COVID-19 жағдайында интернет-дүкендердің тауарлық түржинағын басқару

Мақалада COVID-19 жағдайында интернет-дүкеннің тауарлық түржинағын жетілдірудің өзекті мәселесі қарастырылады. Бөлшек сауданың әлемдік көлемінде электрондық коммерция үлесінің, интернетдүкендерге бару деңгейінің артуының тұрақты үрдісі байқалады. Тауарлық түржинақты басқару жүйесі мынандай ұйымдастырылған іс-шараларды қамтитыны анықталды: жоспарлау (нарықты талдау, түржинақты қалыптастыру, сатуды жоспарлау және логистика); ұйымдастыру (өтінімдерді өңдеуді ұйымдастыру, интернет-сауданың тиімділігін талдау); бақылау (тиімділіктің негізгі көрсеткіштерінің (КРІ) орындалуын бақылау, тиімділіктің негізгі көрсеткіштеріне (КРІ) қол жеткізуге тауар құрылымының әсерін бағалау, түржинақты түзету). Жақын арада интернет-дүкендердегі түржинақты басқаруға сұраныстың артуы, бизнесортаның дамуының белгісіздігі, тауарлардың сапасы мен оларды жеткізуге қойылатын талаптардың артуы, тауарларды, әсіресе экспорттық тауарларды жеткізудің қиындауы сияқты факторлар әсер ететін болады. Сыртқы жағдайларға бейімделу, ұзақ мерзімді перспективада бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету үшін стратегиялық және жедел басқару құралдарын қолдану маңызды. Стратегиялық құралдар қызмет пен нарықты дамытудың нақты статистикалық және талдамалық деректері негізінде ұзақ мерзімді жоспарлауды көздейді. Мұндай құралдар мыналар болуы керек: нарық динамикасына сәйкес номенклатураны бейімдеу стратегиясын әзірлеу, интернет-дүкен интерфейсін енгізу процедураларының негіздемесі, өнім түржинағындағы құрылымдық өзгерістер жағдайында икемді басқару стратегиясын енгізу. Қазіргі таңда интернетдүкеннің жедел басқару құралдары түржинақты операциялық жақсартуға бағытталуы керек: төмен сұранысқа ие тауарларды қабылдамау және/немесе ауыстыру, оларды жіктеу арқылы ұсынылатын тауарларды сатып алушылардың қабылдауын жақсарту, экономикалық тиімділікті ескере отырып, тиісті қызмет көрсету жүйесін негіздеу.

1. Retail e-commerce sales worldwide from 2014 to 2024. URL: https://www.statista.com/statistics/379046/worldwide-retail-e-commerce-sales/

2. E-commerce worldwide – statistics & facts. URL: https://www.statista.com/topics/871/online-shopping/#dossierKeyfigures

3. Тертычный Я. Систематизация организационных форм электронной торговли с позиции исследования их сущности и природы как виртуальных организаций // Галицкий экономический вестник. – 2019. – № 4(59). URL: https://doi.org/10.33108/galicianvisnyk_tntu2019.04

4. Гайдукова Е.А. Теоретические аспекты понятия «электронная торговля». – 2019. URL: http://www.economy.nayka.com.ua/pdf/8_2019/154.pdf

5. Красовская Т.В. Методические основы формирования механизма товарного ассортимента на производственных предприятиях // Экономика и государство. – 2016. – № 2. – С. 67–71.

6. Бергер А., Гелета А. Мировые тенденции развития электронной коммерции на основе кризисных условий пандемии COVID-19 // Экономика и общество. – 2020. – № 26. URL: https://doi.org/10.32782/2524-0072/2021-26-18

7. Гаврилюк О.В., Божидарник Т.В. Глобальная пандемия: модификация приоритетов потребителей и электронной коммерции в форс-мажорных обстоятельствах // Научные горизонты. – 2020. – № 4. – С. 7–14.

8. Симаков В.С. Содержание управления предприятиями электронной коммерции как субъектами инновационного предпринимательства // Государство и регионы. Серия: Экономика и предпринимательство. – 2020. – № 3(2). – С. 614.

9. Timonina-Farkas A., Katsifou A., Seifert Ralf W. Product assortment and space allocation strategies to attract loyal and non-loyal customers. European Journal of Operational Research. 2020. Vol. 285. Issue 3. P. 1058–1076.