Білім беру және оның детерминанттары арасындағы байланыс: Еуразиялық Экономикалық Одағының зерттеуі

ЕАЭО-ның өңірлік экономикалық интеграцияның халықаралық ұйымы ретіндегі саясаты интеграциялық процестерді тереңдету мен тұрақты Жасыл өсуге қол жеткізу арасындағы ажырамас контекстті айқындайды. ЕАЭО елдерінің Жасыл экономика қағидаттарына бейілділігі олардың 2030 жылға дейінгі Орнықты дамудың ұлттық стратегияларында бекітілген, жасыл дамуды ұлттық ерекшеліктер мен жаһандық сын-тегеуріндерге негізделген стратегиялық басымдық ретінде растайды. Мақала авторлары қоршаған орта сапасының өзгеру көрсеткіштері (жан басына шаққандағы ЖІӨ индексі, carbon emission, urban population, trade индекстері, жан басына шаққандағы энергияны тұтыну деңгейі, мемлекеттік басқару деңгейі) мен білім арасындағы өзара байланысты белгілеуге және негіздеуге бағытталған жаңа шешімдер ретінде ЕАЭО-ға қатысушы елдердің мысалында олардың өзара ықпалына талдау жүргізді. Жаңа нәтижелер ретінде қоршаған орта мен білім беру сапасының өзгеруіне әсер ететін көрсеткіштердің өзара әсері, олардың корреляциясын өлшеу әдістемесін қалыптастыру шеңберінде, кешенді объект – ЕАЭО мысалында көрсетілген. Зерттеу нәтижелері бағаланатын айнымалылардың елдік бөліністегі білімге әсерінің екіұшты көрсеткіштері мен әсерін көрсетті, бірақ Жасыл экономика жағдайындағы жалпы трендтерді анықтауға және жасыл даму контекстіндегі білім берудің елдік мүмкіндіктері мен перспективаларын негіздеуге мүмкіндік берді.

1. Aбрамов В.И., Путилов А.В., Трушина И. Приоритеты обеспечения устойчивого развития стран ЕАЭС // Экономические отношения. – 2023. – Т. 13. – № 1. – С. 135–138. URL: https://doi.org/10.18334/eo.13.1.11730.

2. Sustainable Development Report. 2019. URL: https://www.sdgindex.org/reports/sustainabledevelopment-report-2019/ (дата обращения: 01.04.2025).

3. Hylton K.N. Law and economics versus economic analysis of law // European Journal of Law and Economic. 2019, no. 48(1), рр. 77–88.

4. Shamaeva E.F. Novation management methodology in design of regional sustainable development systems with the use of universal measurable values // Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems. 2019, no. 11(8), pp. 329–338.

5. Ahmed Z., Wang Z. Investigating the impact of human capital on the ecological footprint in India: An empirical analysis // Environmental Science and Pollution Research. 2019. no. 26, pp. 26782–26796.

6. United Nations. Global Sustainability Report (GSDR). 2023. URL: https://sdgs.un.org/gsdr/gsdr2023.

7. Chankrajang T., Muttarak R. Green returns to education: does schooling contribute to pro-environmental behaviours? Evidence from Thailand // Ecological Economics. 2017, no. 131, pp. 434–448. URL: https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2016.09.015.

8. Zen I.S., Noor Z.Z., Yusuf R.O. The profiles of household solid waste recyclers and non-recyclers in Kuala Lumpur, Malaysia // Habitat International. 2014, no. 42, pp. 83–89. URL: https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2013.10.010.

9. Bano S., Zhao Y., Ahmad A., Wang S., Liu Y. Identifying the impacts of human capital on carbon emissions in Pakistan // Journal of Cleaner Production. 2018, no. 183, pp. 1082–1092. URL: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.02.008.

10. Murga-Menoyo M.A. Learning for a sustainable economy: Teaching of green competencies in the university // Sustainability. 2014, no. 6(5), рр.2974–2992.

11. Eisler R., Quinn R.E., Scharmer O., Wilson S., Schuyler K.G. Social change for a healthy world: Leading meaningfully // Academy of Management Proceedings. 2016, no. 1, р. 10619.

12. Giesenbauer B., Mueller-Christ G. University 4.0: Promoting the transformation of higher education institutions toward sustainable development // Sustainability. 2020, no. 12(8), pp. 3371.

13. Elizabeth B., Yara A. Wealth-Based Inequalities in Higher Education Attendance: A Global Snapshot // Educational Researcher. 2023, no. 52(9), pp. 544 –552. URL: https://journals.sagepub.com/home/edr.

14. Колосницына М.Г., Ермолина Ю.Е. Государственные расходы на образование и экономический рост: межстрановой анализ // Вопросы статистики. – 2021. – № 28(3). – С. 70–85. URL: https://voprstat.elpub.ru/jour/article/view/1289/838.

15. Alkhateeb T.T.Y., Mahmood H., Altamimi N.N., Furqan M. Role of education and economic growth on the CO2 emissions in Saudi Arabia // Entrepreneurship and Sustainability Issues. 2020, no. 8(2), pp. 195–209. URL: http://doi.org/10.9770/jesi.2020.8.2(12).

16. Абанкина И.В., Красилова А.Н., Ястребов Г.А. Проблемы и перспективы развития образования в сельской местности в странах с переходной экономикой (на примере России и Китая) // Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены. – 2011. – № 6. – С. 96–107.

17. Osuntuyi B.V., Lean H.H. Economic growth, energy consumption and environmental degradation nexus in heterogeneous countries: does education matter? // Environmental Sciences Europe. 2022, no. 34(1), pp. 1. URL: https://doi.org/10.1186/s12302-022-00624-0.

18. Brown R.L., Durbin J., Evans J.M. Techniques for testing the constancy of regression relations over time // Journal of the Royal Statistical Society. 1975, no. 37(2), pp. 149–192.

19. United Nations. Rio Declaration on Environment and Development. United Nations Conference on Environment and Development. Rio de Janeiro, Brazil, 1992.

20. Pesaran M.H., Shin Y., Smith R.C. Bounds testing approaches to the analysis of level relationships // Journal of Applied Economics. 2001, no. 16, pp. 289–326.

21. Johansen S. Statistical analysis of cointegrating vectors // Journal of Economic Dynamics and Control. 1988, no. 12, pp. 231–254.

22. Johansen S., Juselius K. Maximum likelihood estimation and inference on cointegration-with application to the demand for money // Oxford Bulletin of Economics and Statistics. 1990, no. 52(2), pp. 169–210.

23. Engle R.F., Granger C.W.J. Co-integration and error correction: representation, estimation and testing // Econometrica. 1987, no. 55, pp. 251–276.

24. Smits J., Permanyer I. The Subnational Human Development Database // Scientific Data. 2019, no. 6, p. 190038. URL: https://doi.org/10.1038/sdata.2019.38.

25. Footprint Data Foundation, York University Ecological Footprint Initiative, and Global Footprint Network. National Footprint and Biocapacity Accounts, 2023. URL: https://data.footprintnetwork.org