Мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасында көліктік-логистикалық инфрақұрылымның стратегиялық дамуының негізі ретінде «ҚТЖ» ҰК» АҚ-ның өндірістік және қаржылық көрсеткіштерін зерттеу. Компанияның қаржылық коэффициенттерін бағалау әдістемесі зерделенді. Ұлттық компанияның қызметін реттейтін негізгі ресми құжаттар зерттелді. Компанияның статистикалық мәліметтері мен есептілігі негізінде қаржылық есепті талдау әдісін қолдана отырып, «ҚТЖ» ҰК» АҚ қызметіне зерттеулер жүргізілді. «ҚТЖ» ҰК» АҚ балансының өтімділігін талдау компанияның қаржылық тұрақтылығының жағдайын дағдарыс алдындағы жағдай ретінде бағалауға болатынын көрсетті. Мақала соңында ұлттық компания қызметінің негізгі мәселелері анықталып, оның тұрақты дамуы бойынша ұсыныстар жасалды. Коэффициент әдісі негізінде холдингтің қаржылық тұрақтылығын анықтау кәсіпорынның қарыз қаражаттарынан тәуелсіздігін сипаттайтын автономия коэффициентінің төмендеу тенденциясы бар екенін анықтауға мүмкіндік берді. Бұл компанияның қаржылық әлеуетінің төмендеп, сыртқы несие берушілерге тәуелділігі артып келе жатқанын көрсетеді. Қаржылық нәтижеге қол жеткізуге жоспарлаудың жеткіліксіз шоғырлану проблемасы олардың тиімділігін бақылау негізінде өндіріс және сату көрсеткіштерін түзету тетіктерін енгізу арқылы шешілуі мүмкін. Атап айтқанда, олар: қызметтің негізгі көрсеткіштерін анықтау, пайданы максимизациялау критерийі бойынша жоспарларды алдын-ала оңтайландыру, бәсекелес компаниялардың көрсеткіштерін талдау негізінде тұрақты шығындарды азайту үшін қосымша резервтерді іздеу, критерий бойынша жоспарлардың орындалуын бақылау мақсатты көрсеткіштерге қол жеткізу.

Мақаланың мақсаты – логистикалық кешенді басқару жүйесінде цифрландыруды дамыту ерекшеліктерін зерттеу. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларында және басқа да мемлекеттік құжаттарда Қазақстан Республикасының бірыңғай көлік жүйесін дамытуға, оның барлық элементтерін жаңғыртуға, экономиканың негізгі салаларына қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін көлік кешені жұмысының тиімділігін арттыруға ерекше көңіл бөлінеді. Сондай-ақ, Қазақстан экономикасының одан әрі серпінді және тұрақты дамуының мемлекеттік стратегиясын іске асыруды, оның әлемдік экономикаға кірігуін қамтамасыз етуде Республиканың көлік кешені ерекше орыналады. Көлік кешенін дамыту кезінде экономиканың жай-күйі мен даму перспективаларын, сондай-ақ көлік-логистикалық жүйелерді дамытудың үздік әлемдік тәжірибесін ескеру қажет. Осы жерден көлік-логистикалық құрылымды дамытуға бағытталған міндеттерді шешудің жоғары өзектілігі туындайды, бұл Қазақстан экономикасының нақты секторы ретінде осы саланы зерттеу мен авторлық зерттеуді таңдаудың маңыздылығына себепші болды. Бұл мақалада авторлар базалық қағидаттар негізінде «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын енгізу кезеңдерін қарастырды, мақсаттары мен міндеттері анықталды. Зияткерлік көлік жүйесінің жұмыс істеу жобасының жүйелілігі көрсетілген. «2017–

2018 жылдарға арналған Астана қаласының азық-түлік белдеуін қалыптастыру жөніндегі жол картасы» бағдарламасын іске асыру бойынша міндеттерді шешу негізделген. Көлік саласын зерттеу қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасы экономикасының қазіргі дамуы шеңберінде мақала авторлары проблемалық мәселелерді анықтады және тиісті қорытындылар анықталды.

Қазіргі кезде әлемнің барлық елдері, оның ішінде Қазақстан, жаһандық экономика саласында экономикалық өсу қарқынын арттыру мәселесін шешуде. Тәжірибе көрсеткендей, арнайы экономикалық аймақтар осындай «экономикалық өсудің нүктелері» бола алады. Экономикалық даму деңгейі, географиялық орналасуы, табиғи-климаттық факторлар және басқа бірқатар факторлар, әрине, Қазақстанды арнайы экономикалық аймақтарды дамытудың бар әлеуеті тұрғысынан ажыратады. Қазақстанда құрылған аймақтар әр түрлі мамандандырылған және сәйкесінше әр түрлі жетістік деңгейлерімен шешілетін әр түрлі мақсаттарға ие. Қазақстандағы АЭА жұмысының нақты нәтижелерін әлі де болса оңды деп айту қиын, арнайы экономикалық аймақтар қызметінің екіұшты нәтижелерін ескере отырып, мемлекет бірнеше жылдар бойы олардың тиімділігін арттыру және олардың қызметінің институционалдық негіздерін өзгерту бойынша шаралар қолданып келеді. Қолданыстағы және жаңа перспективалы арнайы экономикалық аймақтар осы мақсаттарға қол жеткізуге ықпал етеді. Сондықтан АЭА сияқты құралды қолдануды жан-жақты кеңейту, олардың жұмысының тиімділігін арттыру әдістерін зерттеу қажет. Бұл қазақстандық экономикада АЭА құру мен дамытудың ықтимал перспективаларын объективті бағалауға мүмкіндік береді.

Мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасында тоқыма кластерді дамытудың ұйымдастыру-экономикалық тетігін зерттеу. Қазақстандық тоқыма кластерін дамыту мәселелері қарастырылады. Тоқыма саласы ел экономикасының сапалы қайта құрылуын қамтамасыз етуге арналған Қазақстан Республикасы өнеркәсібінің басым секторларының бірі болып табылады. Осы саланы дамыту мақсатында Қазақстанда 2005 жылы қазақстандық тоқыма өндірісінің 50%-ға жуығын біріктіретін мақта-тоқыма кластері ұйымдастырылды. Елімізде тоқыма және барлық жеңіл өнеркәсіптің дамуын қолдау үшін осы секторды, атап айтқанда, тоқыма кластерін қолдайтын арнайы бағдарламалар әзірленді. Оның тиімді жұмыс істеуіне кедергі келтіретін проблемаларды талдау негізінде мақала авторлары кластерді басқарудың жаңа ұйымдастырушылық-экономикалық тетігін енгізу қажеттілігін негіздеді. Кластер шеңберінде және тұтастай алғанда Қазақстанның тоқыма өнеркәсібінде салааралық әлсіз өзара іс-қимылдан тұратын кластердің төмен тиімділігі мен баяу дамуының негізгі проблемасы анықталды. «Жоғарыдан төмен» қағидаты бойынша, негізінен мемлекеттің бастамасы бойынша ұйымдастырылған кластер жұмысының моделі талданып, кластер субъектілерінің жалпы нәтижелерге мүдделілігін күшейтуге негізделген кластердің жұмыс істеуінің жаңа ұйымдық-экономикалық тетігі әзірленді. Бұл тетік кластердің мемлекеттік және мемлекеттік емес субъектілерінің күшжігерін шоғырландыруға негізделген, бұл оның жұмыс істеуінің барынша нәтижелілігін қамтамасыз етеді және синергетикалық әсер жасайды. Ұсынылған тетіктің мақсаты кластерді жандандыру, субъектілердің салаішіндегі және салааралық өзара іс-қимылын нығайту және тоқыма саласы шеңберінде бірыңғай технологиялық тізбекті құру болып табылады.

Жұмыстың мақсаты дағдарыс жағдайында қазақстандық кәсіпорындардың даму тиімділігін арттыруға бағытталған нұсқауларды дайындау және кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігінің тұрақсыздандырушы факторларын анықтау болып табылады. Мақалада бақылау және салыстыру әдістері, нақтылау және аналогия әдістері қолданылды. Мақаланың негізін мақала авторларының қатысуымен жүргізген сараптамалық сауалнама құрайды. Жүргізілген зерттеу нәтижелері Қазақстан Республикасының өнеркәсіп өндірісінде салыстырмалы түрде қолайсыз экономикалық конъюнктура қалыптасқанын көрсетті. Барлық адамдар мен кәсіпорындардың жоспарларына үлкен өзгерістер енгізген CОVID-19 пандемиясы әлемдік дағдарыс құбы  - лысын тудырды. Жағдайды талдау көрсеткендей, бүкіл әлем халқы әлі есеңіреп қалпына келе алмай отырғанымен, экономиканың әрекет етіп отырған үлгісі өткенге кетуі керек. Дегенмен, бірте-бірте адамдар мен кәсіпорындар қазіргі жағдайды қайта қарастырып, одан шығудың жолын іздей бастайды. Сараптамалық сауалнама нәтижелері бойынша көптеген өнеркәсіптік кәсіпорындарда пандемия жағдайында іскерлік белсенділік деңгейінің, өтімділік көрсеткіштерінің, рентабельділік пен пайдасының төмендеуі байқалады. Тұрақсыздандыратын негізгі факторлар – өндірілетін өнімге деген сұраныстың төмен болуы, қаржылық ресурстардың тапшылығы, нарықтық бәсекелестіктің күшеюі, және макроэкономикалық жағдайдың белгісіздігі. Бұл зерттеу негізінен Қазақстан Республикасына қатысты бірқатар мәселелерді қамтығанына қарамастан, алынған мәліметтер басқа дамушы елдердің кәсіпорындарында экономикалық стратегияны әзірлеу кезінде белгілі қызығушылықты тудырады.

Мақаланың мақсаты – жеңіл өнеркәсіпті дамытудың шетелдік тәжірибесін қарастыру және оның ерекшеліктері анықтау. Мемлекет басшысы отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету проблемасын саяси стратегияның маңызды бағыты ретінде анықтады. Қазақстанның заманауи халықаралық саясаты елді әлемдік экономикалық қауымдастыққа интеграциялауға бағытталған. Экономикалық жаһандану жағдайында кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету олардың қауіпсіздігін және жалпы мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін анықтайтын фактор болып табылады. Жақын арада республиканың ДСҰ-ға кіруі бәсекеге қабілетті өнеркәсіп өндірісін, оның ішінде жеңіл өнеркәсіпті дамыту қажеттілігін талап етеді. Жеңіл өнеркәсіп әр елдің экономикасында маңызды рөл атқарады, өйткені ол бюджеттік қаражаттың қайнар көзі болып табылады және айтарлықтай экспорттық әлеуетке ие. Жеңіл өнеркәсіптің жағдайы елдің экономикалық және стратегиялық қауіпсіздігіне әсер етеді. Бұл саланың әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы оның еңбекке қабілетті халықтың, әсіресе әйелдердің жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаратындығымен және адамдардың денсаулығына әсер етуімен анықталады. Жеңіл өнеркәсіп өнімдері адам қызметінің барлық саласында қолданылады және тұтыну деңгейі бойынша тамақ өнімдерінен кейінгі орында. Осыған байланысты Қазақстанда жеңіл өнеркәсіп басымдықты сала ретінде белгіленді.

Мақаланың мақсаты – маркетингтік стратегияны қалыптастыру және оны дамытудың әлемдік тәжірибесін талқылау. Стратегия компанияның ішкі ресурстарын да, сыртқы маркетингтік орта мүмкіндіктерін де барынша толық және тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге арналған. Сонымен қатар, кез-келген табысты стратегия өзгермелі жағдайларға жедел жауап беру үшін нарықты үнемі бақылауға негізделген. Осылайша, компанияның нарықтағы үлесін сақтау және арттыру үшін сауатты маркетингтік стратегияға ие болу ғана емес, сонымен қатар оны экономикалық жағдайлар өзгерген кезде дереу әртараптандыру маңызды. Кәсіпорын үшін стратегияларды таңдаудың негізгі критерийі – пайда болатын сыртқы жағдайларға байланысты ішкі мүмкіндіктерді пайдалану. Ұйымның стратегиялық міндеттерін шешуде маңызды рөлді стратегиялық жоспарлау алады, ол өзгеріп отыратын нарықтық жағдайда ұйымның мақсаттары мен мүмкіндіктері арасындағы стратегиялық тепе-теңдікті әзірлеу және қолдау процесіне жатады. Стратегиялық жоспарлаудың мақсаты – ең төменгі шығындармен ең көп кірісті қамтамасыз ететін ұйым қызметінің перспективалы бағыттарын анықтау. «Стратегиялық жоспарлау – бұл «стратегиялық менеджмент» кеңірек тұжырымдамасының ажырамас бөлігі. Менеджмент жүйесінде оның төрт жалпы бірдей функциясы әдетте бөлінеді – жоспарлау, ұйымдастыру, уәждеме және бақылау».

Мақаланың мақсаты – кәсіпорындардың инновациялық әлеуетінің ақпараттық жүйесін ұйымдастыру мәселесін қарастыру. Елдің инновациялық әлеуетін басқару әр кәсіпорынның инновациялық әлеуетін зерттеу, дамыту және пайдалану бойынша жұмысты білдіреді, ол мемлекеттің инновациялық саясатының мақсаттарына сәйкес оларды дамытудың синергетикалық әсерін барынша арттыруға бағытталған. Мақалада авторлар интернеттегі макро және микро деңгейлердегі инновациялық әлеует деңгейінің негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесін жүзеге асыратын деректерді өңдеуге қажетті web-қызмет параметрлері жүйесі ретінде елдің инновациялық әлеуеті деңгейін бақылаудың ақпараттық жүйесін жасады. Авторлар жұмыста ел деңгейінде инновациялық әлеуетті мониторингтеудің осы ақпараттық жүйесінің жұмыс істеуі бойынша тәжірибелік ұсыныстар берді. Ақпараттық жүйенің артықшылығы – авторлар әзірлеген кәсіпорынның инновациялық әлеуетінің деңгейін интегралды бағалау әдісін қолдану және алынған деректерді өзектендіру мүмкіндігі. Кәсіпорындардың инновациялық әлеуетінің мониторингін ақпараттық қамтамасыз ету тетігі Инновациялық даму паспортының деректері негізінде қалыптастырылған. Паспорттың құрылымы, оның мазмұны кәсіпорынның стратегиялық жоспарлау жүйесіндегі инновациялық әлеует мониторингінің ақпараттық базасын қалыптастыру мақсатында әзірленді.

Мақаланың мақсаты – Қазақстан экономикасының өсуіне инновациялық даму мен ғылыми-зерттеу қызметінің әсері туралы мәселені қарастыру. Жаһандану кезеңінде әлемде елдер арасындағы бәсекелестік ғылым, өндіріс және технология саласында көбірек байқалды. Бұл тұрғыда ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ), ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен ұлттық экономиканың технологиялық инфрақұрылымын тиімді пайдалану маңызды болып табылады. Дамыған елдер экономиканың өсуіне оң ықпал ететін, инновациялық, ғылыми-зерттеуге мол көлемде қаржы бөліп, өнімнің сапасы мен стандарттарын арттырады және өнімнің өзіндік құнын төмендетеді. Соңғы жылдары ҒЗТКЖ мен экономикалық өсудің арақатынасы өзекті мәселе. Жаңа өнім, үрдіс, білім нәтижесі болатын ғылыми-зерттеу жұмыстары техникалық дамудың қайнар көзі. Бұл мақалада еліміздің экономикасының өсуіне оң ықпал ететін инновация мен ҒЗТКЖ-нің даму деңгейі бағаланып, әлемдегі басқа дамушы елдердің көрсеткіштерімен салыстырылып, саладағы жетістіктерге жету үшін ұсыныстар қарастырылды. Инновациялық кәсiпорындардың өнiмдерiне, еліміздің ЖІӨ-нің артуына қол жеткізуді мақсат етіп қою үшін, міндетті түрде ғылымға негізделген экономикаға бет-бұрыс жасау қажет. Мемлекеттiк тапсырыс беру арқылы олардың нарығын мақсатты түрде қалыптастыру үшін ынталандыру саясатын жүргізілуі қажет. Қазақстанның экономикасы басқа озық елдердің экономикамен бәсекеге қабілетті болуы үшін, инновациялық кәсiпорындарды, оның iшiнде кәсiпкерлiк инновациялық орталықтарды, технологиялық парктердi, технологиялық қолдау орталықтарын дамытуға құқықтық, қаржылық, маркетингтiк, экономикалық және басқа қызметтер көрсету арқылы іске асыруға мүмкіндіктер мол.

Мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасының еңбек, қоғамдық өмірінің барлық салаларында ерлер мен әйелдердің мүдделерін неғұрлым толық іске асыру үшін қажетті әлеуметтік жағдайлар жасау мәселелерін қарастыру. Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатын жүзеге асырудың тиімділігін қамтамасыз ететін, қоғам өмірінің білім беру, денсаулық сақтау, тұрғын үй, аграрлық-өнеркәсіптік кешен және басқа да салаларында ерлер мен әйелдердің мүдделерін ескеретін гендерлік саясат мәселелері қарастырылған. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік отбасы саясаты отбасының репродуктивті, экономикалық және тәрбие функцияларын толыққанды іске асыруына ықпал ететін қолайлы әлеуметтік-экономикалық жағдайларды қамтамасыз етуге, сондай-ақ отбасының адамгершілік негіздерін нығайтуға және оның қоғамдағы беделін арттыруға бағытталған. Қазіргі уақытта әлемде гендерлік проблемаларға, яғни ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерінің принципіне көп көңіл бөлінеді. Бүгін біздің өміріміздің барлық салаларын қамтыған өзгерістер мемлекет пен қоғам құрылысындағы әйелдердің рөлін жаңаша қарауды талап етеді. Гендерлік теңдікке қол жеткізу қолданыстағы отбасы саясатының тиімділігін қамтамасыз етеді, өйткені әйелдер мен ерлердің отбасы институтының дамуына рөлі мен үлесін күшейтуге мүмкіндік береді. Әйел мәселесін шешу және қоғамды демократияландыру – өзара байланысты екі процесс. Олардың мәні ерлер мен әйелдер үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуден өмірдің барлық салаларында әйелдердің мүдделерін көрсету мен оларды жүзеге асырудың жаңа нысандарының пайда болуы үшін алғышарттар жасалуы мүмкін. Авторлар Қазақстан үшін отбасы саясатын қалыптастыру тұсында жеке тәсілдерді қолдану маңызды, себебі адам капиталы сапасына әсерін тигізетін көптеген әлеуметтік институттардың арасында отбасы институты елеулі рөл атқаратынын атап өтті.

Зерттеудің мақсаты - Қазақстандағы жастардың еңбек көші-қоны мәселелеріне талдау жасау. Мақалада жастардың басқа елдерге еңбек көші-қонының негізгі себептері анықталды, жастар еңбек нарығын жетілдіруде жастар еңбек көші-қоны мәселесі мемлекет назарынан тыс қалмауы керектігі негізделді. Зерттеудің ақпараттық көзі Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының мәліметтері талдау барысында негізге алынды. Зерттеуде қойылған міндеттерді шешу үшін жүйелік және логикалық тәсілдер, талдау, дедукция, индукция әдістері қазақстандық еңбек нарығындағы жастар көші-қоны жағдайы туралы жалпы түсінікті қалыптастыру үшін қолданылды. Көші-қон категориясын, оның экономикалық мазмұнын қарастыру еңбек көші-қонының мәнін сипаттауға мүмкіндік береді. Зерттеудің ғылыми-практикалық маңыздылығы зерттеу барысында алынған тұжырымдар жастар еңбек көші-қоны мәселесіне және оны шешуге қолданылады және еңбек нарығы экономикасының дамуына өз үлесін қосады. Қазақстандағы жастардың еңбек көші-қоны мәселелеріне талдау жасалды, жастардың басқа елдерге еңбек көші-қонының негізгі себептері анықталды, жастар еңбек нарығын жетілдіруде жастар еңбек көші-қоны мәселесін мемлекет тұрғысынан шешу керектігі ұсынылды.

Мақаланың мақсаты еліміздегі шағын және орта бизнестің дамуы және оны мемлекет тарапынан қолдауы бойынша бүгінгі таңда өзекті болып табылатын тақырыптарын ашу. Аталған мақалада, шағын және орта бизнес салаларына байланысты талдау жұмыстары жүргізіліп, әдістемелік нұсқаулықтардың бірнеше түрі берілді. Бірнеше авторлардың әлеуметтік бизнеске қатысты айтылған анықтамалары мен тұжырымдамалары ұсынып, шетелдік тәжірибеде қолданылатын бизнес түрлері де көрсетілді. Зерттеудің мақсаты тақырыпқа сәйкес шағын және орта бизнестің дамуына және оның тиімді қызмет етуіне байланысты ғалымдардың зерттеулері мен авторлық ұсыныстарын айту және жүргізілген талдау мен зерттеу нәтижелерін ұсыну. Көбінесе, аймақтық өңірлерде бизнестің дамуы ақсаңдап жатады. Оны дамытуға мемлекет тарапынан және жергілікті билік тарапынан ақпараттандыру мәселелерін шешу қажет болып жатады. Сол себепті, берілген әдістемелік нұсқаулық және бірнеше ұсынылған шешімдер, назарға алынады деген ойдамыз. Қазақстанда ақпараттандыру базасын дамытып, шағын және орта бизнеске қатысты болатын әртүрлі бағдарламалар мен заңнанамаларға деген қолжетімділік арта түседі деген ойдамыз. Қазақстандағы шағын және орта бизнестің дамуына мемлекет тарапынан берілетін көмек, қолдауларды да зерттей отырып, бірнеше талдау нәтижелері ұсынылды. Шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдаудың тиімділігін бағалау бөлінген қаражаттың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері бойынша жүргізіледі. Әлеуметтік тиімділік көрсеткішінің артуы Қазақстандағы мемлекеттік қолдау бағдарламаларына деген шағын және орта бизнестің қызығушылығы мен тартылуын көрсетеді.

Мақаланың мақсаты – бір елдің және атап айтқанда, Қазақстанның шеңберінде ауыл шаруашылығы өнімдерінің өсімінің экономикалық тетіктерін зерттеу. Қазақстандағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің өсімін және елді азық-түлік тауарларымен қамтамасыз ету күрделі әрі өзекті мәселе болып отыр, оған өндірісті, ұлттық ауыл шаруашылық нарықтарындағы конъюктурасының сұрақтары, төлем және бәсекеге қабілеттілігі, ауыл шаруашылық өнімдерінің жылдық көлемі, жылдық түсім көлемін арттыру, азық-түлік тауарларын тұтынушыларға дейін жетуім қамтамасыз ету, ауыл шаруашылық саласын реттеудегі заңдар және т.б. Ауыл шаруашылығының әлуетін елдің азық-түлік қауіпсіздендірілу деңгейімен байланыстырылады. Агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік реттеу азық-түлік қауіпсіздігін, ауыл шаруашылық өнімдерінің нарыққа шығу тұрақтылығын қамтамасыз етуге, кәсіпкерлерге тиімді жағдай жасауға, отандық өнімдерді бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, сонымен қоса, өсімдік шаруашылығын, мал шаруашылығының, балық шаруашылығын, агроөнеркәсіп кешен өнімін қайта өңдеуді және тағам өнеркәсібін дамыту үшін қолайлы жағдай жасау арқылы аймақтардағы тұрғындардың тұрмыс деңгейін жоғарылатуға, ветеринариялық-санитариялық және фитосанитариялық қауіпсіздікті, техникалық жабдықтау мен басқада қосалқы қызмет салаларын қамтамасыз етуге, аймақтық жерлердегі әлеуметтік және инфрақұрылымын дамытуға бағытталған. Мақала авторлары агроөнеркәсіп кешенінің маңызды бөлігі ауыл шаруашылығы болатынын атап өтті. Ауыл шаруашылығы – халықты азық-түлік өнімдерімен қамсыздандыруға бағытталған және шаруашылық саласына қажетті шикізатпен қамсыздандыру саласы болып табылады. Ол тек агроөнеркәсіп кешенінде ғана емес барлық елдің ұлттық шаруашылығында маңызды орынға ие. Ауыл шаруашылығы – материалдық өндіріс саласының ең маңызды бөлігі. Ауыл шаруашылығы елді азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізаттын кейбір түрлерімен қамтамасыз етеді.

Мақаланың негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының аграрлық секторы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі мен өндіріс тиімділігінің теориялық ерекшеліктерін сипаттау болып табылады. Зерттеу барысында абстрактілі-логикалық, монографиялық, экономикалық және статистикалық әдістер, салыстыру және талдау, синтез және жалпылау тәсілдері қолданылды. Ғылыми мақалада негізгі көрсеткіштері саланың дамуы: ішкі өндіріс және тұтыну; сыртқы сауда және мөлшері Қазақстан Республикасының нарықтық дамуын сипаттайды. Мақаланың негізгі тұжырымдары Қазақстан Республикасында жеміс-жидек және көкөніс өнеркәсібінің бәсекелестік қабілеті ұстанымдарын анықтайтын факторларды анықтау болып табылады, өйткені агроөнеркәсіп кешені ғылыми негізделген тетіктерге негізделіп, АӨК кәсіпорындарын дамытуға бағытталатын жетілдіруді қажет. Қазақстанда жеміс-жидек пен көкөністі өнеркәсіптік өңдеумен айналысқан тиімді, бұл климаттың қолайлы болуына, еңбек ресурстарына қол жетімділікке, халықтың сұранысының артуына және экспорттық әлеуеттің артуына байланысты. Жалпы, республика картопқа, жаңа піскен көкөністер мен бақша дақылдарына деген қажеттілікті қанағаттандырады. Алайда, жоғары бағалар, тауарлардың тар ауқымы, орауыш пен қаптаманың қымбаттығымен байланысты тиісті презентацияның болмауы, көлік шығындарының жоғарылығы және ішкі және сыртқы нарықтарда тұтынушылардың отандық жемістер мен көкөністерге деген сұранысының төмендеуі бәсекеге қабілеттіліктің жоқтығы.

Қазақстан экономикасының айтарлықтай эмиссиялық әлеуеті бар. Зерттеудің мақсаты – Қазақстандық компаниялардың эмиссиялық белсенділігінің дамуына тежеуші әсер ету мәселелерді ашу. Олардың ішінде: ұлттық экономиканы қаржыландырудағы банктік кредиттеудің рөлі; экономикалық дамуды мемлекеттік ынталандырмау; эмитенттер үшін әкімшілік және салықтық преференциялардың тиімділігінің әлсіздігі. Қазақстандық компаниялардың нарықтық қорландыру кезінде олардың компаниялар капиталының құнын әділ бағалау бойынша күмәні маңызды фактор ретінде белгіленді. Зерттеулер жүргізудің нәтижесі, соңғы бес жылда банктердің шағын және орта бизнесті несиелеуге қатысудың төмендеуінің тұрақты тенденциясы байқалатындығын атап өтті. Акция эмиссиясына жаңадан тіркеулердің төмен болуы,бизнес субьектілерінің қаржыландыруға деген қажеттіліктерін қанағаттандыруды тудыруда. Қазақстан Республикасында Мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруды қаржыландыру көздерін талдау қорытындылары қор нарығының құралдары есебінен қосымша қаржыландыру көлемін көрсетті. Осы мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде бөлінген қаражатты пайдалану әдістері мен тәсілдері іс жүзінде бизнесті және жергілікті өзін-өзі басқаруды қазақстандық қатысушылары қолданыстағы шығындар әлеуетін пайдалануға итермелейді. Қазақстанда қор нарығының отандық қатысушылары үшін қолданылатын әкімшілік және салықтық преференциялар негізінен не инвесторларға, не әлеуетті эмитенттер үшін түсініксіз болып табылады. Зерттеу нәтижесі аясында жоғарыда анықталған және аталған факторлар, қаржыландырудың жоспарланған деңгейлеріне қол жеткізу және компанияның капиталдық құнын әділ бағалау – қазақстандық қор нарығы қатысушыларының эмиссиялық белсенділігінің төмендеуінің негізгі себептері болып табылатынын көрсетті.

Мақаланың мақсаты – қазіргі жағдайдағы Қазақстан Республикасының аймақтарындағы мемлекеттік аудит жүйесіндегі тексеру комиссиясының қызметін талдау. Бюджеттік қаражаттарды тиімді басқару және қаржылық және атқарушылық тәртіпті нығайту мәселелері, сондай-ақ сыртқы мемлекеттік бақылау органдарының бірлескен немесе қатар бақылау шараларын жүргізудің маңыздылығы мен қажеттілігі зерттелді. Автор бюджет қаражатын пайдалану тиімділігі мен бақылау шараларын зерттеді. Тексеру комиссиясының қызметін тиімді ұйымдастыру ұзақ мерзімді мақсаттар мен стратегиялық бағыттардың дұрыс анықталуына байланысты. Ұзақ мерзімді жоспарлауды енгізу тексеру комиссиясының миссиясын мемлекетке максималды пайда келтіріп, көпшілікке жариялылықпен жүзеге асыруға деген ұмтылысымен байланысты. Ұзақ мерзімді жоспарлау Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» Заңына, сондай-ақ жаңа бюджеттік саясат тұжырымдамаларына сәйкес мемлекеттік аудит пен қаржылық бақылаудың одан әрі дамуын қамтамасыз етуге бағытталған. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік аудит. Аймақтық мүдделерді қорғау үшін жергілікті бюджет қаражатын тиімді басқару және қаржылық және атқарушылық тәртіпті нығайту қажет. Бюджеттік салада қабылданған шешімдер үшін мемлекеттік аппараттың қоғам алдындағы жауапкершілігінің жоғарылауы мемлекеттік қаржылық бақылауды мемлекеттік аудит институтына айналдыруға алып келеді, бұл қазіргі экономикалық тетіктерді бағалауға және жедел ұсыныстарды жедел әзірлеуге мүмкіндік береді.

Мақаланың мақсаты – «ҚТЖ» ҰК» АҚ-ның негізгі қаржылық көрсеткіштерін қарастыру. Компанияның белсенді және пассивті балансының құрылымы мен динамикасына талдау жасалды. Ұлттық компанияның қызметін реттейтін ресми құжаттар негізінде зерттеу жүргізілді. Статистикалық деректер мен есептілік құжаттарға талдау жасай отырып, «ҚТЖ» ҰК» АҚ-ның негізгі көрсеткіштеріне жоспарлау әдісін қолдана отырып, қаржылық жоспарлау әдісі арқылы зерттеулер жүргізілді. Көрсеткіштердің жоспарлы және нақты мәндерін талдау компанияда қаржылық жоспарлау мен бюджеттеу жүйесін жетілдіру қажет екенін атап өтті. Мақала соңында қорытындылар жасалды және де компания қызметінің тұрақты дамуы бойынша негізгі мәселелер атап өтілді. «ҚТЖ» ҰК» АҚ – қалыптасу және даму тарихы кеңестік кезеңнен басталған көліклогистикалық холдинг. Қайта құрудың және қайта ұйымдастырудың нәтижесінде холдинг қазіргі уақытта теңіз және теміржол тасымалдарын жүзеге асырады, көлік-логистикалық орталықтардың қызметтерін көрсетеді; әуежай, теңіз, автомобиль және теміржол инфрақұрылымы қызметтерін ұсынады. «ҚТЖ» ҰК» АҚ функцияларына магистральдық теміржол желісінің операторы ретінде қызмет ету, жүктер мен жолаушыларды тасымалдау кіреді. Мақала авторлары қызметтердің негізгі түрлері бойынша көрсеткіштердің тұрақсыз динамикасы компанияның кірісіне тікелей әсер ететінін атап өтті. Бұрынғыдай негізгі табыс жүк тасымалынан, ең алдымен транзиттік тасымалдан алынады.

Соңғы жылдары салық салу объектілерін анықтау және тексеру кәсіпкерлердің «коммерциялық құпиясы» деген олқылықпен байланысты. Осындай қатал жағдайларда ревизорлар мен салық төлеушілер салық салу объектілерінің бөлек салық есебін жүргізу тәсілдерін игеруі керек. Әрине, салық төлеушілер таңдау жасауға мәжбүр: пропорционалды әдістің осы немесе басқа нұсқасынан салық салу жүйесінің қай жағы басымырақ? Мақаланың мақсаты – бөлек салық есебі жағдайында салық салу объектілерін анықтаудың пропорционалды әдісін қолдану мысалдарын ұсыну. Алғашқы екі нұсқаның деректері ЖШС үшін үй-жайды жалдаудың тиімсіз екенін көрсетеді. Жалдау шарттарының шарттары қайта қаралып, үйді жалдау құны төмендеуі керек. Үшінші нұсқадағы есептеулер орташа сандық үлестің қаржылық және салықтық көрсеткіштерге айтарлықтай және маңызды әсерін көрсетеді. Есептеудің үшінші нұсқасын қолданған кезде, компания тұрақты қаржылық және салық нәтижелерімен КТС төлейді. Әрине, компания есеп саясатында пропорционалды әдісті соңғы нұсқаға сәйкес шоғырландыруды жөн көреді. Бұл есептеу нұсқасы қызмет түрлері тұрғысынан жалпы шығыстардың мөлшерін анықтауға ғана емес, сонымен бірге салық салынатын кірістер, бөлінбеген кірістер мен қызмет түрлері бойынша КТС туралы ақпараттарды таратуға және нақтылауға көмектеседі. Компания жұмысының негізгі көрсеткіштері туралы толық ақпарат қаржылық және салық есептілігі нысандарының нақты мазмұнына ықпал етеді.

Зерттеу Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Ғылым комитетінің бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру шеңберінде жүргізілді («Қазақстан экономикасы мен қоғамының теңгерімді аумақтық даму тұжырымдамасы мен механизмдерін әзірлеу»). Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасында экологиялық туризмді дамытудың елдің ауыл шаруашылығының салалық құрылымын әртараптандыру факторы ретіндегі рөлі мен маңызын анықтау. Зерттеуде құрылымдық-функционалдық тәсіл, ғылыми басылымдарға,соның ішінде Scopus және Web of Science мәліметтер базасынан шетелдік авторларға шолу қолданылады; осы мәселе бойынша Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бағдарламалар мен Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері, статистикалық мәліметтер. Мақалада экономиканы әртараптандырудың теориялық негіздері мен оның артықшылықтары жан-жақты талданған. Ауылдық жерлердің әлеуметтікэкономикалық дамуының факторы ретінде экологиялық туризмді дамытудың теориялық және әдістемелік аспектілері зерттелді. 2019–2025 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының туристік индустриясын дамытудың мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде шалғайдағы ауылдық жерлерде 75 мың жұмыс орнын құруды қамтитын туризмді экономиканың жоғары рентабельді секторына айналдыру құралдары ұсынылды. Мақала авторлары ауылдық аумақтарды дамытудың басымдығы мәселелерін, экономиканы әртараптандыру болуы керек тұрмыс жағдайлары мен экономикалық өсуді қалыпқа келтіру жолдарын іздеу қажеттілігін қарастырады. Экотуризмді дамытуға қажетті елдің аймақтарын қамтамасыз ететін туристік-рекреациялық ресурстарды анықтады және негіздеді.

Мақалада келтірілген зерттеудің мақсаты – мұражайлардың инновациялық тәжірибеде қолданылу бағыттары мен механизмдерін зерттеу. Мәдени орталық ретіндегі заманауи мұражайлар көбінесе тұлғаға бағытталып, әлеуметтік тапсырыс пен өмір салтына әсер ету арқылы азаматтардың бос уақытын өткізу қызметін атқарады. Бұл тұрғыда мұражайлардың тәжірибесін зерттеу жергілікті деңгейде – мұражайдың коммуникативтік моделінің жарқын үлгісі болатын Флоренция қаласының (Тоскана орталығы) мұражайларын негізге алған. Мұражайдың бұл үлгісі бүгінде әлемдегі және Қазақстандағы мұражайларға ортақ келушілерді тарту (және сақтау) проблемасының аясында ерекше сұранысқа ие. Әлемнің ең үздік мұражайларының байланыс қызметіндегі құнды тәжірибе мен инновациялық тәсілдерді зерттеу Қазақстан мұражайларының дамуына серпін бере алады. COVID–19 пандемиясымен жағдай келушілер мен мұражайлар арасындағы қарым-қатынасқа өзіндік түзетулер енгізді. Флоренция және Қазақстан мұражайлары бұл жағдайға қызықты жобалармен қатысты. Италияның мұражайларында ақпараттық жүйелерді енгізу мен оларды дамыту аталған мұражайлардың жұмысын едәуір оңтайландыруға мүмкіндік берді және бұл өз кезегінде оларға өз қызметтері мен коллекцияларын ұсынуды сапалы түрде жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік берді деген қорытындылар жасалуда. Әлемдік мұражай қауымдастығы үшін Италия мұрасына қол жеткізуге кең мүмкіндіктер пайда болды. 2017 ж. Болонья қаласында жазылған Ирен ди Пиетроның магистрлік диссертациясы бұл зерттеуде зор рөл атқарды. Флоренция мұражайларымен тікелей танысу барысындағы Е.И. Кубашеваның жеке байқаулары маңызды дереккөз болды. Зерттеу әңгімелеу және тарихи-генетикалық әдістерді қолдану арқылы жүргізілді.

Мақаланың мақсаты – халықаралық инвесторлар үшін капиталды инвестициялау арқылы пайда табудың кеңейтілген мүмкіндіктерін іздейтін Қазақстанның капитал нарығын зерттеу. Қазақстанның резидент-компаниялары портфолиосын талдау дамыған елдердің стандарттарына жоғары жақындығын көрсетеді. Осыған қарамастан, елге қаржы салудың әртүрлі салаларының тартымдылығын, мемлекеттік саясаттың ашықтығы мен болжамдылығын арттыруды қамтамасыз етуге бағытталған күрделі реформалар қажет. Әлемдік нарықтағы ахуал айтарлықтай өзгеріске ұшырайды, соның ішінде пандемияның салдары, сондай-ақ өткен дағдарыстар. Институционалдық санатқа кіретін Қазақстанның инвесторлар нарығында сұранысқа айқын монополия байқалады: бір ғана негізгі ойыншы бар, ұсыныстар аз әртараптандырылған, IPO және SPO өте сирек өткізіледі. Дағдарыс жағдайында қаржы құралдарының жиынтығы қабылданған инвестициялық бағыттар мен ережелерге сәйкес өзгереді. Бірқатар дағдарыстар бойындағы дәстүрлі төмен тәуекелді активтер орташа кірістілік деңгейімен қалдық инвестициялық тартымдылықтың болуын дәлелдеді. Жаһандық нарықтағы ахуал пандемияның, сондай-ақ өткен дағдарыстардың салдарынан да елеулі өзгерістерге ұшырауда. Жалпы, Қазақстандағы қор нарығы қарыздық қаржыландыруды да, үлестік қаржыландыруды да тарту үшін қолданылуы керек. Инвестициялық бөлшек сауданың белсенді өсуіне халықтың инвестициялық және қаржылық сауаттылығының төмендігі, ауқымды IPO-ның болмауы кедергі келтіреді.

Қазіргі жағдайда құзіреттіліктер кез-келген мамандықтағы адам қызметінің сәттілігі мен тиімділігінің әмбебап өлшеуішіне айналады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі болашағы зор, қызметшілерді әрдайым оқытқан жөн. Бүгінгі таңда біздің елімізде де мемлекеттік қызметшілерді «жаңа тұрпатта» оқыту маңызды міндет болып табылады. Жаһандық ақпараттық әлем, цифрлық трансформация олардан мемлекеттік қызметтің жаңа ерекшелігін түсінуді және өз дағдылары мен құзыреттерін жетілдіруді талап етеді. Сондықтан мемлекеттік қызметшілердің кәсіби дамуындағы құзыреттілік тәсіл өзекті бола түсуде. Ол мемлекеттік қызметшілерді кәсіби мансаптық өсуді одан әрі ілгерілетуге ынталандырады, сондай-ақ іс жүзінде барлық елдерде мемлекеттік қызмет кадрларын басқаруды ақпараттық қолдауды қалыптастырудың негізі болып табылады. Құзыреттілік тәсіл соңғы уақытта персоналды басқару бойынша барлық қызметтің бастапқы нүктесі ретінде жарияланды. Оның көмегімен кадрларды іріктеуді жүзеге асыруға, олардың жұмысының сапасын бағалауға, мансап пен оқыту жүйесін құруға болады. Бұл мақалада авторлар құзыреттілік тәсіл, мемлекеттік қызметшілердің кәсіби дамуы туралы түсінік береді. Аталған зерттеудің мақсаты мемлекеттік қызметшілердің шет елдерде кәсіби дамуын ұйымдастыру ерекшеліктерін зерделеу, Қазақстанда мемлекеттік қызметшілердің кәсіби даярлығы жүйесін реформалау жолдарын одан әрі әзірлеу үшін ұсынылған модельдердің құзыреттер құрамын салыстыру болып табылады. Әр түрлі елдердің мемлекеттік қызметшілерінің құзыреттілік модельдерінің негізгі компоненттеріне талдау ұсынылған. Мемлекеттік қызметшілердің кәсіби құзыреттерін дамыту стратегиялық сипатқа ие болуға, перспективаға есептелуге тиіс. Зерттеу әдістемесі технологиялық тәсілді, тарихи талдауды, модельдеу және жіктеу әдістерін, ғылыми жалпылау әдісін қолдануға негізделген.

Осы өсіп жатқан әлемде біз билеттерге кезекке тұруымыз керек. Билеттер әр түрлі болуы мүмкін: кино билеттері, автобус билеттері, пойыз билеттері және т.б. Технология тез дамып келеді, сондықтан оларды өзгерту керек. Жолаушы тағайындалған жерді күтіп тұрған кезде автобусқа отырады және түседі. Қоғамдық көліктің үлкен көлемдегі автобус қызметтері әдетте транзиттік автобустардың жұмыс кестесі бойымен жұмыс кестесі бойынша біріктірілген аялдамаларда эфирлік кестеге сәйкес қамтамасыз етті. Осылайша, адамдар аялдамада автобусты күтіп алады, өйткені олар автобус кестесінен бейхабар, бұл уақытты ысырап етеді. Басқа мәселе – жол ақысы туралы ақпарат беретін кондукторлардың жетіспеушілігімен байланысты. Сондай-ақ, елді мекендер логистикасында басқа да проблемалық аспектілер бар. Осының бәрін жеңу үшін жолаушылардың күту уақытын қысқарта алатын зиянды жүйені ауыстыратын қосымша бағдарламаны әзірлеу ұсынылады. Қазіргі билеттерді сату жүйесіндегі ең үлкен мәселе – кезек. Осы жұмыстың мақсаты – әлеуметтік көлік қызметін оңтайландыруға қабілетті «интернет заттар» феноменінің кешенді пайымын қалыптастыру. Мақсатты іске асыру үшін мынадай міндеттер қойылған: «интернет заттар» феноменін зерттеу; елді мекендердің логистикалық жүйелерінің өзекті проблемаларын анықтау; көліктік әлеуметтік кешеннің қызметін оңтайландыруға қабілетті бастамаларды әзірлеу. Жұмыста қолданылатын әдістер: аналитикалық; кешенді; обсервациялық.

Зерттеудің өзектілігі қазақстандық ЖОО түлектерінің академиялық ұтқырлықтың олардың жұмысқа орналасуындағы бәсекеге қабілеттілігін арттырудағы рөлін түсіну қажеттілігімен анықталады. Мақаланың мақсаты – сыртқы академиялық ұтқырлық бағдарламасынан өткен университет түлектерінің жұмыспен қамтылуын талдау. Қазақстандық жоғары оқу орындары түлектерінің оларды одан әрі жұмысқа орналастыру процесінде академиялық ұтқырлықтың рөлін зерттеу Министрліктің Болон процесі және академиялық ұтқырлық орталығы негізінде жүргізілген кейбір зерттеу нәтижелерін талдау негізінде жүргізілді. 2012–2013 жылдардағы ҚР БҒМ Болон процесі және академиялық ұтқырлық орталығы (БПжАҰ), сондай-ақ бірқатар қазақстандық жоғары оқу орындарындағы студенттер арасында Оңтүстік Қазақстан университетінің базасында авторлар 2020 ж. жүргізген сауалнама нәтижелері. Университет түлектерінің академиялық ұтқырлығы тиімділігінің артуына әсер ететін әр түрлі факторлар мен шараларды талдау жүргізілді. Сауалнама нәтижесінде шетелдік жоғары оқу орындарында академиялық ұтқырлық бағдарламасы бойынша білім алған университет түлектерінің көпшілігі тез жұмыс таба алатындығы анықталды. Білім беруді қаржыландырудың жетіспеушілігі студенттердің академиялық ұтқырлық бағдарламасы бойынша тағылымдамадан өту үшін әрдайым күшті серіктес университетті таңдауына ықпал ете бермейді деген қорытындыға келді. Зерттеу нәтижесінде авторлар жоғары оқу орындарына жұмыс берушілермен өзара тиімді серіктестік негізінде жұмысқа орналасуға жәрдемдесу жөніндегі жұмысты күшейту, сондай-ақ студенттердің шетелде алған құзыреттерінің Қазақстанның еңбек нарығының талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету қажеттігі туралы ұсыныс айтты.

Мақалада университеттердегі интеграциялық процестерді басқарудың ұйымдастырушылық-экономикалық механизмінің тиімділігін бағалау әдістемесі талқыланады. Жоғары білім беруді дамытудың қазіргі заманғы жағдайында әлемдік ғылымның назары осы саладағы интеграция процестеріне көбірек аударылуда. Бұл процестердің жоғары білім беру саласына қатты әсер еткені соншалық, «интеграция», «интернационализация», «жаһандану» сияқты терминдер жоғары білім саласында байқалатын әртүрлі процестерді ажырататын ұғымдарға қарағанда синонимге айналуда. Жоғары білімнің жаһандануы мен интернационалдануының дамуы жағдайында университеттің білім беру саласында ғана емес, сонымен қатар университеттің де сапалы және тиімді дамуына ықпал ететін трансформацияларды енгізу процестері, шаралары мен әдістері мен ғылым маңызды болып келеді. Осыған байланысты, бұл интеграциялық процестерді жүзеге асырудың тетігі, дәлірек айтсақ, жоғары білім берудің тиімділігін, білім сапасын арттыруға ықпал ететін басқарудың ұйымдастырушылық-экономикалық тетігі жақын және мұқият зерттеу объектісіне айналады. Интеграциялық процестердің дамуы жоғарғы оқу орындар үшін бәсекелестік ортаны қалыптастырады, бұл университеттегі ұйымдастырушылық және экономикалық басқару механизмін бизнес-процесс ретінде қарастыруға мүмкіндік береді, алайда тек білім беру ретінде тек университетке ғана тән тиісті ерекшеліктерді ескере отырады.

Мақаланың мақсаты – COVID–19 пандемиясы жағдайында жоғары білім беру жүйесінің қашықтықтан оқытуға көшу процесін қарастыру. Қашықтықтан оқытуға бірыңғай көшуге қарамастан, жоғары оқу орындары оны ұйымдастырудың стратегиясымен ерекшеленеді. Еліміздің жоғары оқу орындарына және олардың оқытушылар мен студенттерді онлайн-оқытуға көшіру бойынша қабылдаған шараларға талдау жүргізілді. Талдау барысында қашықтықтан оқытудың жаңа форматына көшу кезінде жоғары оқу орындары тап болған бірқатар қиындықтар, соның ішінде инфрақұрылымның және материалдық-техникалық базаның жоқтығы, оқу материалдарын жаңа форматқа бейімдеудегі қиындықтар, кадрлардың біліктілігі мен қашықтан жұмыс жасау тәжірибесінің жоқтығы атап көрсетілді. Пандемия цифрлық білім беру ортасын дамытуға, профессорлық-оқытушылар құрамының біліктілігін арттыруға, сондай-ақ дағдарыс кезінде жұмысынан айырылған студенттер үшін университеттер жанынан жұмыс орындарын құруға қосымша бюджет қаражатын алу қажеттілігін көрсетті, бұл оларға оқу ақысын және тұру шығындарын төлеуге мүмкіндік берді. Осылайша, қашықтықтан оқытуға көшудің жоғарыда аталған барлық қиындықтарын ескере отырып, жоғары оқу орындарының толыққанды жұмыс істеуі және жұмыссыздықтың ықтимал өсуіне жол бермеу үшін шығындарды көбейту қажет. Мақалада, сонымен қатар білім беру саласындағы басқарушылық және қаржылық модельдерге тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігі туралы ұсыныстар қарастырылады.