Мақалада мемлекеттік саясаттың экономикалық және әлеуметтік құрамдас бөліктері арасындағы сәйкессіздіктерді анықтауға баса назар аудара отырып, қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының бюджет саясатының негізгі аспектілері қарастырылады. Автор елдің экономикалық тұрақтылығын, республикалық бюджеттің кірістері мен шығыстарының құрылымын, сондай-ақ Қазақстан экономикасының Ұлттық қордан түсетін мұнай-газ түсімдері мен трансферттеріне тәуелділігін талдайды. Жұмыста бюджеттік көрсеткіштер, облыстар мен қалалар бойынша бюджет тапшылығы, борыштық жүктеме деңгейі, Сыртқы қарыз алу көлемі, сондай-ақ ішкі нарықта мемлекеттік бағалы қағаздарды орналастыру тетігі салыстырылады. Ұлттық экономиканың тұрақсыздығы және экономикалық өсудің баяулауы жағдайында әлеуметтік міндеттемелердің озық өсу проблемаларына ерекше назар аударылды. Ұлттық бюджеттен өңірлерге трансферттердің өсуі және ішкі қарызға қызмет көрсету бюджет шығыстарының басым бағыттарына айналатыны атап өтілді. Автор сонымен қатар көптеген аймақтардың әлсіз кіріс базасын және олардың мемлекеттік қаржыландыруға тәуелділігін көрсете отырып, бюджетаралық қатынастардың ағымдағы моделінің тиімділігіне баға береді. Сондайақ, мақалада ТМД елдері мен бірқатар басқа елдердің бюджетаралық қатынастарының әртүрлі модельдері талданды. Мемлекеттік қарызды қайта құрылымдаудың, бюджет кірістерінің көздерін әртараптандырудың, шығыстардың тиімділігін арттырудың және шикізаттық емес секторлар арқылы экономикалық өсуді ынталандырудың ықтимал нұсқалары ұсынылды. Мақалада сонымен қатар бюджеттік саясаттың институционалдық және құрылымдық аспектілері, экономикалық және әлеуметтік саясат арасындағы диспропорциялар қарастырылады, бюджет қаражатын пайдалануды бақылауды күшейту қарастырылады. Зерттеу нәтижелері ғылыми қауымдастықты, мемлекеттік органдарды, талдаушылар мен сарапшыларды қызықтырады.

Білім беруге арналған мемлекеттік шығындар – елдің болашақ дамуына әсер ететін әлеуметтік инвестициялардың маңызды элементі. Білімге бөлінген қаржы экономиканың дамуына және әлеуметтік тұрақтылықты нығайтуға ықпал ететін азаматтық сананы, сыни ойлауды және негізгі кәсіби дағдыларды дамытып, сапалы адами капиталды қалыптастыруға қызмет етеді. Білімді және білікті адами капитал өнімділікке, инновацияға және экономикалық өзгерістерге бейімделуге ынталандырады, ал бұл экономикалық өсімге әсерін тигізеді. Сонымен бірге, білім беруге арналған мемлекеттік шығындарының жеткіліксіздігі экономикалық өсімге қажетті адами капиталды дамытуға айтарлықтай кедергі келтіреді. Зерттеудің мақсаты – 2008–2023 жылдар Қазақстанның аралығындағы білім беруге арналған мемлекеттік шығындарының экономикалық өсіміне әсерін бағалау. Зерттеуге, сонымен қатар, бақылау айнымалылары ретінде тікелей шетелдік инвестициялар мен жалпы жұмыссыздық деңгейі кіріктірілді. Корреляциялық талдау нәтижелері жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) мен білім беруге арналған шығындар арасындағы оң корреляцияны көрсетеді, яғни мемлекеттік білім беру шығындарының артуы адами капиталды дамыту арқылы ЖІӨ өсуіне ықпал етеді. Зерттеу нәтижесі білім беруге арналған мемлекеттік шығындардың адами капиталды дамыту, инновациялық және бәсекеге қабілетті экономиканы құру арқылы экономикалық өсімге айтарлықтай әсер ететін стратегиялық инвестициялар екенін көрсетеді. Мемлекеттік басқаруда ұзақ мерзімді экономикалық даму және жаһандық бәсекеге қабілеттілік үшін білім беруге бағытталған тұрақты инвестицияларға басымдылық берілуі керек.

Мақалада Қазақстандағы құрылыс саласындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың ерекшеліктері жан-жақты қарастырылады. Құрылыс қызметі өзіне тән өндірістік және қаржылық күрделілігімен сипатталады. Бұл салада ұзақмерзімді жобалардың болуы, күрделі келісімшарттық қатынастар, мердігерлік және қосалқы мердігерлік құрылымдардың өзара әрекеттестігі бухгалтерлік есеп жүйесіне ерекше талаптар қояды. Зерттеудің негізгі мақсаты – құрылыс ұйымдарының есеп саясатын халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына (ХҚЕС), соның ішінде IFRS 15-ке сәйкестік тұрғысынан талдау және табыстар мен шығындарды танудың ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу барысында теориялық талдау, салыстырмалы әдіс, нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу және практикалық мысалдарды талдау тәсілдері қолданылды. Авторлар құрылыс ұйымдарында қолданылатын есеп әдістерін, шығындарды калькуляциялау тәсілдерін, болашақ кезең шығындарын есепке алу механизмдерін және құрылыс объектілерінің өзіндік құнын анықтау тәртібін саралады. Сонымен қатар, өндірістік және құрылыс ұйымдары арасындағы есепке алу тәсілдеріндегі айырмашылықтарға салыстырмалы талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде тапсырыстық әдістің құрылыс саласына бейімділігі дәлелденіп, тәжірибеде жиі кездесетін есептік жағдайларға түсініктеме берілді. Жұмыстың ғылыми жаңалығы – құрылыс саласындағы есеп саясатының ХҚЕС талаптарымен үйлесімділігін бағалай отырып, нақты ұсыныстар беруімен ерекшеленеді. Алынған нәтижелер құрылыс ұйымдары үшін есепті ұйымдастыруды жетілдіруге бағытталған практикалық негіз болып табылады.

Бұл мақалада өндірістік жағдайларда бухгалтерлік есепте рефлективті әдістерді қолданудың ерекшеліктері жан-жақты зерттеледі. Қазіргі өндірістік орта қарқынды даму мен күрделі экономикалық өзгерістерге ұшырап отқан жағдайда, бухгалтерлік есептің дәлдігі мен сенімділігіне ерекше көңіл бөлінеді. Рефлективті әдістер бухгалтерлік есепті тек формалды есеп жүргізу құралы емес, сонымен қатар кәсіпорынның қаржылық ахуалын терең түсіну және талдау әдісі ретінде қарастырады. Мақалада рефлексияның негізгі принциптері мен оның есеп процесіндегі орны сипатталады, сондай-ақ өндірістік процестердегі нақты жағдайларға байланысты қолданудың ерекшеліктері анықталады. Зерттеу барысында цифрлық технологиялар мен автоматтандырудың бухгалтерлік есепке рефлективті әдістерді енгізуде маңызды рөл атқаратыны көрсетіледі. Бұл әдістерді қолдану арқылы қаржылық есептіліктің сапасы жақсарып, ақпараттың толықтығы мен өзектілігі артады. Сонымен қатар, өндірістік кәсіпорындардың ішкі бақылау жүйесін жетілдіру мен тәуекелдерді басқаруда рефлективті әдістердің тиімділігі атап өтіледі. Мақалада бухгалтерлердің кәсіби білімін арттыру және ұйымішілік коммуникацияны нығайту арқылы осы әдістердің қолданылуын оңтайландыру ұсынылады.Қорытындылай келе, өндірістік жағдайларда бухгалтерлік есепте рефлективті әдістерді қолдану кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз етуге, басқару шешімдерінің сапасын арттыруға және бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға септігін тигізетін маңызды құрал ретінде қарастырылады.

Мақалада Қазақстанда шағын және орта бизнесті қолдауға арналған мемлекеттік гранттарды басқарудағы шетелдік тәжірибені қолдану ерекшелігін қарастырды. Шағын және орта бизнесті қолдауға арналған мемлекеттік гранттарды басқарудағы шетелдік тәжірибені салыстырмалы әдіс арқылы себептерін зерттеп байланыстар орнатуға, еліміздегі жағдаймен салыстыра отырып талдау нәтижесі жүйелі проблемаларын анықтауға мүмкіндік берді. Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін әртүрлі көздерден алынған деректер, сондайақ ШОБ-ты мемлекеттік қолдаудың қолданыстағы бағдарламалары мен шараларын талдау нәтижелері пайдаланылды. Жұмыстың практикалық маңыздылығы авторлар шағын және орта бизнесті қолдауға арналған мемлекеттік гранттарды берудегі максималды нәтижеге жету үшін шет мемлекеттердің бизнес субъектілерге ұсынатын гранттық көмектеріне назар аударады. Сонымен қоса зерттеу барысында Қазақстандағы кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудағы «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ ресми сайтында жарияланған мәліметтер, сонымен қоса шағын және орта бизнесті қолдау бағдарламалары бойынша ақпараттардың нәтижелері бағаланды. Бұл ғылыми мақала академиялық салаға да әсер етеді. Еліміздегі шағын және орта бизнесті мемлекеттік гранттық қолдау туралы білімді тарату академиялық салаға өзіндік бір үлес қосады. Зерттеушілермен академиялық қоғамдастыққа және студенттер елдегі кәсіпкерлікті қолдаудағы негізгі мәселелері мен аспектілерін ауқымды түсінуге көмектеседі. Жұмыс нәтижелерінің практикалық мәні бизнеске берілетін гранттардың тиімділігін арттыру: мақалада талқыланған мәселелермен ұсыныстар және қорытындылар Қазақстандағы кәсіпкерлер өз бизнесіндегі кедергілерді шешуге және қолжетімді ресурстарды тиімдірек пайдалануға көмектеседі. Зерттеуде шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау жүйесіндегі гранттарды жетілдіруде шетелдік тәжірибені қолдану ерекшеліктері қарастырылады, бизнесті қолдау саласындағы мемлекеттік саясатқа құнды ұсыныстар береді.

Халықаралық санкцияларды қолдану қазіргі халықаралық қатынастардың ең күрделі және маңызды мәселелеріне жатады. Қауіпсіздік кеңесі енгізетін халықаралық санкцияларды жоспарлауды, қолдануды және жүзеге асыруды жетілдіру қажет екендігі кеңінен мойындалуда. Бұл санкциялық режимдерді жүзеге асыру процесінде туындайтын бірқатар күрделі мәселелерге байланысты, олардың болуы олардың тиімділігіне қатысты сындардың негізгі себебі болып табылады. Ең маңыздыларының қатарында санкциялардың ресми жарияланған объектісі болып табылмайтын («гуманитарлық аспект») елдің бейбіт тұрғындарына ілеспе зиян келтіру және санкция бағытталған мемлекетпен экономикалық байланыстардың үзілуі нәтижесінде үшінші мемлекеттерге санкциялық режим келтіретін материалдық залал бар. ұл проблемалардың маңыздылығы олардың Біріккен Ұлттар Ұйымының Мыңжылдық декларациясында «Біріккен Ұлттар Ұйымы енгізген санкциялардың жазықсыз топтарға жағымсыз салдарын барынша азайтуға, мұндай санкциялардың режимдерін үнемі қайта қарауды қамтамасыз етуге және үшінші елдер үшін қолайсыз салдарларды болдырмауға» ниет білдіргенінен көрінеді. Зерттеудің өзектілігі сонымен қатар, соңғы онжылдықта жекелеген мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың санкциялар қолдану себептерінің тізбесін үнемі кеңейту тенденциясының сақталуымен анықталады. Батыс пен Ресей Федерациясы арасындағы одан әрі санкциялық қарамақайшылықтың ықтималдығы сақталады. Сонымен қатар, бірде-бір мемлекет өзін осы процестің әсерінен қорғалған деп санай алмайды. Ресей Федерациясымен тығыз саяси, сауда, экономикалық байланысы бар Қазақстан Республикасы бір жағынан Еуропалық Одақ пен Америка Құрама Штаттарының, екінші жағынан Ресей Федерациясының санкциялық қарсыласуының әсерін қатты сезінді. Біздің ойымызша, санкциялардың Ресей Федерациясымен дәстүрлі түрде тығыз байланысы бар елдердің экономикасына әсер ету мәселелері маңызды мәселе болып табылады. Сыртқы саясат саласындағы сарапшылардың көпшілігінің пікірінше, Ресейге қарсы санкциялар Қазақстан Республикасын қоса алғанда, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының барлық елдерінің экономикасына теріс әсер етеді.

Экологиялық мәселелер мен климаттың өзгеруі әлемнің көптеген басқа аймақтарындағыдай ауыл шаруашылығына әсер етті және азық-түлік қауіпсіздігі мәселесінің маңыздылығын арттырды. Климаттың өзгеруі мен құрғақшылықтан туындаған аштық азық-түліктің жетіспеушілігін күшейтеді, ал кейбір дақылдар (күріш, бидай және басқалары) өндірісті қысқарту және осы өнімдердің бағасын көтеру арқылы экономикалық тұрақсыздық тудырады. Жаһандық жылынуға байланысты су ресурстарының азаюы егістік жерлерді суару мәселесіне әкелді. Климаттың өзгеруінен туындаған проблемалар қазіргі әлемдегі барлық елдер үшін өзекті мәселеге айналды. Азық-түлік жүйелеріне өндіріс, қол жетімділік (сатып алу, тарату және артықшылық) және азық-түлікті пайдалану, соның ішінде өндіріс, тарату және сауда аспектілері кіреді. Климаттың өзгеруі нарықтардағы өзгерістер, азық-түлік бағалары және жеткізу инфрақұрылымы арқылы азық-түлік жүйесіне әсер етуі мүмкін. Бұл мақалада Қазақстандағы ауыл шаруашылығы мен мал шаруашылығының жалпы мәселелері талқыланады. Мақалада өндірістік циклдің маусымдылығына, сондай-ақ түпкілікті нәтижелердің жаһандық климаттың өзгеруі жағдайында айтарлықтай өзгеретін табиғи-климаттық жағдайларға тәуелділігіне байланысты төмен нарықтық ұтқырлық анықталды. Елдің аграрлық секторын мемлекеттік қолдау бойынша ұсынымдар нақтыланды, климаттың жаһандық өзгеруі жағдайында Қазақстанның ауыл шаруашылығының өндірістік инфрақұрылымының өсіп келе жатқан рөлі көрсетілді.

Өмір сүру ұзақтығы халықтың денсаулығы мен өмір сапасының маңызды көрсеткіші болып табылады, ал жан басына шаққандағы ЖІӨ елдің экономикалық дамуын көрсетеді. Әлемдік тәжірибеде бұл көрсеткіштер арасында оң байланыс бар, дегенмен ЖІӨ-нің өмір сүру ұзақтығына әсері экономикалық, әлеуметтік және экологиялық факторларға байланысты өзгеріп отырады. Бұл зерттеудің мақсаты 2014–2024 жылдар аралығындағы Қазақстандағы жан басына шаққандағы ЖІӨ мен күтілетін өмір сүру ұзақтығы арасындағы байланысты талдау болып табылады. Жұмыста корреляциялық және регрессиялық талдау жүргізілді, бұл осы көрсеткіштер арасындағы байланыстың беріктігін сандық бағалауға мүмкіндік береді. Қазақстанның жалпы ішкі өнімі мен өмір сүру ұзақтығының динамикасы қарастырылып, олардың жаһандық және аймақтық тенденциялармен салыстырылуы келтіріліп, өмір сүру ұзақтығына әсер ететін негізгі факторлар анықталды. Зерттеудің теориялық маңыздылығы Қазақстандағы экономикалық және демографиялық факторлардың өзара байланысын зерттеуде жатыр, бұл макроэкономикалық жағдайлар мен әлеуметтік процестердің өзара байланысын теориялық тұрғыдан тереңдетуге мүмкіндік береді. Жұмыстың практикалық маңыздылығы өмір сүру ұзақтығын арттыруға бағытталған әлеуметтік-экономикалық саясатты жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу болып табылады. Зерттеу нәтижесінде ЖІӨ-нің өмір сүру ұзақтығына оң әсер ететіні көрсетілді, бірақ бұл байланыс жалғыз анықтаушы фактор емес. Өмір сүру ұзақтығының тұрақты өсуіне қол жеткізу үшін денсаулық сақтау, әлеуметтік инфрақұрылым, экологиялық жағдайды жақсарту және басқа да факторларды қамтитын кешенді тәсіл қажет.

Мақала тез және күнделікті сұраныс тауарлары (FMCG) индустриясындағы бизнес-процестерді басқарудың теориялық және практикалық аспекттерін зерттеуге арналған. Зерттеу барысында жаһандық трендтерді, аймақтық ерекшеліктерді және компаниялардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың тиімді тәсілдерін талдауға баса назар аударылады. Зерттеуде жүйелі әдеби шолу, салыстырмалы және сыни талдау, деректердің статистикалық талдауы, ақпаратты синтездеу және жүйелеу әдістері, сондай-ақ FMCG компанияларының жаһандық және аймақтық контексттегі жұмыс үлгілері мен тұжырымдамаларын бағалау үшін кейс-талдау әдісі қолданылады. Зерттеудің құндылығы: ұсынылған талдау практикалық көзқарас тұрғысынан бірегей болып табылады және тез тұтынылатын тауарлар өндірісі мен сату сегментіндегі трансұлттық корпорациялардың бәсекелік артықшылықтары туралы білім береді. FMCG нарығына қатысты ақпараттың қолжетімсіздігі мен жабықтығын, осы нарықтың өзгергіштігін, инновацияларға деген жоғары сұранысты және басқару стратегияларының бейімделу мәселелерін ескере отырып, бұл мақала FMCG нарығын зерттейтін студенттер, магистранттар және жалпы ғылыми қауымдастық үшін маңызды болып табылады және басқару теориясына үлес қосады. Зерттеу нәтижелері: зерттеу кең тұтыну тауарлары индустриясындағы компаниялардың тұрақты жетістігіне ықпал ететін негізгі аспектілерді анықтайды, соның ішінде тиімді жұмыс үлгілері, стратегиялық икемділік және жеткізу тізбегін жоспарлау. Авторлар нарық құрылымын, өнімді ілгерілету тәсілдерін, осы саладағы компаниялардың алдында тұрған сын-қатерлер мен талаптарды, басқару стратегияларын және тарату арналарының ерекшеліктерін сипаттайды.

Сүт өңдеу кәсіпорындарының өндірісін кеңейту және сүт фермаларын салу ҚР сүт және сүт өнімдері нарығында маңызды міндет болып табылады. Елге тек дайын сүт өнімдері ғана емес, сонымен қатар шикі сүт импортталады, өйткені олардың жеке қосалқы шаруашылықтары сүт көлемінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды, сондықтан сүт өндіруге және өңдеуге инвестиция салу маңызды. Зерттеудің мақсаты, ғылыми зерттеудің негізгі бағыттары мен идеялары ҚР сүт және сүт өнімдері нарығының өзекті зерттеулері негізінде сүт саласындағы проблемаларды анықтау және сүт өнімдерінің өндірістік базасын жетілдіру бағыттарын айқындау болып табылады. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы-сүт пен сүт өнімдерінің өндірістік базасын жетілдіру, отандық сүт өнімдерінің тиімді дамуы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру негізінде сүт саласындағы проблемаларды тереңірек түсіну. Практикалық маңыздылығы баптың негізгі ережелерін Мемлекеттік органдардың сүт өндірісінің тиімділігін арттыру мәселелерін шешуде және сүт өнімдерін өндіретін шаруашылық жүргізуші субъектілердің даму стратегияларын әзірлеуде қолдануға болатындығында.

Ғылыми әдебиеттерде әр түрлі салалардағы цифрлық маркетинг дағдыларындағы олқылықтар туралы үнемі айтылады, бірақ бұл олқылықтар нақты анықталмаған. Бұл зерттеудің мақсаты-ауыл шаруашылығы саласындағы цифрлық маркетинг дағдыларындағы олқылықтарды анықтау. Ауыл шаруашылығы саласының 16 сарапшысымен терең сұхбат жүргізілді. Осыдан кейін алынған деректердің дұрыстығын тексеру мақсатында фокус-топ жүргізілді. Біз ауыл шаруашылығы саласында цифрлық маркетинг дағдыларында төмендегідей олқылықтар бар екенін анықтадық: цифрлық құралдар мен платформаларды пайдаланудағы шектеулі білім мен тәжірибе, SEO принциптері мен мазмұнды оңтайландыру туралы түсініктің жеткіліксіздігі, маркетингтік науқан нәтижелерін бағалау үшін аналитикалық құралдарды тиімді пайдалана алмау, ауыл шаруашылығы өнеркәсібі сипаттамаларын шектеулі түсіну. Алынған нәтижелер негізінде ауыл шаруашылығы саласындағы цифрлық маркетинг саласында табысты жұмыс істеу үшін қажетті негізгі дағдылар мен құзыреттерді сипаттайтын цифрлық маркетолог моделі әзірленді. Зерттеу нәтижесінде зерттеу нәтижелері ауылшаруашылық саласында цифрлық маркетинг дағдыларын одан әрі оқыту және дамыту қажеттілігін көрсетеді деген қорытындыға келді. Анықталған олқылықтардың орнын толтыруға бағытталған білім беру бағдарламалары мен тренингтерді әзірлеу осы сектордағы маркетингтік стратегиялардың тиімділігін едәуір арттырып, жалпы саланың дамуына ықпал етуі мүмкін.

Мақалада Қазақстандағы заманауи интернет-маркетинг науқандарының тиімділігін жақсарту және бағалау үшін электрондық коммерцияның жаңа бағыттары мен тәсілдері келтірілген. Бүгінгі таңда интернеттің рөлі өте жоғары, сонымен қатар қазіргі заманғы компаниялардың қызметінде интернет-маркетинг технологияларын қолдану, олар негізінен ақпараттық технологияларын қолдануға және онымен байланысты мәселелерді анықтауға бағытталған. Интернет бұл тек қаржылық, ақпараттық, консультациялық қызметтерді ғана емес, сонымен қатар бизнестің инновациялық түрлерін, мысалы, электрондық коммерцияны құрудың құралы. Маркетингтік қызметтің бұл құрамдас элементтері заманауи технологияларды дамыту үшін интернеттехнологияларды қолдану кезінде сипатталды және бұл өз кезегінде цифрлық маркетингке бағытталған бизнес құрылымдар. Бүгінгі таңда тұтынушыларды тартудың, зерттеу жүргізудің танымал әдісіне айналуда, сонымен қатар компанияны нарыққа шығарудың тиімді әдісі болып табылады. Бұл бағыт жыл сайын танымал болып келеді және белсенді түрде енгізілуде, оны айтарлықтай артықшылықтармен және қолданылатын құралдардың кең спектрімен түсіндіруге болады. Сондықтан мақалада жалпы Қазақстандағы замануи интернет-маркетинг науқандарының тиімділігін бағалауға бағытталған. Өзгерістерге сәйкес интернет-маркетинг науқандарының тиімділігі дәл Қазақстанға қаншалықты оңынан немесе теріс әсер еткенін бағалаймыз. Зaмaнaуи aқпaрaттық технологиялaр соның ішінде интернет-маркетинг нaрық субъектілерінің өзaрa қaрым-қaтынaс орнaтуында тaптырмaс құрaл және бизнесті жүзеге aсырудa қолдaнылaтын тиімді құрaл болып саналады. Сондықтан заманауи интернет-маркетинг науқандарының пайдасын, артықшылықтары мен кемшіліктерін, қаншалықты Қазақстанда дамығандығын және Қазақстандық кәсіпорындарда қаншалықты жиі қолданылатындығы мақалада қарастырылған. Заманауи маркетинг науқандарының тиімділігін бағалау крийтерийлерін, оның ішінде ROI, CPM, CPC көрсеткіштерін, интернетмаркетингтің Қазақстанда өсу қарқыны бағаланады.

Мақалада телекоммуникациялық технологиялардың Қазақстан Республикасындағы экономикалық өнімділік пен инновациялық белсенділікке әсері жан-жақты қарастырылады. Цифрлық технологиялар мен ғаламданудың жылдам дамуы жағдайында телекоммуникациялық желілер мен қызметтер ел экономикасын жаңғырту, өндірістік процестердің тиімділігін арттыру және әртүрлі салалардағы инновациялық белсенділікті ынталандыруда маңызды рөл атқарады. Телекоммуникациялар елдің тұрақты өсуі мен дамуы үшін қажетті инфрақұрылымның ажырамас бөлігіне айналды, және олардың әсері барлық салаларда, соның ішінде өндіріс, сауда, білім беру және денсаулық сақтау салаларында сезіледі. Жұмыста Қазақстандағы телекоммуникациялық сектордың дамуының соңғы жылдардағы динамикасы мен ерекшеліктері бойынша кең ауқымды статистикалық мәліметтер келтірілген, бұл саладағы өзгерістерді айқын көрсетуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, цифрлық технологиялардың экономиканың негізгі салаларына, мысалы, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, энергетика және қызметтерге әсері туралы терең талдау жасалған, сондай-ақ осы технологиялардың инновациялық белсенділікке әсері бағаланған. Әсердің дәл бағасын алу үшін бірқатар эконометрикалық модельдер қолданылған, бұл телекоммуникациялық технологиялардың дамуы мен Қазақстан экономикасының әртүрлі салаларындағы экономикалық өнімділіктің өсуі арасындағы заңдылықтар мен байланыстарды анықтауға мүмкіндік берді.

Бұл зерттеу корпоративтік ақпараттық жүйелерге интеграцияланған эксперттік жүйелердің кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығына әсерін тереңірек талдауға арналған. Қазіргі заманғы бизнес-ортада эксперттік жүйелердің рөлі айтарлықтай өсіп келеді, өйткені олар кәсіпорындарға стратегиялық шешімдер қабылдауда, тәуекелдерді басқаруда және операциялық тиімділікті арттыруда құнды құрал ретінде қызмет етеді. Бұл мақалада нейрологиялық желілер, анық емес логика, ұжымдық интеллект және Байес желілері сияқты заманауи әдістердің қолданылуы қарастырылады, олардың әрқайсысының тиімділігі мен шектеулері салыстырмалы талдау арқылы бағаланады. Зерттеу барысында Python және R заманауи бағдарламалау тілдерінде жасалған машиналық оқыту құралдары қолданылды, соның ішінде scikit-learn мен TensorFlow кітапханалары ерекше нәтиже көрсетті. Сонымен қатар, салалық сарапшылардың пікірлері мен нақты кәсіпорын деректері негізінде жүйелердің тиімділігі нақты өлшемдермен бағаланды. Авторлар эксперттік жүйелерді енгізу тек ірі кәсіпорындар үшін ғана емес, орта және шағын бизнес үшін де қолжетімді екенін атап өтеді. Бұл зерттеу КАЖ пен ЭЖ синергиясын зерттеуге арналған аймақтық және халықаралық ғылыми жұмыстарға қосқан үлес ретінде қарастырылуы мүмкін. Зерттеу нәтижелері эксперттік жүйелердің кәсіпорындардың қаржылық көрсеткіштеріне айтарлықтай оң әсер ететінін көрсетеді, соның ішінде ағымдық өтімділіктің 20%-ға, таза пайданың 23%-ға өсуі, шығындардың 12%-ға азаюы және қарыздық жүктеменің 25%-ға төмендеуі байқалды. Сонымен қатар, мақалада Қазақстан контекстінде эксперттік жүйелерді енгізудің ерекшеліктері мен мүмкіндіктері талқыланады, цифрлық трансформация процесін жеделдетуге ықпал ететін практикалық ұсыныстар ұсынылады. Сондай-ақ, зерттеу цифрлық экожүйеде деректерге негізделген басқару мәдениетін қалыптастырудың маңыздылығын көрсетеді.

Заманауи цифрлық технологияларды логистикалық процестерге біріктіру әлемдік нарықтағы компаниялардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Логистикалық қызмет провайдерлері (PL провайдерлері) көлік бағыттарын оңтайландыру, логистикалық операцияларды басқару, қауіпсіздікті жақсарту және көлік жүйесінің жалпы тиімділігін арттыру үшін қолданылатын жасанды интеллект технологияларын белсенді түрде енгізуде. Жасанды интеллектті пайдалану ресурстарды басқару және шығындарды оңтайландыру саласында айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін логистиканың кең перспективаларын ашады. Бүгінгі бесінші деңгейлі логистикалық (5PL) операторлары табыстың тұрақты өсуіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін AI негізіндегі технологияларды сәтті меңгеруде. Бүгінгі таңда алтыншы деңгейлі провайдерлердің (6PL) пайда болуы үшін жағдайлар қалыптасуда, олардың ерекшелігі логистикалық процестерді толық автоматтандыруға және адам еңбегінің минималды қатысуына ұмтылу болып табылады. Бұл зерттеудің мақсаты – жасанды интеллекттің логистикалық индустрияның дамуына әсерін талдау және цифрландыру жағдайында логистикалық компаниялардың одан әрі трансформациясы үшін оның мүмкіндіктерін зерттеу. Зерттеу аясында логистикалық компаниялардың әртүрлі бағыттарына AI технологияларының әсерін жан-жақты талдау үшін сауалнама әзірленді. Зерттеу жұмысында жасанды интеллекттің мүмкіндіктерін адами ресурстармен кәсіби сарапшылық және аналитикалық икемділік тұрғысынан салыстыруға ерекше назар аударылады, сонымен қатар шығармашылық ойлау, моральдық-этикалық нұсқаулар және дәстүрлі емес шешімдер қабылдау қабілеті сияқты қасиеттерді ескеру. Бұдан басқа, зерттеу мамандардың көлік-логистикалық кәсіпорындардың бизнес-процестеріне АИ енгізумен байланысты ықтимал тәуекелдерге қатынасын талдауды қамтиды, бұл цифрлық трансформация салдарын бағалау кезінде маңызды аспект болып табылады. Зерттеу нәтижелері логистикалық тізбекті басқаруда AI технологияларын қолдану перспективаларын тереңірек түсінуге ықпал ете отырып, логистика саласындағы ғылыми білімді дамытуға елеулі үлес қосады. Алынған мәліметтер одан әрі ғылыми зерттеулерге, сондай-ақ заманауи цифрлық экономика талаптарына жауап беретін жаңа логистикалық үлгілерді әзірлеуге негіз бола алады. Зерттеудің практикалық маңыздылығы оны тәуекелдерді талдау және жасанды интеллект енгізу салдарын бағалау үшін қолдану мүмкіндігінде жатыр, бұл әсіресе логистикалық процестерді автоматтандыру деңгейін арттыруға және басқаруға адамның қатысу үлесін азайтуға ұмтылатын компаниялар үшін өзекті болып табылады.

Қазіргі уақытта халықаралық теміржол дәліздері әртүрлі елдер арасында жүктерді тасымалдаудың маңызды арналарына айналуда. Еуразиялық көлік торабы Қазақстан республикасының аумағын кесіп өтетін бірнеше халықаралық автомобиль жолдарынан тұрады, автомобиль жолдары теміржол желісімен бірге терминалдық қозғалыстың көліктік-логистикалық жүйесін құрайды. «Қорғас-Алматы» халықаралық автомобиль жолдары «Батыс Қытай-Батыс Еуропа» автомобиль жолдары желісіне қосылудың бастапқы нүктесі болып табылады, бұл елдер арасындағы өзара ынтымақтастыққа ықпал етеді. Алтынкөл станциясы «Жаңа Жібек жолы» халықаралық көлік дәлізінің негізгі буындарының бірі болып табылады. Осыған байланысты станцияның қазіргі проблемалары мен перспективаларын зерттеу Қытай Халық Республикасы алға тартқан «Бір Белдеу – Бір Жол» стратегиясы аясында ерекше өзекті болып отыр. Мақаланың мақсаты-Алтынкөл станциясы арқылы Қытай-Қазақстан халықаралық теміржол дәлізінде логистикалық жүк тасымалының қазіргі проблемаларын зерттеу, сондай-ақ жүк тасымалының тиімділігін арттыру жолдарын іздеу. Зерттеудің өзіндік ерекшелігі шекаралық өткелдер мен цифрлық технологияларды дамытудағы проблемалар мен кедергілерді анықтауға мүмкіндік берген іріктелген деректер негізінде Алтынкөл станциясының қазіргі жағдайын талдаудың кешенді тәсілінде жатыр.

Ұсынылған ғылыми мақалада авторлар инклюзивті жұмыспен қамтуға анықтама беріп, Швеция мысалында шет елдердің тәжірибесін көрсетті. Қазақстан Республикасында, оның ішінде мемлекеттік қызметте және елдің қаржы ұйымдарында жұмыс істейтін мүгедек қызметкерлердің саны туралы статистикалық деректер жиналды. Статистикалық деректер жынысы, жасы, мүгедектік тобы бойынша келтірілген. Мүгедектігі бар адамды жұмыспен қамту мәселесі бойынша әдебиеттерге шолу жасалды. Сонымен қатар, мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту мәселелері анықталды. Жарияланым авторлары Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы жұмыспен қамту бағдарламаларын, соның ішінде “Қоғамдық жұмыстар”, “Күміс жас”, “Әлеуметтік жұмыс орындары”, “Жастар тәжірибесі” бағдарламаларын келтіріп, Астана қаласында мүгедектігі бар адамдардың уақытша жұмыс орындарына орналастыру саны бойынша статистиканы келтірді. Мақалада мүгедек адамдарды мемлекеттік қолдау тетіктерін жүзеге асыру бағыттары, соның ішінде “Мүгедек адамдарға жұмыс орындарын квоталау”, “Жұмыс берушілердің шығындарын субсидиялау”, сондай-ақ “Кәсіпкерлікті дамыту бойынша ұлттық жоба” көрсетілген. Зерттеушілер Астана қаласының еңбек ұтқырлығы Орталығының директорымен сараптамалық сұхбат жүргізді, оның барысында мүгедек адамдарды жұмысқа орналастырудың төмен пайызының нақты себептері анықталды, әлеуметтік санаттағы ізденушілерге жұмыс берушілердің сұраныстары, сондай-ақ мүгедек адамдар тарапынан еңбек ұсынысының ерекшеліктері анықталды. Ғылыми жарияланымның авторлары әлеуметтік осал санаттағы өкілдерді жұмысқа қабылдайтын жұмыс берушілерді ынталандыру, соның ішінде осындай ұйымдарға салықтық жеңілдіктер мен субсидиялар беру бойынша ұсыныстарын жасады. Авторлардың пікірінше, жұмыс кеңістіктерінің физикалық қолжетімділігін, еңбектің икемді жағдайларын, оның ішінде қашықтан жұмыс істеу, икемді кестені қамтамасыз етуді қамти отыра, қызметкерлердің әртүрлі топтарының қажеттіліктеріне бейімдеу маңызды аспект болып табылады, ол жалпы алғанда Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы инклюзияны арттыруына әкелуі мүмкін.

Қазақстанда денсаулық сақтау мен медициналық қызметтерді дамыту инновациялық технологияларды енгізбестен мүмкін емес. Бұл жұмыста Қазақстан Республикасының медициналық мекемелеріндегі инновациялық қызметтің заманауи тенденциялары, сондай-ақ жаңа медициналық технологияларды тиімді енгізудегі негізгі кедергілері қарастырылған. Зерттеудің мақсаты-сараптамалық сауалнама негізінде Қазақстанның медициналық ұйымдарында инновацияларды қолдану деңгейін талдау. Мақалада цифрландыру, телемедицина, жасанды интеллект, медициналық робототехника және биопринтинг сияқты инновациялық дамудың негізгі бағыттары анықталған. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы сараптамалық зерттеу жүргізу, инновацияларды енгізу деңгейін анықтау, медициналық мекемелердегі инновациялық қызметке әсер ететін факторларды талдау болып табылады. Алынған нәтижелер медицинаны цифрландыру және денсаулық сақтаудағы инновациялық кластерлерді дамыту туралы ғылыми білімді тереңдетуге ықпал етеді. Жұмыстың практикалық құндылығы медициналық ұйымдардағы инновациялық процестерді жетілдіру бойынша ұсыныстарды әзірлеуде жатыр. Статистикалық талдау негізінде жаңа технологияларды енгізудегі негізгі кедергілер анықталды, оларды жою шаралары ұсынылды, әрі қарай дамытудың перспективалық бағыттары қарастырылды. Зерттеу инновацияларды қолдаудың тиімді тетіктерін қалыптастыруға ықпал ете отырып, медицина ғылымының дамуына айтарлықтай үлес қосады, бұл сайып келгенде медициналық көмектің сапасын жақсартуға және халықтың денсаулығын жақсартуға ықпал етеді.

2012 ж. Тұран университетінде (Қазақстан Республикасы, Алматы қ.) республикадағы жалғыз Туризм ғылыми-зерттеу институты құрылды. Қазіргі уақытта институт бес көпжылдық ғылыми жобамен жұмыс істеуде. Барлық жобалардың мақсаты туризмнің жаһандық әлеуметтік мақсатына сәйкес тұжырымдалған, атап айтқанда адам өмірінің ұзақтығын арттыру және сапасын жақсарту. Біздің «Саумал-тур» ғылыми жобамыз да дәл осындай мақсатты көздейді, бірақ кейбір нюанстар бар. Яғни, адамдардың (біздің жағдайда егде жастағы, 50 және одан жоғары жастағы тау гидтері) еңбек ету мерзімін жасқа байланысты аурулар мен дәрменсіздік тізімінсіз барынша ұзарту. Зерттеудің құндылығы мынада: тау гидтерінің кәсіби тәжірибесінің артуы (жасы ұлғайған сайын) мен олардың денсаулығы мен өнімділік деңгейінің төмендеуі арасындағы қайшылықты жояды. Біздің жұмыс нәтижелерінің практикалық маңыздылығы белсенді гидтер қатарындағы тәжірибелі тау гидтерінің саны мүмкіндігінше ұзақ сақталады және бұл өз кезегінде оларды даярлау мен қайта даярлауда айтарлықтай үнемдеуді тудырады. Макс Планк университетінің сарапшылары адамның өмір сүру ұзақтығы тікелей интеллект деңгейіне байланысты деп есептейді. Ғалымдар соңғы 100 жылда өмір сүру ұзақтығы 2 пайызға артқанын алға тартады. Зерттеушілер мұның басты себептерінің бірі – интеллектуалдық қабілеттердің дамуы деп есептейді.

Қазақстан Республикасында денсаулықтың әлеуметтік детерминанттарын (ДӘД) мемлекеттік басқару – қоғамдық әл-ауқатты қамтамасыз етудің және денсаулық сақтау жүйесінің тұрақты дамуының маңызды факторы. Бұл зерттеу ДӘД-ті реттеудің негізгі құралдары мен тетіктерін қарастырып, олардың сырқаттанушылық деңгейіне, өмір сүру ұзақтығына және әлеуметтік-экономикалық теңсіздіктерге әсерін талдайды. Әсіресе, медициналық кадр тапшылығы мәселесіне ерекше көңіл бөлінеді, өйткені бұл фактор халықтың сапалы медициналық көмекке қолжетімділігін шектеп, өңірлік теңсіздіктерді күшейтеді. Медициналық мамандарды даярлау, бөлу және ынталандыру тетіктерін реформалау бойынша стратегиялық шаралар ұсынылады, соның ішінде мақсатты білім беру бағдарламалары, түлектерді міндетті түрде бөлу және мамандарды тапшылық бар өңірлерге тартуға бағытталған қаржылық ынталандырулар қарастырылған. Зерттеу пәнаралық тәсілге негізделген, оған статистикалық талдау, құқықтық-нормативтік актілерді шолу, сондай-ақ қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы халықаралық және ұлттық тәжірибелерді зерделеу кіреді. Сонымен қатар, ұсынылған шараларды жүзеге асыру барысында туындауы мүмкін тәуекелдер қарастырылады, олардың ішінде бюджеттік шектеулер мен денсаулық сақтау жүйесін цифрландырудағы инфрақұрылымдық кедергілер бар. Сонымен қатар, зерттеу халықтың денсаулығына білім беру деңгейінің, экономикалық тұрақтылықтың, еңбек жағдайларының, тұрғын үй жағдайларының, тамақтану сапасының және медициналық қызметтердің қолжетімділігінің әсерін талдайды. Шетелдік озық тәжірибелер мен олардың Қазақстанда бейімделу мүмкіндіктері қарастырылған. Мемлекеттік саясатты жетілдіруге арналған ұсынымдар әлеуметтік теңсіздікті азайтуға, цифрлық технологияларды дамытуға, телемедицинаны кеңінен енгізуге және бюджет ресурстарын аурулардың алдын алу мен ерте диагностикалауға қайта бөлуге бағытталған. Зерттеу қорытындысында денсаулық сақтау жүйесінің тұрақтылығын нығайту және халықтың өмір сүру сапасын ұзақ мерзімді перспективада жақсарту үшін жүйелі және саларалық тәсілдің қажеттілігі атап өтіледі.

Қазіргі уақытта Қазақстан экономикасы мұнай-газ секторына тәуелді болып қала береді. Мұнайгаз өнеркәсібінің өнімдері елдің экспорт құрылымында әлі де басым орын алады, бұл экономиканы энергетикалық нарықтардағы ауытқуларға осал етеді. Қазақстанның сыртқы сауда құрылымындағы басқа салалар өнімдерінің үлесін ұлғайтуға бағытталған экспортты әртараптандыру экономикалық тәуекелдерді төмендету және орнықты өсуді қамтамасыз ету үшін маңызды стратегияны білдіреді. Осы зерттеу тауарлық, географиялық және технологиялық әртараптандыруға баса назар аудара отырып, 2017 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңдегі Қазақстанның экспорттық моделінің кешенді анализі болып табылады. Жұмыс шеңберінде тауар номенклатурасының динамикасы, макроөңірлер бойынша экспорттық ағындарды қайта бөлу, өнімді қайта өңдеу деңгейі, сондай-ақ сауда әріптестерінің шектеулі тобына тәуелділік дәрежесі бағаланды. Сандық бағалау үшін стандартталған концентрация және әртараптандыру индекстері қолданылды, бұл прогресс дәрежесін және құрылымдық шектеулерді объективті бағалауға мүмкіндік берді. Мемлекеттік қолдаудың негізгі құралдары қосымша қаралды, талдау география тұрғысынан осы шаралардың тиімділігі мен әртараптандырылуын көрсетеді. Талдау негізінде экспорттық саясатты күшейту, шикізаттық емес экспортты қолдауды масштабтау және елдің сыртқы экономикалық белсенділігін кеңейту бойынша практикалық ұсынымдар ұсынылды. Нәтижелер экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету стратегияларын әзірлеуге мүдделі зерттеушілер мен сала өкілдері үшін маңызды болуы мүмкін.

Бұл мақалада Алматы қаласындағы кофеханалар нарығында маркетингтік коммуникациялардың этикалық аспектілерінің тұтынушылардың қабылдауына ықпалы жан-жақты талданады. Зерттеудің негізгі мақсаты – маркетингтік этикалық қағидалардың тұтынушылардың сенімі мен адалдығына әсерін анықтау және олардың кофехана беделін қалыптастырудағы маңыздылығын көрсету. Зерттеу барысында халықаралық деңгейде танымал Starbucks және Costa Coffee кофеханаларының, сондай-ақ, отандық Urbo Coffee кофеханасының тұтынушыларының пікірлері салыстырмалы түрде қарастырылды. Тұтынушылардың маркетингтік коммуникацияларға деген реакциясы мен қабылдауы Google Maps және 2ГИС платформаларындағы пікірлер негізінде сарапталды. Мақалада маркетингтік этиканың негізгі қағидалары – ашықтық, әділдік, шынайылық, тұтынушы құқықтарын сақтау, әлеуметтік жауапкершілік, сондай-ақ этикалық маркетингтің тұтынушылар сенімін арттырудағы рөлі кеңінен талқыланды. Сонымен қатар, кофеханалар мен тұтынушылар арасындағы эмоциялық байланыстың, тұрақты кері байланыстың және қызмет көрсету мәдениетінің маңыздылығы, тұтынушыларға берілетін уәделер мен оларды лайықты деңгейде орындау күтімдері де көрсетілді. Зерттеу нәтижелері кофеханалардың маркетингтік коммуникацияларды этиканы ұстанудың маңыздылығы мен оның тұтынушылардың сеніміне әсер етіп, адалдығын арттырып, олардың беделін нығайтатынын дәлелдейді. Бұл зерттеу кофеханаларға өздерінің маркетингтік стратегияларын қайта қарап, маркетингтік коммуникацияларында және жалпы кәсіпорын үшін этикалық қағидаларды қайта қарау қажеттілігін көрсетеді. Себебі, жаһандық деңгейде жұмыс істейтін Starbucks және Costa Coffee кофеханалар желілерінің өзінде теріс пікірлер мен қанағаттанбау негізде болатын пікірлер анықталды. Соны негіздеу үшін, зерттеу жұмысында «өтірік», «алдау», «шындыққа сәйкес келмейді», «манипуляция», «алған жеңілдік», «негізсіз баға», «жасырын төлемдер», «баға әділ», «ақшаға лайық», «түсінікті тариф», «құрметсіз», «дөрекі», «мәдениетсіз», «менсінбеу», «бос уәде», «PR үшін ғана» кілтті сөздері талданды. Қорытынды бөлімде маркетингтік этиканы жақсартуға бағытталған нақты ұсыныстар мен ұсынылған өзгерістер қарастырылды.

Тұрақты тұтынушылардың мінез-құлқы мен цифрлық маркетинг бұл жаһандық экологиялық мәселелер аясында маңыздырақ болып келе жатқан өзара байланысты екі сала. Жұмыстың мақсаты – бар әдебиеттерді мұқият талдау арқылы цифрлық маркетинг және тұрақты мінез-құлық туралы білімді кеңейту және болашақ зерттеулер үшін зерттеу күн тәртібін құру. Ричард Торакко мен Джейми Каллаханның әдістемелік ұсыныстарына сүйене отырып, бұл зерттеу әдебиеттерге шолу жасады. Scopus деректер көзі 2024 жылға дейін қолайлы басылымдарды іздеу үшін пайдаланылған болатын. Нәтижесінде төрт негізгі тақырыптық бағыт анықталды. Олар: тұрақты тұтынуға ықпал ететін факторлар, тұрақты даму үшін маркетингтік күшжігер, мақсатты нарықтардың тұрақтылығына көзқарастар және тұрақты маркетингтің туындаушы мәселелері. Зерттеу нәтижесінде тұрақты тұтыну саласындағы зерттеулер дамып келе жатқанымен, оның әлі де жеткілікті түрде сараланбағанын көрсетті. Жарияланған мақалалардың көпшілігінде әлеуметтік медианың әсері, мінез-құлық теорияларын пайдалану және жасыл жуумен күресу әдістері талқыланады. Дегенмен, ілгерілеушілікке қарамастан, айтарлықтай олқылықтар бар. Мысалы, Z және Y ұрпақтарының қалауы сияқты демографиялық және мәдени айырмашылықтардың әсері аз зерттеліп, біріктірілген зерттеу әдістері сирек қолданылады. Ұсынылған зерттеу күн тәртібі кейінгі зерттеулер үшін маңызды, сондықтан бұл жұмыстың теориялық маңызы бар деген тұжырымдама бар. Мақсатты нарықтардың ерекшеліктерін және тұрақтылық мәселелерімен күресу әдістерін практиктер маркетинг стратегияларын жақсарту үшін пайдалана алады.

Бұл зерттеу эмоциялық тартулардың жарнамадағы тиімділігін зерттеу мақсатында ғылыми әдебиеттің библиометриялық талдауын жүргізеді. Мәліметтер жинау үшін Scopus дерекқоры пайдаланылды, ол маркетинг, психология және әлеуметтік ғылымдар салаларындағы рецензияланған жарияланымдардың кең ауқымын ұсынады. Талдау нәтижелері эмоциялық тартуларға қызығушылықтың 1980-жылдардан бері едәуір артқанын, әсіресе 2015 жылдан кейін сандық платформалар мен жаңа технологиялардың жарнама стратегияларына айтарлықтай әсер еткенін көрсетеді. Негізгі теориялық концепциялар, мысалы, Эмоциялық ықпал ету моделі (ELM) және Эмоцияларды ауыстыру гипотезасы (ATH), эмоциялық тартулардың тұтынушылардың мінезқұлқына, оның ішінде брендті қабылдау және сатып алу шешімдерін қабылдау процесіне әсерін түсінуге маңызды болып қалады. Талдау барысында эмоциялық және рационалды тартулар, кросс-мәдени айырмашылықтар және сандық жарнаманың этикалық аспектілері сияқты бірнеше негізгі зерттеу кластерлері анықталды. Сондай-ақ, нейромаркетингке және жарнама стратегияларын персонализациялау үшін жаңа технологияларды қолдануға қызығушылықтың артқанын атап өту маңызды. Бұл зерттеу цифрлық маркетингте эмоциялық тартулардың маңыздылығын айқындайды, персонализацияланған контент, инфлюенсер маркетингі және тұтынушылармен нақты уақыттағы өзара әрекеттесу мәселелеріне назар аударады. Болашақ зерттеулер мәдени ерекшеліктерді, этикалық мәселелерді және жасанды интеллект сияқты технологияларды қолдануды ескеруі тиіс.

Бұл зерттеу цифрлық трансформацияның өнеркәсіптік кәсіпорындардағы еңбек өнімділігіне ықпалын жан-жақты талдауға бағытталған. Қазіргі жаһандану және технологиялық прогресс жағдайында өнеркәсіптік өндірісті цифрландыру экономикалық өсудің маңызды факторы болып отыр. Цифрлық технологиялар – автоматтандыру, жасанды интеллект, үлкен деректерді талдау, бұлттық есептеулер, өндірістік интернет (IoT) – еңбек өнімділігін арттырудың негізгі құралдарына айналды. Бұл технологиялар өндіріс тиімділігін арттырумен қатар, кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін күшейтіп, жаһандық нарыққа шығу мүмкіндіктерін кеңейтеді. Зерттеуде цифрлық трансформацияның еңбек өнімділігіне әсерін бағалау мақсатында халықаралық тәжірибелерге талдау жасалды. Германияның «Индустрия 4.0» бастамасы, Оңтүстік Кореяның цифрлық стратегиялары және Сингапурдың «Ақылды қала» жобасы аясында жүзеге асқан реформалар қарастырылып, олардың өнеркәсіптік сектордағы ықпалы зерделенді. Бұл елдерде цифрлық технологияларды енгізу еңбек өнімділігін арттырудың маңызды факторларының бірі ретінде қарастырылады. Сонымен қатар, Қазақстандағы өнеркәсіптік кәсіпорындарда цифрлық трансформацияның қазіргі жағдайы зерттеліп, негізгі кедергілер мен мүмкіндіктер анықталды. Қазақстандағы өнеркәсіптік өндірісті цифрландырудың басты мәселелері инфрақұрылымдық шектеулер, кадр тапшылығы және кәсіпорындардың жаңа технологияларды енгізуге дайындық деңгейінің төмендігімен байланысты. Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекеттік қолдау шараларын күшейту, цифрлық инфрақұрылымды дамыту және кәсіпорындардың инновациялық әлеуетін арттыру қажет. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, Қазақстанда цифрлық трансформацияны тиімді жүзеге асыру ұлттық инновациялық дамудың маңызды элементіне айналып, еңбек өнімділігін арттыруға және экономиканың тұрақты өсуіне оң әсерін тигізеді. Цифрлық технологияларды кеңінен енгізу арқылы өнеркәсіптік кәсіпорындар өндірістік процестерді оңтайландырып, жаңа нарықтарға шығып, бәсекеге қабілеттілігін арттыра алады.

Қарқынды технологиялық прогресс және тұрақты даму мәселелеріне көбірек көңіл бөлу жағдайында банктер өздерінің Кадрлық тәжірибелерін жетілдіру қажеттілігіне тап болады. Green Human Resource Management (GHRM) тұжырымдамасы экологиялық құндылықтар мен тұрақтылық принциптерін персоналды басқару процестеріне біріктіруге бағытталған және соңғы жылдары банк секторында көбірек танылуда. Бұл жұмыстың мақсаты-цифрлық трансформация жағдайында банктердің тиімділігін арттыру факторы ретінде GHRM маңыздылығын негіздеу. Мақалада GHRM-ге негізгі теориялық тәсілдер талданады, «Жасыл» HR тәжірибелері, цифрлық технологияларды қолдану және банктердің өндірістік көрсеткіштері арасындағы байланыс көрсетілген. GHRM – бастамалардың қызметкерлердің уәждемесіне, адалдығына және өнімділігіне әсерін көрсеткен Қазақстандағы Банк қызметшілерінің сауалнамасына негізделген эмпирикалық зерттеуге ерекше назар аударылды. Нәтижелер қағаз құжат айналымын азайту, энергияны үнемдеу бағдарламалары және персоналды экологиялық оқыту сияқты экологиялық бастамаларды енгізу бизнес-процестерді оңтайландыруға ықпал ететінін, персоналдың қатысу деңгейін арттыратынын және Банктің беделін сақтайтынын көрсетеді. Бұл ретте цифрлық трансформация үлкен деректерді Автоматтандыру және талдау арқылы экологиялық тәжірибелерді тиімдірек енгізу үшін катализатор ретінде қарастырылады. Мақаланың ғылыми маңыздылығы GHRM – ді компаниялардың, соның ішінде банк секторының цифрлық трансформациялары контекстінде негіздеу болып табылады, ал практикалық құндылығы-жасыл HR тәжірибелерін банк стратегиясына біріктіру бойынша топ-менеджментке арналған ұсыныстарды әзірлеуде.

Қазіргі таңда, жер сілкінісі – ең жойқын табиғи апаттардың бірі болып табылады, әсіресе сейсмикалық белсенді аймақтарда. Бірнеше ірі қалалары сейсмикалық қауіпті аймақтарда орналасқан, Қазақстан мемлекетінде тұрғын үйлерді жер сілкінісінен міндетті сақтандырудың жоқтығы – экономикалық тұрақтылық пен азаматтардың әлеуметтік жағдайына айтарлықтай қауіп төндіреді. Бұл мақалада табиғи апаттардан, әсіресе жер сілкінісінен жылжымайтын мүлікті міндетті сақтандырудың халықаралық тәжірибесі қарастырылып, артықшылықтары мен кемшілігі сипатталады.Табиғи апаттардан жылжымайтын мүлікті міндетті сақтандыруды енгізу – экономикалық шығындарды азайту мен халықтың сейсмикалық қауіпке дайындығын арттыруда маңызды қадам болатынына ерекше көңіл бөлінеді. Зерттеудің мақсаты – жылжыматын мүлікті табиғи апаттардан міндетті сақтандырудың халықаралық тәжірибесін (Түркия, Жапония және Чили мысалында) талдау және зерттеу барысында анықталған модельдерді Қазақстанның жергілікті географиялық жағдайы мен экономикалық тұрақтылығын ескере отырып, бейімдеуге ұсыныстар жасау. Мүмкін болатын шығындарды өтеу механизмдері, мемлекеттік және жеке компаниялардың бұл бағдарламалардағы рөлі қарастырылады. Осы зерттеу аясында: зерттеу нысаны – жер сілкінісінен сақтандыруды қамтамасыз ету жүйесі; зерттеу пәні – Қазақстанда тұрғын үйді жер сілкінісінен міндетті сақтандыруды енгізу тетіктері мен оның тиімділігі. Жұмыстың ғылыми маңызы – халықтың қаржылық қауіпсіздігін арттырып, апаттар кезіндегі зияндарды азайтуға мүмкіндік беретін, сейсмикалық белсенді аймақтардағы сақтандыру мәселелерін кешенді зерттеуде болса, практикалық маңызы міндетті сақтандыруды енгізуге қатысты ұсыныстарды жасауға бағытталған. Зерттеудің білім саласына қосқан үлесі – әлемдік тәжірибені жүйелендіру және Қазақстанға бейімделген модельді ұсынуда жатыр. Жұмыстың практикалық мәні – экономикалық тұрақтылық пен табиғи қауіптерге қарсы тұруды қамтамасыз ететін, сейсмикалық қауіпті аймақтардағы тұрғын үй мен объектілерді міндетті сақтандыру бойынша мемлекеттік бағдарламаны әзірлеуге арналған теориялық негізді құру.

Мақалада негізгі әдіс ретінде Activity-Based Costing (ABC-costing) енгізуге баса назар аудара отырып, металлургия саласындағы шығындарды есепке алу мен талдаудың әдіснамалық тәсілдері келтірілген. Цифрлық технологиялармен және экологиялық факторларды ескере отырып біріктірілген ABC-костингті қолдану металлургиялық кәсіпорындардың шығындарын басқарудың тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді деген гипотеза тұжырымдалған. Жетекші елдердің (Қытай, Германия, АҚШ) металлургиясында ABCкостингті пайдаланудың әлемдік тәжірибесіне және оны енгізудің сандық әсеріне (өзіндік құнның төмендеуі, өнімділіктің өсуі) талдау жүргізілді. Цифрландырудың (Big Data, IoT, AI, ERP-жүйелер) шығындарды азайтуды және процестерді оңтайландыруды көрсететін нақты кейстер негізінде саладағы шығындарды есепке алу жүйесіне әсері қарастырылды. Орнықты даму факторларын (ESG) талдау кеңейтілді: CO₂ шығарындыларының, энергия тиімділігінің және қалдықтарды кәдеге жаратудың көрсеткіштері ескерілді, ірі металлургиялық компаниялардың (ArcelorMittal, ThyssenKrupp және т.б.) «жасыл» технологияларды енгізуінің және экологиялық шығындарды есепке алудың мысалдары келтірілген. Түсінікті болу үшін ABC костингін енгізгенге дейінгі және кейінгі шығындар динамикасын, негізгі шығындар драйверлерін және өндірістегі қуат тұтыну құрылымын көрсететін диаграммалар қосылды. Жүргізілген талдау негізінде ABC-костингті және ілеспе цифрлық шешімдерді енгізу бойынша әртүрлі көлемдегі (ірі, орта, шағын) кәсіпорындар үшін ұсынымдар әзірленді. Қорытындыда жасанды интеллект, блокчейн және ESG-талаптардың металлургиядағы шығындарды басқару жүйесіне әсерін ескере отырып, шығындарды есепке алу әдістерінің даму болжамы қорытындыланады және ұсынылған. Нәтижелер металлургиялық кәсіпорындардың экономикалық тиімділігін арттыру және 4.0 индустриясы мен тұрақты даму контекстінде шығындарды азайту стратегияларын әзірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Мақалада осы топты несиелендірудегі бірегей қиындықтарға назар аудара отырып, егде жастағы адамдарға арналған тұрғын үй кепілімен қамтамасыз етілген несие өнімдерінің қалыптасуы қарастырылады. Онда жас шектеулері, тұрақты табыс, денсаулық мәселелері және төлем қабілеттілігіне әсер ететін әлеуметтік-экономикалық факторлар көрсетілген. Мақалада егде жастағы адамдарға жылжымайтын мүлікті қаржыландыру үшін пайдалануға мүмкіндік беретін кері ипотека және мамандандырылған ипотека сияқты несие өнімдері талқыланады. Онда қарыз алушылар үшін де, несиелік ұйымдар үшін де тәуекелдер, сондай-ақ осы несиелермен байланысты этикалық және әлеуметтік мәселелер баса айтылған. Сондай-ақ, егде жастағы қарыз алушылардың мүдделерін қорғау үшін құқықтық реттеу қажеттілігі шешіледі. Мақалада егде жастағы адамдар үшін әлеуметтік қорғау мен қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ететін қаржы құралдарын құрудың маңыздылығы атап өтілген. Онда қаржы институттары мен үкіметтер қаржылық өнімдерге қол жетімділікті жақсарту үшін инновациялық шешімдерді енгізу үшін ынтымақтасуы керек делінген. Зейнеткерлердің өмір сүру деңгейін көтеруге бағытталған ипотекалық бағдарламалардың әлеуметтік-экономикалық артықшылықтары зерттеліп, кері ипотека мен жеңілдетілген ипотекалық бағдарламалардың зейнеткерлердің қаржылық сауаттылығы мен тәуелсіздігін қалай жақсартатынын, сондай-ақ олардың психологиялық жағдайын ескеретінін көрсетеді. Осы саладағы реформалар мен инновациялар егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға, олардың қаржылық және әлеуметтік әл-ауқатын жақсартуға мүмкіндік береді. Инновациялар мен реформалар арқылы егде жастағы азаматтардың құқықтарын қорғауға қаржы институттарын тарту өмір сүру деңгейін, қаржылық тәуелсіздікті және әлеуметтік қатынастарды арттыра алады. Қорытындылай келе, зерттеу қаржылық өнімдерді, ипотекалық бағдарламаларды және құқықтық базаны жаңарту егде жастағы азаматтардың қаржылық әл-ауқаты мен әлеуметтік қамсыздандырылуын арттыратынын көрсетеді.

Қазақстанда халық табысының өсуі мәселесінің маңыздылығы стратегиялық құжаттарда және мемлекеттік бағдарламаларда, атап айтқанда, ел халқының тұрмыс сапасы мен әл-ауқатын жақсартудың басым бағыттары айқындалған 2029 жылға дейінгі халықтың табысын арттыру бағдарламасында атап өтіледі. Мақалада ауыл шаруашылықтарының мазмұны, табыс деңгейі, олардың нарықтық экономикадағы өзгеруі, қалалық үй шаруашылықтарымен салыстырғанда әлеуметтік стратификация талданады. Халықтың табыс деңгейі бойынша әлеуметтік саралануы өсті және олардың нақты толтырылуы төмендеді. Зерттеуде статистикалық деректерді пайдаланудың эмпирикалық әдістері және ауыл халқының табыс деңгейіне әсер ететін негізгі факторларды бағалау үшін кешенді талдау (салыстырмалы және статистикалық тәсіл) қолданылды. Түркістан облысының ауылдық жерлеріндегі үй шаруашылықтарының табысы негізінен ауыл шаруашылығына, ақша аударымдарына және мемлекеттік қолдау бағдарламаларына байланысты. Аймақ климаттың өзгеруі, судың жетіспеушілігі және заманауи технологиялардың шектеулілігі сияқты күрделі мәселелерге тап болады, бірақ сонымен бірге ауыл шаруашылығының тұрақты әдістерін қолдану, инфрақұрылымды жақсарту және ауылдық жерлерді әртараптандыру арқылы дамудың кең мүмкіндіктері бар. Табыс теңсіздігі мәселесін шешу және экономикалық тұрақтылықты арттыру аймақтағы ауыл шаруашылықтарының өмір сүру деңгейін арттырудың негізгі факторлары болып табылады. Өңірлік факторды ескере отырып, Қазақстан халқының табыстарын саралау проблемаларын талдау бірқатар аспектілері бар маңызды проблеманы көрсетті: өңірлердің экономикалық дамуындағы айырмашылықтар; жұмыспен қамту/өзін-өзі жұмыспен қамту және кірістер; білім беру мен денсаулық сақтауға қолжетімділік; әлеуметтік инфрақұрылым және қолдау. Жұмыста жасалған талдау проблемалық салаларды және жекелеген өңірлердегі әлеуметтік саясат пен экономикалық дамуды жақсарту қажеттілігін анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай деректер өңірлер арасындағы табыстардағы алшақтықты азайту және елдің біркелкі дамуын қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламалар мен шараларды қалыптастыруға көмектесе алады.

Мақалада агрокластер жағдайында ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының дамуының мәселелері мен болашағы қарастырылады. Агрокластерлердің жұмыс істеуінің негізгі аспектілері талданады, оның ішінде өндірушілерді, қайта өңдеушілерді және тарату құрылымдарын интеграциялау, сондай-ақ өндіріс тиімділігін арттыруға инновациялық технологиялардың әсері. Мақаладаагрокластерлікмодельдің сәтті жүзеге асуыбарлық қатысушылардың синергиясын талап ететін кешенді тәсілді енгізудің маңыздылығы айтылады: өндірушілер, қайта өңдеушілер, сауда желілері және мемлекеттік құрылымдар. Зерттеудің маңызды элементі рентабельділік пен тиімділік коэффициенттерін есептеу болып табылады. Осылайша, рентабельділік коэффициенті жоғары деңгейде сақталуда, бұл таза табыс алу тұрақтылығын растайды. Шығындар рентабельділік коэффициенті 225,6%-дан 261,5%-ға дейін өсті, бұл қаражатты тиімді пайдалануды, шығындардың азаюын және табыстың өсуін білдіреді. Сонымен қатар, табыс өсімінің коэффициенті агрокластерге қосылғаннан кейін таза табыстың 9,97%-ға өскенін көрсетті, ал шығындарды төмендету коэффициенті 5,11% құрады, бұл бірлескен сатып алу мен басқа инновацияларды енгізумен байланысты. Бұл нәтижелер агрокластерге қатысу тәуекелдерді азайтуға, тиімділікті арттыруға және кәсіпорындардың табыстылығының тұрақты өсуін қамтамасыз етуге ықпал ететінін көрсетеді. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары кездесетін қаржылық ресурстардың тапшылығы, логистикадағы қиындықтар мен білікті кадрлардың жетіспеушілігі сияқты кедергілер талқыланады. Агрокластерлік тәсілдің жаңа нарықтарға қол жеткізу, қатысушылар арасындағы кооперацияны жақсарту және ауыл шаруашылығын жүргізудің тұрақты тәжірибелерін енгізу сияқты мүмкіндіктерге ерекше назар аударылады. Мақала қорытындылары агрокластерлерді дамытудың қолайлы жағдайларын жасау қажеттілігін атап көрсетеді, бұл отандық ауыл шаруашылығының бәсекеге қабілеттілігін арттыруға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мақала жазу барысында салыстырмалы талдау, синтез, географиялық және аумақтық талдау, SWOT-талдау сияқты әдістер қолданылды.

Басқару құрылымдарында гендерлік паритетке қол жеткізу және әйелдердің көшбасшылық позицияларға толық интеграциясы қоғамдық дамудың сабақтастығының сыни факторы болып табылады. Басқару парадигмаларын трансформациялау контекстінде әйелдер көшбасшылығының қазіргі менеджменттегі маңыздылығы үздіксіз өсуде, кәсіби өсудің принципті түрде жаңа көкжиектерін ашып отыр. Осы мәселеге зерттеушілік қызығушылық академиялық қоғамдастық, саяси элита және бизнес-орта өкілдерінің күш-жігерін біріктіреді. Әйелдер көшбасшылық феномені қоғамдық институттарды толыққанды модернизациялауға кедергі болатын қалыптасқан әлеуметтік стереотиптерді еңсерудің қуатты құралы ретінде қарастырылады. Мақаладағы ғылыми зерттеу, кабинеттік және эмпирикалық әдіснамалық тәсілдер арқылы алынған екіншілік және бастапқы ақпараттық көздер призмасы арқылы әйелдер көшбасшылығына кешенді талдау жасауға шоғырландырылған. Негізгі аналитикалық қорытындылар басқарушылық стратегиялардың түбегейлі айырмашылықтарын көрсетеді. Әйел-басшылар негізінен ұйымдық мәдениетті өзара сыйластық, сенім және өзара қолдау қағидаттарына негіздей отырып қалыптастырады, қызметкерлердің кәсіби жетістіктеріне әлеуметтік деңгейде назар аударады. Ер-менеджерлер, керісінше, ынталандыру модельдерін негізінен жеке артықшылықтар тұрғысынан құруға бейім. Ғылыми жұмыс менеджмент және көшбасшылық саласындағы теориялық дискурсқа елеулі үлес қосады, инновациялық зерттеу перспективаларын ұсынады. Нәтижелердің тәжірибелік маңыздылығы әйелдердің әкімшілік әлеуетін барынша жүзеге асыру жөнінде ұйымдарға нақты ұсынымдар әзірлеуде жатыр.

2012 жылдан 2022 жылға дейінгі жұмыс күшіне қатысу, жұмыспен қамту, өзін-өзі жұмыспен қамту және жалақының өсуіне қатысты еңбек нарығы үрдістерінің егжей-тегжейлі зерттеуі ұсынылған. Сипаттамалық статистика және регрессиялық талдау әдістерін қолдана отырып, келесі негізгі көрсеткіштер зерттелді: жалдамалы және өзін-өзі жұмыспен қамту деңгейі, гендерлік алшақтық, жүйелік үрдістер мен маңызды корреляцияларды анықтау үшін жұмыссыздық деңгейі. Нәтижесінде зерттеу жұмыс күші мен жалдамалы жұмыспен қамту тұрақты өсуді жалғастырып жатқанын көрсетеді, ал өзін-өзі жұмыспен қамту еңбек нарығының құрылымдық басымдықтарының өзгеруіне байланысты төмендеуде. Осы қорытындыға байланысты гендерлік теңсіздік айқын болып қалуда: әйелдер жұмыспен қамту мүмкіндіктерінің қалыпты жақсаруымен қатар жұмыс күшіне қатысудың салыстырмалы баяу өсуіне тап болуда. Регрессиялық талдау жыл және өзінөзі жұмыспен қамту айнымалылары жалақының өсуін анықтауға айтарлықтай әсер ететінін көрсетеді, ал жалдамалы жұмыспен қамту және гендерлік фактор аз маңызды. Жұмыссыздық деңгейі жалақының өзгеруімен оң корреляцияда болып шығады, бұл еңбек нарығының ауытқуы кезінде жалақының өзгеруінің тегістелуін көрсетуі мүмкін. Зерттеу сондай-ақ COVID-19 пандемиясы сияқты сыртқы факторлардың жұмыспен қамту құрылымдары мен гендерлік қатынастарға ықтимал әсерін көрсетеді. Бұл тұжырымдар гендерлік теңсіздікке қатысты саяси шаралардың, кәсіпкерлікті қолдаудың және еңбек нарығындағы мүмкіндіктерге тең қол жеткізуді қамтамасыз етудің қажеттілігін көрсетеді. Бұл зерттеу еңбек нарығы жағдайларының ұзақ мерзімді трансформациясы призмасы арқылы тұрақты және инклюзивті экономикалық даму үшін негізгі ұсыныстар береді.

Инженерлік білім өңірдік экономикалық әлеуетін қалыптастырады, демек оның сапасын үнемі жақсарту экономикадағы тез және оң өзгерістерді қамтамасыз етеді. Университеттің стратегиялық міндеттері оны бітірген түлектің ертеңгі күніне сенімді болуына және өндірістік ортаға тез бейімделетініне бағытталуы тиіс. Алайда, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің деректері бойынша инженерлік кәсіптің көптеген түлектері оқуды бітіргеннен кейін қайта даярлауды өтуге мәжбүр болады. Бұл мәселені шеше отырып, университеттерге экономиканы дамытудың заманауи үрдістерін, еңбек нарығының сұраныстарын және негізгі стейкхолдерлердің талаптарын ескере отырып, инженерлік кадрларды дайындауға мүмкіндік беретін бірыңғай басқарушылық тәсілді әзірлеу және іске асыру өзекті болып табылады. Мақала аясында білім беру бағдарламаларын әзірлеу кезінде әмбебап құзыреттерді (soft skills) дамытуға назар аудару керектігі дәлелденді. Олар инженерлер үшін маңызды болып табылады, себебі техникалық әзірленімдер пәнаралық болады және топтық қызметке негізделеді, ал технологияның қарқынды дамуы инженерлік кадрларға қалыптасқан soft skills-сіз нарықтың жаңа жағдайларына тез бейімделуге мүмкіндік бермейді. Шығыс-Қазақстан облысының жұмыс берушілерінен онлайн-сауалнама алу маңызды soft skills-терді анықтауға, олардың деңгейін анықтауға және болашақ құзыреттерін болжауға мүмкіндік берді. Зерттеу soft skills дамыту мамандардың еңбек нарығы мен технологиялық ортада тез өзгеретін жағдайларға бейімделуінде негізгі рөл атқаратын түлектердің кәсіби даярлығын едәуір арттыратынын растады. Сауалнама нәтижелері ішінара енгізу өңірлік еңбек нарығы үшін білікті инженерлік кадрлар даярлауға мүмкіндік беретін университеттерде білім беру үдерісін жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеуге мүмкіндік берді.

ЕАЭО-ның өңірлік экономикалық интеграцияның халықаралық ұйымы ретіндегі саясаты интеграциялық процестерді тереңдету мен тұрақты Жасыл өсуге қол жеткізу арасындағы ажырамас контекстті айқындайды. ЕАЭО елдерінің Жасыл экономика қағидаттарына бейілділігі олардың 2030 жылға дейінгі Орнықты дамудың ұлттық стратегияларында бекітілген, жасыл дамуды ұлттық ерекшеліктер мен жаһандық сын-тегеуріндерге негізделген стратегиялық басымдық ретінде растайды. Мақала авторлары қоршаған орта сапасының өзгеру көрсеткіштері (жан басына шаққандағы ЖІӨ индексі, carbon emission, urban population, trade индекстері, жан басына шаққандағы энергияны тұтыну деңгейі, мемлекеттік басқару деңгейі) мен білім арасындағы өзара байланысты белгілеуге және негіздеуге бағытталған жаңа шешімдер ретінде ЕАЭО-ға қатысушы елдердің мысалында олардың өзара ықпалына талдау жүргізді. Жаңа нәтижелер ретінде қоршаған орта мен білім беру сапасының өзгеруіне әсер ететін көрсеткіштердің өзара әсері, олардың корреляциясын өлшеу әдістемесін қалыптастыру шеңберінде, кешенді объект – ЕАЭО мысалында көрсетілген. Зерттеу нәтижелері бағаланатын айнымалылардың елдік бөліністегі білімге әсерінің екіұшты көрсеткіштері мен әсерін көрсетті, бірақ Жасыл экономика жағдайындағы жалпы трендтерді анықтауға және жасыл даму контекстіндегі білім берудің елдік мүмкіндіктері мен перспективаларын негіздеуге мүмкіндік берді.