Халықтың кедейлігі мен Қазақстанның әлеуметтік дамуындағы аймақтық айырмашылықтары

Бұл зерттеудің мақсаты әлеуметтік дамудағы аймақтық айырмашылықтың ерекшеліктерін, оларды тану және реттеу жолдарын анықтау болып табылады. Инклюзивтілік тұрғысынан әлеуметтік даму деңгейіндегі аймақтық айырмашылықтар материалдық тауарлар мен қызметтерге қол жетімділіктегі жеке адамдардың немесе топтардың теңсіздігін білдіреді. Халықтың ақшалай кіріс алуы-оларға қол жеткізудің құралы ғана. Сондықтан әдістемелік тәсілдерді әзірлеу және басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін екі сұраққа жауап беру қажет: әлеуметтік теңсіздіктер аясында қандай материалдық тауарлар мен қызметтер қарастырылады, олардың деңгейін қалай бағалау керек? Алайда, әлеуметтік дамудағы аймақтық айырмашылықтардың болуы теңсіздіктерді түзету немесе теңестіруде аймақтардың нақты мүмкіндіктерін іздеуге, олардың пайда болу көздерін анықтауға ықпал етеді. Мұндай тәсіл инклюзивті аймақтық дамуды қамтамасыз ететін әлеуметтік теңсіздікті жеңудің нақты тетіктерін әзірлеуге мүмкіндік береді. Аймақтардағы әлеуметтік теңсіздіктердің пайда болуының барлық жиынтығынан зерттеу нысаны ретінде халықтың кедейлік мәселелері таңдалып зерттелді. Бұл мәселені шешу әлеуметтік дамудағы аймақтық айырмашылықтарды реттеудің кешенді тәсіліндегі негізгі ұстаным болып табылады. Зерттеу әдіснамасы БҰҰДБ ұсынымдары бойынша төрт көрсеткіш пен халықтың кедейлік индексін есептеуге негізделген. Осы көрсеткіштер негізінде халық кедейлігінің интегралдық индексін есептеу және Қазақстан аймақтарын топтастыру арқылы жасалды. Мұндай тәсіл әртүрлі аумақтарды мемлекеттік қолдаудың баламалы құралдарын енгізуге мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда халықтың кедейлік деңгейін анықтау және бағалау өте өзекті, себебі аймақтардың тұрақты дамуын қамтамасыз ету қоғамдағы әлеуметтік теңсіздіктер жағдайларын елемеуге болмайтындығын көрсетеді.

1. Концептуальные и методические подходы к определению черты бедности в зарубежных странах // Аналитический центр при Правительстве РФ. URL: https://PowerPointPresentation (mintrud.gov.ru) (дата обращения: 20.01.2021)

2. Сычева В.С. Бедность и ее измерение // Социология: методология, методы, математические модели. – 2001. – № 14. – С. 176–188.

3. Milanovic B. Global Income Inequality by the Numbers: In History and Now. AnOverview. Washington: World Bank. Policy Research Working Paper. 2012. No. 6259.

4. Milanovic M. Global Inequality: A New Approach for the Age of Globalization. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. 2016.

5. Kopczuk W. What Do We Know about the Evolution of Top Wealth Shares in the United States? // Journal of Economic Perspectives, 2015. Vol. 29. No. 1. P. 47–66.

6. Krueger D., Perri F. Does Income Inequality Lead to Consumption Inequality? Evidence and Theory // Review of Economic Studies. 2006. Vol. 73. No. 1. P. 163–193.

7. Piketty T. Capital in the Twenty-First Century. Cambridge: Harvard University Press. 2014.

8. Piketty T., Saez E. Income and Wage Inequality in the United States, 1913–2002 / A.B. Atkinson, T. Piketty (eds). Top Incomes: A Global Perspective. Oxford: Oxford University Press. 2010.

9. Turchin P. Return of the oppressed.Aeon Magazine 7 February. (2013). URL: http://www.aeonmagazine.com/living-together/peter-turchin-wealth-poverty/.

10. Jaumotte F., Buitron C. O. Inequality and Labor Market Institutions. iIMF Staff Discussion Note. July. 2015.

11. Bowlus A., Robin J.M. An International Comparison of Lifetime Inequality: How Continental Europe Resembles North America // Journal of the European Economic Association. 2012. Vol. 10. No. 6. P. 1236– 1262.

12. Кравцов Д.И., Понкратьев В.В. Проблемы бедности в России // Социально-экономический и гуманитарный журнал Красноярского ГАУ. – 2018. – № 1. – С. 107.

13. Nurlanova N., Dnishev F., Kireyeva A., Alzhanova F., Omarov A. Inclusive development as a Means of Overcoming Regional Inequality / E3S Web Conference “Sustainable Development and Green Growth on the Innovation Management Platform” (SDGG 2021). 2021. Volume 291. URL: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202129103005

14. Бримбетова Н.Ж. Социально-экономическое развитие Казахстана в условиях новой глобальной реальности // Общество и экономика. – 2017. – № 7. – С. 26–36.

15. Varvus S.A. Measurement of poverty: an analysis of existing approaches // Economics. Taxes and law. 2016. No. 6. P. 26–34.

16. Малева Т.М., Гришина Е.Е., Цацура Е.А. Социальная политика в долгосрочной перспективе: многомерная бедность и эффективная адресность. – Москва: Дело РАНХиГС, 2019. – 52 с. ISBN 978-5- 7749-1427-2. URL: https://www.ibooks.ru/bookshelf/366525/reading. (дата обращения: 09.07.2022)

17. Экономический и Социальный Совет ООН (ЭКОСОС). URL: https://www.un.org/ecosoc/en (дата обращения: 20.06.2022)

18. Демографический ежегодник Казахстана. / Под ред. Айдапкелова Н.С. – Нур-Султан. – Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК. – 2021. – С. 149, 241.

19. Регионы Казахстана в 2020 году / Статистический ежегодник. / Под ред. Айдапкелова Н.С. – Нур-Султан. – Агентство по стратегическому планированию и реформам РК. Бюро национальной статистики. – 2021. – 484 с.

20. Дети Казахстана / Статистический ежегодник / Под ред. Айдапкелова Н.С. – Нур-Султан. – Агентство по стратегическому планированию и реформам РК. – 2021.