Қазіргі белгісіздік жағдайында Қазақстан Республикасының қор нарығының рейтингін арттырудың детерминанттары

Халықаралық рейтингтік агенттіктер мен индекс провайдерлері Қазақстанның қор нарығы (ҚҚН) сыртқы және ішкі белгісіздіктердің қысымында деп есептейді. Әлемнің биржалық картасындағы агенттіктердің талдаушылары ҚҚН тәуекелдері жоғары және нашар есептелетін шекаралас нарықтарға (Frointer) жатқызады. 2022 жылғы деректерге сәйкес, ҚҚН сипаттамасы төмен өтімді және өте құбылмалы, бірақ әлемдік экономикаға ену және портфельдік инвестициялардың ағыны ретінде пайдалы салдары болуы мүмкін, рейтингтің (Emerging-ге дейін) жоғарылауы үшін жақсы алғышарттары бар құбылыс. Жұмыстың мақсаты – халықаралық индекстердегі ішкі бағалы қағаздар нарығының позициясын жақсартудың негізгі критерийлері мен детерминанттарын анықтау. «Негізгі критерийлер мен факторларды анықтау және талдау Қазақстанның қор нарығы рейтингінің жоғарылауына оң әсер етеді», гипотезаны растау арқылы қойылған ғылыми сұрақтарға жауап беріледі (халықаралық агенттіктердің әдіснамаларына сәйкес қор нарығының қандай сапалық және сандық критерийлері мен факторлары оның рейтингіне әсер етеді? отандық қор нарығының рейтингінің жоғарылауына қандай детерминанттар әсер етеді?). ҚҚН негізгі детерминанттарын анықтауға әсер ететін теориялық және әдіснамалық тәжірибелерді ғылыми зерттеу үшін өзара байланысты, органикалық толықтыратын және міндетті түрде қойылған сауалдарға жауап беретін эмпирикалық әдістер қолданылады. Жұмыстың ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы 2022 ж. қыркүйекте қабылданған Қазақстанның қаржы нарығын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасымен расталады.

1. «Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 26 қыркүйектегі № 1021 Жарлығы. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U2200001021 (өтініш берілген күн: 12.01.2023)

2. TelesV., Andrade J. Monetary policy and country risk // Applied Economics. 2017. Vol. 40. Р. 9–19.

3. The dynamic effects of banking, life insurance, and stock markets on economic growth. HanHou, Su- Yin Cheng // Japan and the World Economy. 2017. Vol. 40. Р. 87–98.

4. Does too much finance harm economic growth? Song Hook Lawa, Nirvikar Singhb // Journal of Banking & Finance. 2014. Vol. 41. Р. 36–44.

5. Sergio H.R. daSilva, Benjamin M. Tabak, Daniel O. Cajueirob, Dimas M. Fazioe. Economic growth, volatility and their interaction: What’s the role of finance? // Economic Systems. 2017. Vol. 41. Р. 433–444.

6. Всемирная федерация бирж. 2019. Инвестирование в развивающиеся и пограничные рынки – точка зрения инвестора. URL: https://www.worldexchanges.org/storage/app/media/research (өтініш берілген күн: 10.01.2023)

7. Байбөлекова Л.Ә., Касымбекова Г.Р., Зайтенова Н.К. Жалпы биржалық кеңістік құру жағдайындағы қазақстандық нарық ұстанымдарының бәсекеге қабілеттілігі // Вестник университета «Туран» – 2020. – № 2(86). – С. 141–148.

8. Борщ Л.А. Влияние фундаментальных факторов и механизмов на развитие фондового рынка // Научный вестник: финансы, банки, инвестиции. – 2018. – № 4. – С. 153–64.

9. Хаертфельдер М., Лозовская Е., Глава Е. Фундаментальный и технический анализ рынка ценных бумаг. – М.: Изд-во «Питер». – 2015. – 437 с.

10. Economist Entelligence / Country analysis includes. URL: https://www.eiu.com/n/solutions/viewpoint/country-analysis/ (accessed: 21.01.2023)

11. Әлемдік рейтинг агенттігі Standart & Poor’s. URL: https://www.spglobal.com/ratings/ru/(өтініш берілген күн: 22.01.2023)

12. MSCI Index Researce // MSCI. URL: https://www.msci.com/index-solutions/ (accessed: 22.01.2023)

13. MSCI Global Investable Market Indexes Methodology. Index Construction Objectives, Guiding Principles and Methodology for the MSCI Global Investable Market Indexes. November 2022. 205 p. URL:https://www.msci.com/eqb/methodology/meth_docs/MSCI_GIMIMethodology_Nov2022.pdf/ (accessed: 22.01.2023)

14. Байбулекова Л.А. Мониторинг альтернативных методик определения странового риска для определения контуров казахстанского фондового рынка // Евразийский научный форум «Евразийская экономическая интеграция: становление и развитие» // Central Asian Economic Rewiew. – 2018. – № 4. – С. 54–67.

15. MSCI.Баға белгілеулері бар ағымдағы құрам. URL:https://www.msci.com/msci-emerging-andfrontier-markets-indexes. (өтініш берілген күн: 22.01.2023)

16. «Қазақстан қор биржасы KASE» АҚ ресми сайты. URL:https://kase.kz/files/newsletter/ru/kase_newsletter_22_10.pdf/ (өтініш берілген күн: 22.01.2023)

17. «Астана халықаралық биржасы AIX» АҚ ресми сайты. URL: https://aix.kz/ru/home-ru/ (өтініш берілген күн: 22.01.2023)