital.kz/finance/91187/opyt-v-potrebitel-skom-kreditovanii-pomozhet-bankam-s-msb.html

7. Beck T., Demirguc-Kunt A., Laeven L., Maksimovic V. The determinants of financing obstacles // Journal of International Money and Finance. – 2006. – Vol. 25. – No. 6. – P. 932–952.

8. Kirschemann L. Credit rationing in small firm bank relationships // Journal of financial Intermediation. – 2016. – Vol. 26. – P. 68–99.

9. Hanedar E., Broccardo E., Bazzana F. Collateral requirements of SMEs: The evidence from lessdeveloped countries // Journal of Banking & Finance. – 2013. – Vol. 38. – No. 1. – P. 106–121.

10. Behr P., Entzian A., Guettler, A. How do lending relationships affect access to credit and loan conditions in microlending? // Journal of Banking & Finance. – 2011. – Vol. 35. – No. 8. – P. 2169–2178.

11. Botrić V., Božić L.Access to Finance – Innovation Relationship in Post-Transition // EBEEC Conference Proceedings. – 2017.

12. Баймухаметова А.Ж. Влияние инновационной активности на развитие венчурного финансирования в Республике Казахстан // Научный журнал «Вестник университета «Туран». – 2019. – № 3(83). – С. 213–218.

13. Мухамедьярова-Левина Т.Т. Особенности механизма финансово-кредитной поддержки малого бизнеса в Республике Казахстан // Научный журнал «Вестник университета «Туран». – 2017. – № 2(74) – С. 121–127.

14. Крупина Е.М. Перспективы развития рынка микрофинансирования малого и среднего бизнеса в Казахстане // Материалы II Международной научно-практической конференции «Инновационно-предпринимательское образование в контексте повышения качества жизни». – 2019.

15. Muravyev A., Dorothea S., Talavera O.Entrepreneur’s gender and financial constrains: Evidence from international data // Journal of Comparative Economics. – 2009. – No. 37. – P. 270–286.

16. Женщин, занятых в МСБ, становится больше. kapital.kz. URL: https://kapital.kz/business/85253/zhenshchin-zanyatykh-v-msb-stanovit-sya-bol-she.html