«Ақылды мамандандыру» моделі бойынша Қазақстанның өңірлік дамуы

Экономиканың технологиялық секторындағы бәсекелестіктің күшеюі мен инновациялық қызметті белсендіру жағдайында Қазақстанның шикізат аймақтарында инновацияны енгізу мен іске асыруды тиімді жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру және бақылауды жеңілдету үшін басқарудың жетілдірілген құралдары қажет. Демек, шикізат аймақтарының инновациялық дамуын басқарудың аймақтық әлеуметтік-экономикалық жүйелердің тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін жаңа ғылыми тәсілдері қажет. Бүгінгі таңда аймақтың локализация кластерін анықтау саласындағы алдыңғы қатарлы құрал, аймақтык кластерді қалыптастырудағы ерекше ғылыми шешім «ақылды мамандандыру» моделі болып табылады. «Ақылды мамандандыру» моделі аймақтық маманданудың анықталған бағыттары бойынша инновациялық зерттеулер мен әзірлемелерді қолдау жәнеынталандыру арқылыаймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуынамаксималдыүлес қоса алатын қызмет түрлерін табу және таңдау қажеттілігін көрсетеді. Өңірлік экономикалық прогрестің маңызды шарты – бұл өз әлеуеті мен озық әлемдік тәжірибені талдау негізінде аймақтың дамуының инновациялық өсуінің полюстерін анықтау. Мақаланың мақсаты аумақтардың экономикалық өсуінің жаңа сапасын құру үшін «ақылды мамандандыру» моделі негізінде Қазақстанның шикізат өңірлерінің инновациялық дамуын басқарудың басым бағыттарын негіздеу және әдістерін, құралдарын әзірлеу болып табылады. Мақалада ғылыми әдебиеттерге талдау жасалып, шикізат аймағының инновациялық даму процесіне «ақылды мамандандыру» моделін қолданудың басымдылығы мен тиімділігі негізделген. «Ақылды мамандандыру»моделі бойынша шикізат өңірі экономикасының екпінді дамып келе жатқан секторларын қалыптастырудың әдіснамалық тәсілдері (әдіснамалық қағидаттары, шарттары, критерийлері, сценарийлік нұсқалары, алгоритмі) нақтыланды. Мақала авторлары шикізат аймағы экономикасының қарқынды дамып келе жатқан секторларын қалыптастыру үшін ең перспективалы технологияларды таңдауға мүмкіндік беретін әдістемелік құралдарды анықтады.

1. Kurmanov N., Aliyev U., Satbayeva A., Kabdullina G., Baxultanov D. Energy Intensity of Kazakhstan’s GDP: Factors for its Decrease in a Resource-export Developing Economy, International Journal of Energy Economics and Policy, 2020, no. 5, pp. 447–453.

2. McCann P, Ortega-Argilés R. Smart Specialisation: Insights from the EU Experience and Implications for Other Economies. Journal of Regional Research, 2016, no. 36, pp. 279–293.

3. European Commission. Regional Policy Contributing to Smart Growth in Europe 2020. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions (COM (2010) 553 final). Brussels: European Commission, 2018. URL: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/communic/smart_growth/comm2010_553_en.pdf (дата обращения: 15.05.2022)

4. Kirzner I.M. Competition and Entrepreneurship. Chicago: The University of Chicago Press, 1973.

5. Guide on research and innovation strategies for smart specialization. Smart specialisation platform, 2012. URL: http://www.s3platform.jrc.ec.europa.eu/ (дата обращения: 15.05.2022)

6. Smart specialisation platform, 2011, URL: http://www.s3platform.jrc.ec.europa.eu/s3-platform (дата обращения: 15.05.2022)

7. Дубровская Ю.В., Кудрявцева М.Р. Формирование кластерно-сетевой модели инновационного партнерства на основе «умной специализации» // Вестник науки ТГУ. Серия: Экономика и управление. – 2017. – № 2(29) – С. 31–37.

8. Филимоненко И.В., Васильева З.А., Лихачева Т.П. Модель управления развитием регионов на основе концепции «умная специализация» // Инновационные кластеры в цифровой экономике: теория и практика: труды научно-практической конференции. 17–22 мая 2017 года / под ред. д-ра экон. наук, проф. А.В. Бабкина. – СПб.: Изд-во Политехн. ун-та, 2017. – С. 508–526.

9. Corden W., Neary J. Booming sector and deindustrialization in a small open economy. The Economic Journal, 1982, no. 92, pp. 825–848.

10. Corden W. Booming sector and Dutch disease economics: survey and consolidation. Oxford Economic Papers, 1984, no. 36, pp. 359–380.

11. Ермакова Ж.А. Технологические приоритеты как основа научно-технического развития промышленного комплекса региона // Вестник ОГУ. – 2012. – № 8(144) – С. 105–109.

12. Васильева З.А., Филимоненко И.В. Концепция технологического развития экономики сырьевого региона на основе стремительно развивающегося сектора // Креативная экономика. – 2016. – Т. 10. – № 12. – С. 1345–1360.

13. Crespo J., Balland P.-A., Boschma R., Rigby D. Regional Diversification Opportunities and Smart Specialization Strategies. Brussels: European Commission, 2017.

14. McCann P., Ortega-Argilés R. Smart Specialisation: Insights from the EU Experience and Implications for Other Economies, Investigaciones Regionales – Journal of Regional Research, 2016, no. 36, pp. 279–293.

15. Asheim B.T. Smart specialisation, innovation policy and regional innovation systems: What about new path development in less innovative regions? Innovation: The European Journal of Social Science Research, 2018, no. 32(1), pp. 8–25.

16. Murat M. Ospanov, Assel T. Uskelenova, Kairatbek Kh. Shadiyev. Correlation Calculation of Forming the Model Energy-Efficient Production. Journal of Advanced Research in Law and Economics. 2017. Vol. 8. Iss. 8. Р. 2618–2628.