Қазақстандағы тұрғын үй құрылысы мен қолжетімділігінің қазіргі жағдайы

Мақаланың мақсаты – тұрғын үй құрылысының дамуын экономикалық тұрғыдан талдау және қазіргі кезеңдегі тұрғын үйдің қолжетімділігін бағалау. Жұмыста еліміздің тұрғын үй қорының жай-күйін, оның мен шік нысандары бойынша құрылымдық құрамын, Қазақстанның аймақтары бойынша бөлінуін зерттеу нәтижелері берілген. Еліміздің аумақтық құрылымдары бойынша салыстыру жүргізіліп, жаңа тұрғын үйлер-дің пайдалануға берілуі талданды. Тұрғын үй құрылысының жеке, мемлекеттік және шетелдік сияқты ин-вестиция көздері қарастырылды. Тұрғын үй құрылысын инвестициялау көздері бойынша көрсеткіштердің сандық арақатынасын талдау нәтижелері баяндалған. Тұрғын үй бағдарламалары бойынша мемлекеттік ин вестиция есебінен салынған қолжетімді тұрғын үйлерді жыл сайын пайдалануға беру талдауы берілген. 2022 ж. қаңтар, маусым және желтоқсандағы жағдай бойынша Қазақстан өңірлеріндегі пәтерлердің таңдалған бағасы негізінде коммерциялық тұрғын үй қолжетімділігіне бағалау жүргізілді және Қазақстанның 2023 ж. дейінгі тұрғын үй бағдарламаларында орын алатын экономикалық құралдарды ескере отырып, тұрғын үй қолжетімділігіне бағалау жүргізілді. Мақала ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті қаржыландыратын № AP09260210 ғылыми жобасын жүзеге асыру аясында дайындалды.

1. Хартия Европейского союза об Основных правах. URL: https://eulaw.ru/treaties/charter/ (дата обращения: 20.12.2022).

2. Конституция Республики Казахстан. Статья 25. URL: adilet.zan.kz/rus/docs/K950001000_ (дата обращения: 20.12.2022)

3. Программа ООН по населенным пунктам (ООН-ХАБИТАТ). URL: http://www.un.org/ru/ga/habitat/docs.shtml (дата обращения: 12.01.2023)

4. Housing Affordability Rating Categories. URL: http://www.demographia.com/dhi-ratings.pdf (дата об-ращения: 12.01.2023)

5. Мустафина Л.Р. Определение доступности жилья для населения: методические аспекты. Экономические проблемы регионов и отраслевых компонентов // Проблемы современной экономики. – 2014. – № 1(49). – С. 185–188.

6. «Об утверждении строительных норм Республики Казахстан». Приказ Председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 12 июня 2018 года № 131. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 июля 2018 года № 17157. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800017157 (дата обращения: 12.01.2023)

7. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Медианный доход населения. URL: https://stat.gov.kz/official/industry/64/statistic/7 (дата обращения: 10.01.2023)

8. Rizi M.H. What moves housing markets: A state-space approach of the price-income ratio // International Economics. 2021, no. 167, рр. 96–107.

9. Lau K.M., Li S. Commercial housing affordability in Beijing, 1992–2002 // Habitat International. 2006, no. 30(3), рр. 614–627.

10. Kim K., Renaud B. The global house price boom and its unwinding: an analysis and a commentary // Housing Studies. 2009, no. 24(1), рр. 7–24.

11. Suhaida M.S., Tawil N.M., Hamzah N., Che-Ani A.I., Basri H., Yuzainee M.Y. Housing affordability: A conceptual overview for house price index // Procedia Engineering. 2011, no. 20, рр. 346–353.

12. Zhidebekkyzy A., Kupeshova S., Yesmurzayeva A. Project management in nanotechnology: A systematic literature review // Montenegrin Journal of Economics. 2019, no. 15(3), рр. 227–244.

13. Кулумбетова Л.Б. Индекс доступности жилья в РК. URL: http://www.rusnauka.com/6_NMIV_2007/Economics/20551.doc.htm (дата обращения: 22.12.2022)

14. Тлесова Э.Б. Анализ факторов, влияющих на уровень доступности жилья в Республике Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 4(96). – С. 50–63.

15. Тазабеков К.А., Жамкеева М.К., Конырбеков М.Ж. Анализ и оценка доступности жилья в Республике Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2021. – № 2(90). – С. 33–42.

16. Gan Q., Hill J.R. Measuring Affordability: Looking Beyond The Median // Journal of Housing Economics. 2009, no. 18, рр. 115–125.

17. Trojanek R. Housing Price Cycles in Poland – the Case of 18 Provincial Capital Cities in 2000–2020 // International Journal of Strategic Property Management. 2021, no. 25(4), рр. 332–345.

18. Stone M.E. What is housing affordability? The case for the residual income approach // House Policy Debate. 2006, no 17(1), рр. 151–184.

19. Chen N.K, Cheng L. House price to income ratio and fundamentals: Evidence on long-horizon forecastability // Pacific Economic Review. 2017, no. 1722(3), рр. 293–311.

20. Ben-Shahar D., Gabrie S., Golan R. Indicators of housing affordability and inequality. Determining housing affordability // American Enterprise Institute, 2017. URL: /www.huduser.gov/portal/pdredge/pdr-edge-featd-article-081417.html (дата обращения: 15.01.2023)

21. Defining Housing Affordability. High Housing Cost Burdens, 2017. URL: /www.huduser.gov/portal/pdredge/pdr-edge-featd-article-081417.html (дата обращения: 15.01.2023)

22. Li A., Mo Q. ELES-Model Based Housing Affordability Comparative Research of Urban Households in Beijing between 2004 and 2013 // Procedia Computer Science. 2015, no. 55, рр. 1079–1086.

23. Shi J., Yan J. Research on urban residents’ housing payment ability based on the HAQ model // Systems Engineering Theory and Practice. 2015, no. 9(35), рр. 2221–2231.

24. Wang D., Li A. Housing Affordability Analysis Based on D-HAQ Model // Procedia Computer Science, 2022, no. 199, рр. 597–604.

25. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК. Динамика статистики жилищного фонда. Статистика жилищного фонда. 2021. URL: https://new.stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-inno-build/publications/4032/html (дата обращения: 17.01.2023)

26. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК. Количество жилых помещений (квартир). Статистика жилищного фонда. 2021. URL: https://new.stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-inno-build/publications/4032/(дата обращения: 18.01.2023)

27. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК. Статистика строительства. О выполнении строительных работ и вводе в эксплуатацию объектов в РК (январь – декабрь 2022 г.). Ввод в эксплуатацию жилых зданий. URL: https://new.stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-inno-build/publications/5204/ (дата обращения: 18.01.2023)

28. Покупка жилья в Казахстане становится все недоступнее. URL: https://newsline.kz/ru/article/1096811/ (дата обращения: 14.02.2023)